Początki i założenia studiów operacyjnych Zachodniego Teatru Działań Wojennych w Siłach Zbrojnych PRL

• Authors: Jędrysiak Jacek

Title variants

EN

Beginnings and Objectives of Operational Studies of the Western Theatre of War Operations in the Armed Forces of the Polish People’s Republic

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Badania dotyczące problematyki operacyjnej w ludowym Wojsku Polskim wciąż są dalekie od kompletności. Wiele ważnych zagadnień pozostaje nieodkrytych, a znane przejawy planowania wojennego są bardzo trudne do osadzenia w odpowiednim kontekście i do interpretacji. Prowadzi to często do formułowania pod adresem badaczy usiłujących zgłębić tę tematykę zarzutów niezrozumienia faktycznego znaczenia badanych dokumentów. Celują w tym byli oficerowie LWP, uczestniczący w całym procesie, mający niejednokrotnie bardzo dobrą orientację w zasobie przechowywanym w wojskowej sieci archiwalnej. Do powstania w 2016 r. Wojskowego Biura Historycznego dostęp do tych akt był bardzo ograniczony i utrudniony. Niniejszy tekst stanowi próbę opisania znaczenia korpusu źródeł dokumentujących od 1958 r. zadanie prowadzenia studiów operacyjnych Zachodniego Teatru Działań Wojennych. Przyczyny i przebieg tego procesu nie zostały dostatecznie wyjaśnione w literaturze tematu, a przybliżenie początków i założeń jest niezbędne do osadzenia zachowanych dokumentów we właściwym kontekście procesu planowania wojennego w Siłach Zbrojnych PRL.

EN

Research on the operational issues of the Polish People’s Army is still far from complete. Many key issues remain obscure and the known elements of war planning are very difficult to match with the relevant context and interpretation. This often leads to accusations being levelled against the researchers working on these topics that they misunderstand the significance of the investigated documents. Former Polish People’s Army officers excel in this regard; they take part in the whole process, often very well-versed in the resources held in the network of military archives. Until the Military Historical Office was created in 2016, access to those files had been restricted and difficult to access. The text represents an attempt to describe the significance of the corpus of sources which are components of the operational studies on the Western Theatre of War Operations conducted since 1958. The causes and the course of that process have not been satisfactorily explained in literature on the subject; presenting the beginnings and objectives of that task is necessary in order to set the preserved documents in the relevant context of war planning in the Armed Forces of the Polish People’s Republic.

Keywords

PL

studia operacyjne; Zachodni Teatr Działań Wojennych; ludowe Wojsko Polskie; Układ Warszawski

EN

operational studies; Western Theatre of War Operations; Polish People’s Army; Warsaw Pact

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2019
• Issue: 34
• Pages: 426-455

Contributors

author

Jędrysiak Jacek

• Uniwersytet Wrocławski
• Wojskowe Biuro Historyczne im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego

References

• Babula J., Ćwierć wieku w Sztabie Generalnym WP 1969–1995. Wspomnienia i refleksje, Warszawa 2004.
• Babula J., Rola i znaczenie obrony wybrzeża w przygotowaniach wojennych PRL i planowaniu strategicznym Naczelnego Dowództwa Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego (1945–1989), „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2010, nr 1 (230).
• Babula J., Zadania operacyjne Frontu Polskiego (Nadmorskiego) – fikcja czy rzeczywistość 1959–1989, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2010, nr 3 (232).
• Bange O., Sicherheit und Staat: Die Bündnis- und Militärpolitik der DDR im internationalen Kontext 1969 bis 1990, Berlin 2017.
• Baranowski Z., Zadania wojskowej służby archiwalnej w zarządzaniu archiwami oraz w kształtowaniu narastającego zasobu aktowego jednostek, instytucji i zakładów wojskowych, „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej” 1981, nr 11.
• Cenckiewicz S., Generał bez skazy?, „Do Rzeczy” 2016, nr 30/181.
• Centek J., Reichsheer ery Seeckta (1921–1926), Warszawa 2010.
• Der Warschauer Pakt – Von der Gründung bis zum Zusammenbruch 1955 bis 1991, red. T. Diedrich, Berlin 2009.
• Die Streitkräfte der DDR und Polens in der Operationsplanung des Warschauer Paktes, red. R. Wenzke, Potsdam 2010.
• Gołębiowski Z., Archiwum Pomorskiego Okręgu Wojskowego w latach 1947–1969, „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej” 1971, nr 3.
• Grobelny S., Wpływ wojskowych przepisów kancelaryjnych i archiwalnych na kształtowanie zasobu archiwalnego w latach 1945–1955, „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej” 1983, nr 12.
• Jarno W., Terytorialne władze wojskowe w Polsce w latach 1945–1949: organizacja i działalność okręgów wojskowych, Toruń 2011.
• Jarosz D., Służba wojskowa w PRL jako problem badawczy historii społecznej [w:] W garnizonie i na kwaterze… Wojskowi i cywile. Społeczne i gospodarcze relacje na ziemiach polskich na przestrzeni dziejów, red. R. Klementowski, M. Zawadka, Wrocław 2017.
• Jędrysiak J., Bitwy, których nie było – plany Schlieffena a polski teatr działań wojennych [w:] Od Grunwaldu do Bzury – bitwy i boje polskie na przestrzeni dziejów.
• Wrocławskie Studia z Historii Wojskowości, t. 1, red. J. Jędrysiak i in., Wrocław 2012.
• Jędrysiak J., Karl von Müffling jako szef pruskiego Sztabu Generalnego w latach 1821-1829 [w:] Kadry decydują o wszystkim. Studia z dziejów biografistyki wojskowej. Wrocławskie Studia z Historii Wojskowości, t. I, red. J. Jędrysiak i in., Wrocław 2015.
• Jędrysiak J., Niemieckie planowanie wojenne na froncie wschodnim w latach 1906–1914 [w:] Front wschodni I wojny światowej. Studia z dziejów militarnych i polityczno-społecznych, red. M. Baczkowski i K. Ruszała, Krakow 2013.
• Jędrysiak J., Warunki sanitarno-higieniczne służby w Siłach Zbrojnych PRL w latach siedemdziesiątych XX wieku [w:] Z Jeleniej Góry do Wrocławia i z powrotem, red. T. Głowiński, Wrocław 2018.
• Kajetanowicz J., Polskie wojska lądowe w latach 1945–1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie, Wrocław 2002.
• Kajetanowicz J., Wojsko Polskie w koncepcjach bezpieczeństwa militarnego państwa w latach 1945–1989, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2013, nr 2 (244).
• Kajetanowicz J., Wojsko Polskie w systemie bezpieczeństwa państwa 1945–2010, Częstochowa 2013.
• Kajetanowicz J., Związki taktyczne i oddziały polskich wojsk pancernych i zmechanizowanych w latach 1945–1970. Zmiany organizacyjne, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych” 2007, nr 2 (144).
• Komorowski K., Problemy badawcze Sił Zbrojnych RP–PRL [w:] Wojsko w Polsce „ludowej”, red. R. Klementowski i in., Wrocław 2014.
• Komorowski K., Refleksja metodologiczna do studiów nad LWP, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2011, nr 1 (234).
• Komorowski K., W sprawie terminologii historyczno-wojskowej, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2004, nr 1 (201).
• Kowalski L., Doktryna wojenna PRL zwana obronną, „Arcana” 1997, nr 1(13).
• Kuropieska J., Od Października do Marca, Warszawa 1992.
• Kuropieska J., Wspomnienia z lat 1956–1968, cz. 2: Od Października do Marca w siłach zbrojnych, Warszawa 1994.
• Malczewski J., Selekcja akt w archiwach wojskowych, „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej” 1972, nr 4.
• Moszumański Z., Die polnische Küstenfront auf dem westlichen Kriegsschauplatz [w:] Die Streitkräfte der DDR und Polens in der Operationsplanung des Warschauer Paktes, red. R. Wenzke, Potsdam 2010.
• Opracowywanie dokumentacji – wyników operacyjnych i taktycznych studiów TDW, „Biuletyn Informacyjny SG WP” (tajny) 1959, nr 4 (39).
• Niektóre problemy studiowania Zachodniego Teatru Działań Wojennych, „Biuletyn Informacyjny SG WP” (tajny) 1958, nr 2 (33).
• Paczkowski A., Die Polnische Armee im Warschauer Pakt [w:] Der Warschauer Pakt – Von der Gründung bis zum Zusammenbruch 1955 bis 1991, red. T. Diedrich, Berlin 2009.
• Paczkowski A., Wojsko Polskie w Układzie Warszawskim. Od marzeń o Polskim Froncie do rzeczywistości stanu wojennego, „Zeszyty Historyczne” 2007, t. 161.
• Pałka J., Generał Zygmunt Duszyński – dowódca polskiego frontu nadmorskiego. Zarys biografii, „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 2017.
• Pałka J., The Third World War as Envisaged by Polish Generals at the Turn of the 1950s and the 1960s, „Kwartalnik Historyczny” 2017, vol. CXXIV.
• Pettersen P.A., The Northwestern TVD in Soviet Operational-Strategic Planning, Potomac 2014.
• Piotrowski P., Front Polski – próba wyjaśnienia zagadnienia, „Wrocławskie Studia z Historii Najnowszej” 1999, t. 6.
• Piotrowski P., Koncepcje „Frontu Polskiego” w okresie powojennym, „Poglądy i Doświadczenia” 2000, nr 3.
• Piotrowski P., Śląski Okręg Wojskowy. Przekształcenia organizacyjne 1945–1956, Warszawa 2003.
• Pióro T., Armia ze skazą, Warszawa 1994.
• Poksiński J., Memorandum Sztabu Generalnego WP w sprawie Układu Warszawskiego oraz planu rozwoju Sił Zbrojnych PRL na lata 1955–1965, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2000, nr 1 (182).
• Poksiński J., Rozważania strategiczne gen. bryg. Stefana Mossora nad geopolitycznym położeniem Polski po zakończeniu II wojny światowej, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1987, nr 20.
• Puchała F., Pułkownika Kuklińskiego udział w grze wywiadów wielkich mocarstw, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2012, nr 4 (242).
• Puchała F., Sekrety Sztabu Generalnego pojałtańskiej Polski, Warszawa 2011.
• Rodzaje i metody opracowań wyników studiów teatrów działań wojennych, „Biuletyn Informacyjny SG WP” (tajny) 1958, nr 4 (35).
• Sadykiewicz M., Soviet Warsaw Pact Theater of Military Operations: Organization and Missions, RAND Note 1987.
• W garnizonie i na kwaterze… Wojskowi i cywile. Społeczne i gospodarcze relacje na ziemiach polskich na przestrzeni dziejów, red. R. Klementowski, M. Zawadka, Wrocław 2017.
• Wenzke R., Ulbrichts Armee. Die National Volksarmee 1956 bis 1971, Berlin 2013.
• Wojsko w Polsce „ludowej”, red. R. Klementowski i in., Wrocław 2014.
• Wojskowo-geograficzna charakterystyka Centralnego Kierunku Strategicznego, „Biuletyn Informacyjny SG WP” (tajny) 1959, nr 2 (37).
• Wyszczelski L., W odpowiedzi na „rewelacje” prof. dr. hab. Piotra Staweckiego, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2009, nr 1 (226).
• Zabłocki E., Dwadzieścia lat Archiwum Śląskiego Okręgu Wojskowego, „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej” 1970, nr 2.
• Zadania studiów Zachodniego TDW w świetle długofalowego planu Sztabu Generalnego, „Biuletyn Informacyjny SG WP” (tajny) 1960, nr 2 (42).