Rodzina w percepcji i doświadczeniach młodzieży prawidłowo i wadliwie przystosowanej – analiza porównawcza

• Authors: Wysocka Ewa , Ostafińska-Molik Barbara

Title variants

EN

Family in the perception and experience of suitably and unsuitably adapted young people – comparative analysis

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autorki dokonują analizy mechanizmów zaburzeń w przystosowaniu społecznym młodzieży gimnazjalnej związanych z jakością środowiska rodzinnego – strukturą rodziny w ujęciu systemowym (koncepcja Davida Fielda). W koncepcji tej wskazuje się pięć typów sturktury rodzinnej, decydujących o jej funkcjonalności (rodzina prawidłowa) lub dysfunkcjonalności (struktura chaotyczna, władzy, uwikłana, nadopiekuńcza). Autorki postawiły dwie hipotezy, które sprawdziły wykorzystując test t-studenta dla dwóch prób niezależnych i zależnych: pierwsza dotyczyła zróżnicowania sposobu funkcjonowania społecznego młodzieży gimnazajlnej (zaburzenia emocjonalne i behawioralne) wyznaczanej strukturą rodziny (dysfunkcjonalnością i jej typami), druga dotyczyła różnicującego znaczenia sposobu pełnienia ról rodzicielskich (matki i ojca) dla procesu społecznej adaptacji młodzieży. Obie hipotezy zostały pozytywnie zweryfikowane: cechy rodziny prawidłowej ograniczają (hamują) proces wadliwego przystosowania (czynnik chroniący), zaś cechy rodziny dysfunkcyjnej proces ów wzmacniają (czynniki ryzyka zaburzeń): największe znaczenie mają tu cechy rodziny chaotycznej, następnie rodziny uwikłanej i rodziny władzy, najmniejsze zaś rodziny nadopiekuńczej. W kontekście ról rodzicielskich największe znaczenie dla procesu dewiacyjnego ma chaotyczna matka i uwikłany ojciec; cechy rodziny władzy mają tu niewielkie znaczenie. Największe znaczenie dla pozytywnej adaptacji mają cechy matki właściwe dla rodziny prawidłowej. Różnice w postawie nadopiekuńczej matki i ojca nie mają znaczenia dla jakości funkcjonowania społecznego badanej młodzieży.

EN

The authors present an analysis of the mechanisms of social adjustment disorders amongst high school students, related to the quality of their family environment (David Field). The framework chosen to show five types of family structure, show how structure determines family functionality or dysfunction. The authors construct two hypotheses, verified using the T-test of two independent and dependent variables: the first concerns differentiation of the social functioning of youth in different family structures and the second the importance of differentiating parental roles in the process of social adaptation of young people. The hypotheses are positively verified. Limiting features of family are: breakdown, faulty process of adaptation, risk factors of disorders. Main factors identified are: chaotic’ family and family with implicit power, the overprotective family is the least significant factor. Parental roles and characteristics of parents narrow down to significance of positive features of the mother.

Keywords

PL

rodzina; systemowe ujęcie rodziny; struktura rodziny; typ rodziny; zaburzenia emocjonalne; zaburzenia w zachowaniu

EN

family; family systemic approach; the structure of the family; type of family; emotional disorders; conduct disorders

• Publisher: Pedagogium Wyższa Szkoła Nauk Społecznych w Warszawie
• Journal: Pedagogika Społeczna
• Year: 2015 (R. XIV)
• Issue: 2(56)
• Pages: 131-154

Dates

published

2015-06-30

Contributors

author

Wysocka Ewa

• Uniwersytet Śląski

author

Ostafińska-Molik Barbara

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Achenbach T.M. (1982), Developmental psychopathology, Wiley, New York.
• Achenbach T.M. (1991a), Integrative guide for the 1991-CBCL/4-18, YSR, and TRF Profiles, University of Vermont, Department of Psychiatry, Burlington.
• Achenbach T.M. (1991b), Manual for the Teacher’s Form and 1991 Profile, University of Vermont, Department of Psychiatry, Burlington.
• Adorno T.W. (2010), Osobowość autorytarna, tłum. M. Pańków, PWN, Warszawa.
• Bertalanffy L. (1984), Ogólna teoria systemów – podstawy, rozwój, zastosowania, tłum. E. Woydyłło-Woźniak, PWN, Warszawa.
• Bradshaw J. (1994), Zrozumieć rodzinę, IPZiT, PTP, Warszawa.
• Cohen J. (1988), Statistical power analysis for the behavioral sciences, Lawrence Erlbaum Associates Publishers, Hillsdale.
• Drożdżowicz L. (1999), Ogólna teoria systemów, [w:] Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny, Barbaro B. de (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Field D. (1996), Osobowości rodzinne, tłum. Z. Kościuk, Oficyna Wydawnicza „Logos”, Warszawa.
• Fromm E. (2000), Niech się stanie człowiek. Z psychologii etyki, tłum. R. Saciuk, PWN, Warszawa–Wrocław.
• Frydrychowicz A. (1989), Różne podejścia metodologiczne w psychologicznej diagnozie rodziny, „Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sądowego”, nr 31.
• Giddens A. (2001), Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, tłum. A. Szulżycka, PWN, Warszawa.
• Giza-Poleszczuk A. (2002), Rodzina i system społeczny, [w:] Wymiary życia społecznego. Polska na przełomie XX i XXI wieku, Marody M. (red.), Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Gruca-Miąsik U. (2004), Zastosowanie technik systemowych w diagnozowaniu rodzin i kandydatów na rodziców zastępczych, [w:] Diagnostyka pedagogiczna i profilaktyka w szkole i środowisku lokalnym, Deptuła M. (red.), Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
• Herzberger S.D. (2002), Przemoc domowa: perspektywa psychologii społecznej, tłum. E. Bielawska-Batorowicz, PARPA, Warszawa.
• Kwak A. (2005), Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
• Kwieciński Z. (1999), Edukacja wobec nadziei i zagrożeń współczesności, [w:] Humanistyka przełomu wieków, Kozielecki J. (red.), Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
• McWhirter J.J., McWhirter B.T., McWhirter A.M., Hawley McWhirter E. (2001), Zagrożona młodzież, PARPA, Warszawa.
• Mizińska J. (2008), Młodość a wartość starości, „Chowanna”, t. 1(30).
• Ostrowska K. (1998), Wokół rozwoju osobowości i systemu wartości, CMPPP MEN, Warszawa.
• Pilch I. (2008), Osobowość makiaweliczna rodziców i ich dzieci – makiawelizm jako zagrożenie zdrowia i dobrostanu jednostki, „Chowanna”, t. 2(31).
• Plopa M. (2005a), Psychologia rodziny. Teoria i badania, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
• Plopa M. (2005b), Więzi uczuciowe w małżeństwie i rodzinie. Metody badań, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
• Przetacznik-Gierowska M., Włodarski Z. (1994), Psychologia wychowawcza, t. 1–2, PWN, Warszawa.
• Radochoński M. (1987), Choroba a rodzina, WSP, Rzeszów.
• Radochoński M. (1998), Wybrane zagadnienia psychopatologii w ujęciu systemowej koncepcji rodziny, „Roczniki Socjologii Rodziny”, t. X.
• Radochoński M. (1999), Systemowa charakterystyka środowiska rodzinnego wielokrotnych sprawców czynów przestępczych, „Roczniki Socjologii Rodziny”, t. XI.
• Radochoński M. (2009), Osobowość antyspołeczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
• Rodriguez W. (2007), Effect size, [w:] Encyclopedia of measurement and statistics, Vol. 1, Salkind N.J. (red.), Sage Publications, Thousand Oaks, CA.
• Ryś M. (2001), Systemy rodzinne. Metody badań struktury rodziny pochodzenia i rodziny własnej, CMPPP MEN, Warszawa.
• Slany K. (2002), Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
• Tryjarska B. (2000), Rodzina w ujęciu systemowym, [w:] Rodzice i dzieci. Psychologiczny obraz sytuacji problemowych, Milewska E., Szymanowska A. (red.), CMPPP MEN, Warszawa.
• Urban B. (2000), Zaburzenia w zachowaniu i przestępczość młodzieży, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Wolańczyk T. (2002), Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci i młodzieży szkolnej w Polsce, Akademia Medyczna, Warszawa.
• Wysocka E. (2009), Transgresyjność a orientacja manipulatorska jako wyznaczniki autokreacji młodzieży, [w:] Intersubiektywność sztuki w recepcji i tworzeniu. Diagnoza, edukacja, wsparcie rozwoju, Krasoń K., Mazepa-Domagała B., Wąsiński A. (red.), Centrum Ekspresji Dziecięcej przy Bibliotece Śląskiej, Wyższa Szkoła Administracji, Bielsko-Biała–Katowice.

Identifiers

ISSN

1642-672X