Między wizerunkiem a praktyką – diagnoza stanu wykorzystania programów komputerowych wspomagających analizę danych jakościowych w Polsce.

• Authors: Karol Haratyk , Anna Kordasiewicz

Title variants

EN

Between the image and practice: diagnosis of the use of computer assisted qualitative data analysis software in Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Programy komputerowe wspomagające analizę danych jakościowych (PADJ) są tworzone i rozwijane od lat 80. XX wieku. Ich pojawienie się wiązało się m.in. z postulatem systematyzacji analizy danych jakościowych. Od początku wzbudzały kontrowersje wśród badaczy jakościowych. Najczęściej formułowane były obawy, iż pozbawią one analizę jakościową charakteru interpretatywnego [m.in. Seale 2008]. Współcześnie ich wykorzystanie jest częstsze, ale nie powszechne; również nie wszystkie podręczniki metodologiczne zalecają ich wykorzystanie bądź podkreślają przewagę nad tradycyjnymi technikami analizy (np. sceptyczni wobec wykorzystania programów: Lofland i in. 2010). W tym tekście pokażemy, dlaczego obraz programów komputerowych w literaturze przedmiotu nazywamy „wizerunkiem” oraz w jaki sposób wizerunek tworzony przez literaturę przedmiotu rozmija się z praktykami analizy zdiagnozowanymi w trakcie badań przeprowadzonych na potrzeby niniejszego tekstu. Autorzy tekstów na temat komputerowej analizy danych jakościowych (KADJ), szczególnie w polskiej literaturze, angażują się w ciągłe ich legitymizowanie. Przybiera ono postać koncentracji na technicznych aspektach analizy w duchu instruktażu, budowania pozytywnego obrazu KADJ oraz wsparcia KADJ o względnie powierzchowne nawiązania do podejścia teorii ugruntowanej. Może to wywoływać wrażenie kreowania wizerunku programów zamiast krytycznej analizy ich możliwości i praktyk ich wykorzystania. Nie sprzyja też rozwojowi dyscypliny. Komunikat płynący z literatury wydaje się częściowo skuteczny. Z jednej strony użytkownicy PADJ doceniają użyteczność KADJ. Z drugiej jednak strony zdają się nie wykorzystywać zaawansowanych opcji tego oprogramowania oraz stwierdzają, że zastosowanie PADJ może utrudniać pogłębienie analizy.

EN

Since the beginning in the ’80 there were reservations toward CAQDAS among qualitative researchers (e.g. Seale 2000: 154–5). Currently in Poland their use is more common, but not universal and the reservations remained. Taking this into consideration the Polish literature of the subject engage in continuous CAQDAS legitimizing practices instead of offering critics of their capabilities. The legitimizing strategies consist of 1) exploiting the grounded theory (GT) approach to theoretically support the CAQDA, 2) creating the image of an analytical “magic wand”, and 3) each time providing introductory detailed descriptions of software procedures which impedes the papers to develop beyond this basic description. Our paper is based on the pioneer meta-methodological research on practice and opinions of Polish researchers on qualitative analysis and especially computer based analysis. Our results include the diagnosis of a dual gap within Polish sociology in the area of CAQDAS. First one is between image of CAQDAS in the methodological literature and in the opinions of the researchers themselves. Second gap is between the image among the users and actual practices of their use. There is also inconsistency between opinions commonly repeated in the methodological literature about close links between CAQDAS and GT and the lack of functions essential for the analysis inspired/required by the GT in CAQDAS.

Keywords

PL

badania jakościowe; analiza danych jakościowych; komputerowa analiza danych jakościowych (KADJ) metodologiczne zaplecze analizy; teoria ugruntowana

EN

qualitative research,; qualitative data analysis,; computer assisted qualitative data analysis (CAQDA),; methodology of analysis,; grounded theory

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2013
• Volume: 62
• Issue: 1
• Pages: 167 - 187

Dates

published

2013-12-31

Contributors

author

Karol Haratyk

• Uniwersytet Warszawski

author

Anna Kordasiewicz

• Uniwersytet Warszawski

References

• Beliński J., Iwińska K., Kordasiewicz A. 2007, Analiza danych jakościowych przy użyciu programów komputerowych, „ASK”, 16, s. 89–115.
• Brosz M. 2012, Komputerowe wspomaganie badań jakościowych. Zastosowanie pakietu NVivo w analizie materiałów nieustrukturyzowanych, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, Tom VIII, Numer 1, s. 98–125.
• Budziszewska M. 2010, Możliwości wykorzystania programu wspierającego jakościową analizę danych – Atlas.ti w psychologicznych badaniach nad narracją, w: M. Straś-Romanowska, B. Bartosz, M. Żurko (red.), Badania Narracyjne w Psychologii, Warszawa: Eneteia.
• Charmaz K. 2009, Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Franzosi R.S., Doyle L.E., M c Clelland C., Putnam Rankin and S. Vicar i, 2012 Quantitative narrative analysis software options compared: PC-ACE and CAQDAS (ATLAS. ti, MAXqda, and Nvivo), Quality & Quantity.
• Glaser B., Strauss A. 1967, The Discovery of Grounded Theory. Strategies for Qualitative Research. New York: Aldine Publishing Company.
• Jones M., Diment K. 2010, The CAQDA Paradox: A divergence between research method and analytical tool, w: The International workshop on Computer-Aided Qualitative Research Asia (CAQRA2010) (p. 82–86), The Netherlands: MerlienInstitute.
• K e l l e U. [1997], Theory Building in Qualitative Research and Computer Programs for the Management of Textual Data, „Sociological Research Online”, 2.
• Koenig (bez daty), <http://www.restore.ac.uk/lboro/research/software/caqdas_primer.php>.
• Konecki K. 2000, Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Konecki K. 2008, Wizualna teoria ugruntowana. Rodziny kodowania wykorzystywane w analizie wizualnej, „Przegląd socjologii jakościowej”, tom IV, numer 3, s. 89–115.
• Lewins A., Silver C. 2007, Using qualitative software: a step-by-step guide, London: SAGE.
• Lofland J. i in. 2009, Analiza układów społecznych. Przewodnik metodologiczny po badaniach jakościowych, Warszawa: WN Scholar.
• Lonkila M. 1995, Grounded Theory as an Emerging Paradigm for Computer-Assisted Qualitative Data Analysis, w:, U. Kelle (red.), Computer-Aided Qualitative Data Analysis, London: Sage Publications.
• Mac Millan K.2005 , More Than Just Coding? Evaluating CAQDAS in a Discourse Analysis of News Texts, „FQS”, Volume 6, No. 3, Art. 25, <http://www.qualitative-research.net/index. php/fqs/article/view/28/59>.
• Merton R. 1975, Structural analysis in sociology, w: P. Blau (red.), Approaches to the study of social structure, New York.
• Miller G., Dingwal l R. 1997, Context and Method in Qualitative Research, London: Sage Publications.
• Niedbalski J. 2012, CAQDAS – oprogramowanie do komputerowego wspomagania analizy danych jakościowych. Historia, ewolucja i przyszłość, referat na: „Przyszłość technik badawczych w socjologii”, 25–26.10.2012, Łódź.
• Niedbalski J., Ślęzak I. 2012, Analiza danych jakościowych przy użyciu programu NVivo a zastosowanie procedur metodologii teorii ugruntowanej, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, tom VIII, numer 1, s. 126–165.
• Seale C. 2008, Wykorzystanie komputera w analizie danych jakościowych, w: D. Silverman (red.), Prowadzenie badań jakościowych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Silverman D. 2009, Interpretacja danych jakościowych, Warszawa: WN PWN.
• Silverman D. (red.). 2008, Prowadzenie badań jakościowych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sinkovics R., Alfold i E. 2012, Facilitating the interaction between theory and data in qualitative research using CAQDAS, w: G. Symon, C. Cassell (red.), Qualitative organizational research: Core methods and current challenges, London: Sage Publications, s. 109–131.
• Strauss A.1987, Qualitative analysis for social scientists, Cambridge: Cambridge University Press.
• Sułek A.2001, Jak działa kwestionariusz? Forma pytania jako źródło zmienności odpowiedzi ankietowych, w: t.a. Sondaż Polski, Warszawa: IFiSPAN, s. 143–173.
• Szacki J. 1977, Czy kryzys socjologii, Warszawa: PWN.
• Trutkowski C.1999, Analiza treści wspomagana komputerowo, „ASK”, 8, s. 113–133.
• Wilk K.M. 2001, Komputerowe wspomaganie jakościowej analizy danych, ASK, nr 10,s. 49–63.