Za chciwością czy przeciw niej?

• Authors: Inga Mizdrak

Title variants

EN

For or against Greed?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Fenomen chciwości może być ujmowany z różnych stron. W zależności od kontekstu może przejawiać się niemal we wszystkich dziedzinach życia społeczno-ekonomiczno-kulturowego. W dobie zachodzących zmian cywilizacyjnych problematyczne staje się nie tylko zdefiniowanie samej chciwości, ale także wyartykułowanie najważniejszych jej znamion. Dzieje się tak z powodu podejmowanych prób redefinicji chciwości w obrębie nauk ekonomicznych (gdzie rozumiana jest jako istotny czynnik napędzający gospodarkę) i społecznych (gdzie traktowana jest jako naturalny przejaw konsumpcjonizmu). Celem artykułu jest ukazanie chciwości w kontekście podmiotowości człowieka i wywoływanych w nim przeróżnych pęknięć przy jej udziale. Okazuje się, że zarówno warstwa duchowa, wolicjonalna, emocjonalna, jak i intelektualna ulegają destabilizacji pod wpływem zainicjowanej przez podmiot chciwości, rugując tym samym istotną rolę kształtowania siebie od wewnątrz (zwłaszcza w znaczeniu moralnym). Poprzez analizy Ericha Fromma, Tomáša Sedláčka, Michaela Sandela oraz Benjamina Barbera ukazano wymiar chciwości w jej ekonomiczno-etyczno-antropologicznym aspekcie jako prowadzącej do szeroko rozumianego zniewolenia jednostki. Przy tym odsłoniła się również antypersonalistyczna perspektywa międzyludzkich relacji, eliminująca możliwość działania z innymi na zasadach sprawiedliwości, uczciwej wymiany oraz solidarności.

EN

The phenomenon of greed can be investigated from a number of perspectives. Depending on the context, it can manifest itself in almost every aspect of social, economic and cultural life. In an age of exceptional civilisational changes, it is hard to define greed and articulate its defining features. Attempts to redefine greed in economic science are to some extent to blame. Greed is an important factor in boosting economies. In the social sciences, it can be cast as as a natural sign of consumerism. The aim of the paper is to present greed in two contexts: of human subjectivity and various “cracks” caused by greed. Spiritual, volitional, emotional and intellectual layers are destabilised by greed, which is initiated by the subject, thus weeding out the important role of internal self-development (especially in the moral sense). Through the analyses of Erich Fromm, Tomáš Sedláček, Michael Sandel and Benjamin Barber, greed is presented from an economic-ethical-anthropological perspective, and ultimately as leading to the imprisonment of the individual. The analyses also reveal a perspective on interpersonal relations eliminating the possibility of acting collectively on the basis of justice, fair exchange and solidarity.

Keywords

PL

chciwość; osoba; wolność; konsumpcjonizm

EN

greed; person; freedom; consumerism

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
• Journal: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
• Year: 2019
• Issue: 2(980)
• Pages: 45-59

Contributors

author

Inga Mizdrak

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Katedra Filozofii, ul. Rakowicka 27, 31-510 Kraków, Poland

References

• Barber B. (2008), Skonsumowani. Jak rynek psuje dzieci, infantylizuje dorosłych i połyka obywateli, Muza, Warszawa.
• Buchanan P.J. (2008), Dzień sądu czyli jak pycha, ideologia i chciwość niszczą Amerykę, Wektory, Kąty Wrocławskie.
• Cikała K. (2013), Chciwość w społeczeństwie konsumpcyjnym, czyli o potrzebach konsumenta (w:) Chciwość w życiu publicznym, red. W. Zuziak, J. Mysona-Byrska, UPJPII, Kraków.
• Fromm E. (2012), O sztuce istnienia. Terapeutyczne aspekty psychoanalizy, PWN, Warszawa.
• Fromm E. (2016), O sztuce miłości, Rebis, Poznań.
• Grygiel S. (2011), Jestem, więc modlę się, Flos Carmeli, Poznań.
• Grygiel S. (2013), Na ścieżkach prawdy. Rozmawiając z Janem Pawłem II, Flos Carmeli, Poznań.
• Hoenig J. (1990), Greed Is Good: The Capitalist Pig Guide to Investing, Harper Business, New York.
• Nowak W.M. (2013), Chciwość w imaginarium dawnym i współczesnym (w:) Chciwość w życiu publicznym, red. W. Zuziak, J. Mysona-Byrska, UPJPII, Kraków.
• Reszka P. (2016), Chciwość, Jak nas oszukują wielkie firmy, Czerwone i Czarne, Warszawa.
• Sandel M. (2012), Czego nie można kupić za pieniądze. Moralne granice rynku, Kurhaus Publishing, Warszawa.
• Sedláček T. (2012), Ekonomia dobra i zła. W poszukiwaniu istoty ekonomii od Gilgamesza do Wall Street, Studio Emka, Warszawa.
• Strączek B. (2013), Chciwość jako forma pragnienia mimetycznego w ujęciu Rene Girarda (w:) Chciwość w życiu publicznym, red. W. Zuziak, J. Mysona-Byrska, UPJPII, Kraków.
• Środa M. (2016), Chciwość, „Nienieodpowiedzialni”, nr 3.
• Trzcieniecka-Schneider I. (2013), Zewnętrzne i wewnętrzne granice chciwości (w:) Chciwość w życiu publicznym, red. W. Zuziak, J. Mysona-Byrska, UPJPII, Kraków.
• Zwoliński A. (2008), Chciwość, PWE, Radom.
• Żardecka-Nowak M. (2013), Chciwość jako egzemplifikacja racjonalności nierozumnej (w:) Chciwość w życiu publicznym, red. W. Zuziak, J. Mysona-Byrska, UPJPII, Kraków.

Identifiers

DOI

10.15678/ZNUEK.2019.0980.0203