Własnościowe aspekty partycypacji pracowniczej

• Authors: Przestalski Andrzej
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Partycypacja pracownicza jest ważną tendencją we współczesnej gospodarce rynkowej. Przybiera ona dwie formy: udziału w kapitale i udziału w zarządzaniu. Pierwsza z nich obejmuje udział w zysku, własność udziałów i opcje na akcje. Partycypacja w zarządzaniu (dotycząca długofalowych celów przedsiębiorstwa i kierunków inwestycji) zinstytucjonalizowana jest w radach pracowniczych, grupach roboczych, komitetach uczestnictwa pracowniczego, jak i w tracących swoją rolę związkach zawodowych. Obie formy partycypacji pracowniczej zostały powołane jako mechanizmy zwiększania zaangażowania i motywacji do pracy załogi przedsiębiorstwa, co można uznać za nowoczesną formę ruchu stosunków międzyludzkich w przemyśle z lat dwudziestych i trzydziestych ubiegłego wieku. Partycypacja kapitałowa pracowników zmienia nie tylko ich relacje dochodowe, ale także pozycje własnościowe. W artykule wyróżnia się dwa rodzaje własności: własność środków produkcji (maszyn, surowców, budynków, kapitału pieniężnego) i siły roboczej. Odmiennie niż w tradycyjnym przedsiębiorstwie, gdzie właścicielami środków produkcji (produkcji, handlu lub usług) są zewnętrzni udziałowcy i menedżerowie, w przedsiębiorstwie partycypacji pracowniczej pojawia się trzeci właściciel: pracownicy jako grupa oddzielona od menedżerów. Ich siła robocza jest częściowo obiektem prywatnej, częściowo kolektywnej własności. Są oni także kolektywnym współwłaścicielem kapitału (środków produkcji) przedsiębiorstwa. Pozostałymi właścicielami są menedżerowie przedsiębiorstwa oraz (w części, nie we wszytkich przypadkach) zewnętrzni udziałowcy. Ta struktura relacji własnościowych tworzy nowy typ organizacji ekonomicznej, który można (prowizorycznie) nazwać partycypacyjnym sposobem produkcji.

Keywords

PL

partycypacja pracownicza; partycypacja kapitałowa; partycypacja w zarządzaniu

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne
• Year: 2013
• Issue: 8
• Pages: 16-31

Dates

issued

2013

Contributors

author

Przestalski Andrzej

References

• Alchian A. (1997), Some Implications of Recognition of Property Right Transactions Costs, (w:) S. Pejovich (red.), The Economic Foundation of Property Rights, Cheltenham-Lyme, s. 7-29.
• Benner A., Jones D. (1995), Employee Participation. Ownership and Productivity: A Theoretical Framework, "Industrial Relations" 34(4), s. 520-538.
• Bernartzi S., Thaler R.H., Utkus S.P., Sunstein C.R. (2007), The Law and Economics of Company Stock in 401(k) Plans, "Journal of law and Economics" 50(1) s. 45-79.
• Blanchflower D.G., Oswald A. (1987), Profit Sharing - Can It WOrk?, "Oxford Economic Papers", Nowa Seria, 39(1), s. 1-19.
• Brickley J.A., Hevert K.T. (1991), Direct Employee Stock Ownership: An Empirical Investigation. "Financial Management" 20(2), s. 70-84.
• Coates E.M. (1991), Project Sharing Today: Plans and Provisions. "Monthly Labor Review", kwiecień 1991, s. 19-25.
• Dube A., Freeman R.B. (2001), Complementarity of Shared Compensation and Decision - Making Systems. Evidance from the American Labor Market, (w:) Kruse D.L., Freeman R.B., Blasi J.R. (red.), Shared Capitalism at Work: Employee Ownership, Profit and Gain Sharing and Broad-Based Stock Options. Chicago and London, s. 167-199.
• Hamilton M., Hirszowicz M. (1995), Klasy i nierówności społeczne w perspektywie porównawczej, Warszawa.
• Handel M.J. (2006), The Effect of Participative Work Systems On Employee Earnings, (w:) Smith V. (red.), Worker Participation: Current Research and Future Trends. Oxford - Amsterdam - San Diego, s. 55-84.
• Hansmann H. (1990), When Does Worker Ownership Work? RSOPs Law Firms. Codetermination and Economic Democracy. "The Yale Law Journal" 99(8), s. 1749-1816.
• Johim T.C. (1979), Employee Stock Ownership Programs: The Next Economic Revolution?, "The Academy of Management Review" 4(3), s. 439-442.
• Kolańczyk K. (1973), Prawo Rzymskie. Warszawa.
• Kozyr-Kowalski S. (1985), Kapitał akcyjny a sensualno-rzeczowy i ekonomiczno-socjologiczny model własności środków produkcji. "Ekonomista" 1-2, s. 53-77.
• Kozyr-Kowalski S. (1988), Struktura gospodarcza i formacja społeczeństwa, Warszawa.
• Kozyr-Kowalski S. (1999), Socjologia, społeczeńśtwo obywatelskie i państwo, Poznań.
• Kruse D.L., Freeman R.B., Blasi J.R. (red.) (2001), Shared Capitalism at Work: Employee Ownership, Profit and Gains Sharing, and Broad-Based Stock Options. Chicago and London.
• Lowitzsch J. (2009), Financial Participation of Employees in the EU-27. Basingstoke.
• Ugarkovic M. (2007), Profit Sharing and Company Performance. Dortmund.
• Mayo E. (2003), The Human Problems of an Industrial Civilization. London and New York.
• Marks K. (1968), Kapitał. t.1, (w:) Marks K., Engels F., Dzieła t. 23, Warszawa.
• Marx K. (1979), Oekonomische Manuskripte 1857/58. MEGA II. Abt., t.1, Berlin.
• Pendelton A., Robinson A. (2010), Employee Stock Ownership, Involvement and Productivity: An Interaction-Based Approach. "Industrial and Labor Relations Review', 64(1), s. 3-29.
• Roethilsberger F.J., Dickinson W.J. (2003), Management and the Worker. London & New York.
• Smith V. (2006) (red.), Worker Participation: Current Research and Future Trends. Oxford - Amsterdam - San Diego.
• Thunen J.H.v. (1850), Der naturgemasse Arbeitslohn und dessen Verbaltins zum Zinsfuss und zur Landrente. Rostock.

Notes

PL

Artykuł 2. z numeru 8.

Identifiers

ISSN

2299-2367