Galicyjski dodatek „Dla Młodszych” (1898-1913) na tle polskich czasopism popularnonaukowych

• Authors: Zając Renata

Title variants

EN

The Galician supplement „For the Younger” (1898–1913) compared to Polsih popular science magazines

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zaprezentowano statystyczne uzupełnienie badań nad polskimi dziewiętnastowiecznymi czasopismami popularnonaukowymi. Omówiono rozwój ilościowy, wydawców, ośrodki wydawnicze, częstotliwość ukazywania się, żywotność oraz tematyczną zawartość i przeznaczenie czytelnicze. Ustalono, że w latach 1800-1914 ukazywało się 30 tytułów czasopism popularnonaukowych, wydawanych głównie w Warszawie (19), w większości przez drukarzy, księgarzy i właścicieli firm wydawniczych (13). Na tym tle opisano pod względem czasopiśmienniczym dodatek do „Miesięcznika Galicyjskiego Towarzystwa Ochrony Zwierząt” o tytule „Dla Młodszych” (1898-1913). Miesięcznik popularnonaukowy, przeznaczony dla młodzieży ukazywał się we Lwowie przez piętnaście lat i był kierowany do młodych miłośników zwierząt. Redakcja periodyku chciała uwrażliwić młode pokolenie Polaków na los zwierząt dzikich i domowych, a także rozwijać zainteresowanie zoologią i ochroną zwierząt. Ten program realizowała głównie poprzez opowiadania, powiastki i krótkie notki informacyjne. Sporadycznie ukazywały się w piśmie artykuły popularnonaukowe lub fragmenty prac naukowych. Niemniej jednak był to pierwszy polski specjalistyczny periodyk popularyzujący zoologię i ochronę zwierząt skierowany do młodych czytelników. W czasie badań wykorzystano wszelkie dostępne (również najnowsze - biblioteki cyfrowe, bazy danych) źródła dokumentacyjne oraz egzemplarze tytułów czasopism. Wykorzystano metodę historyczno-opisową i metodę analizy zawartości prasy w zakresie ustalenia genezy, stylu, elementów treściowych, miejsca wydawania, form popularyzacji, metodę analizy i krytyki literatury przedmiotu, która pozwoliła na wyselekcjonowanie i weryfikację dotychczasowych ustaleń oraz elementy techniki statystycznej

The article presents the statistical supplement to the studies on Polish 19th century popular science magazines. It describes the quantitative growth, publishers, publishing centres, issuing frequency, liveliness and thematic contents and reapers’ purpose. It has been established that in the years 1800–1914 30 popular science magazines were issued, mainly in Warsaw (19), mostly by printers, librarians and publishing company owners (13). This was a background for a magazinewise description of a supplement to the „Galicia’s Animal Protection Society Monthly” entitled „For the Younger” (1898–1913). The popular science monthly, destined for the youth appeared in Lviv for fifteen years and was addressed to the young animal lovers. The editorial board of the periodical wanted to sensitize the young generation of Poles to the fate of wild and household animals, as well as develop the interest in zoology and animal protection. This programme was realized mainly by stories, tales and short information notes. Sporadically, there were popular science articles or fragments of scientific works appearing there. Nevertheless, it was a first Polish specialist periodical popularising zoology and animal protection, addressed to the young readers. The study used all available (including the newest – digital libraries, databases) documentation sources and issues of the magazine titles. The historic-descriptive method and press content analysis methods were used in order to determine the origins, style, content elements, place of publishing, popularisation forms. Also the analysis and critique of the subject literature was used, which allowed for selecting and verifying the current establishments. The study also used elements of statistic method

Keywords

PL

Czasopisma popularnonaukowe; 19 wiek; statystyka; „Dla Młodszych”.

• Publisher: Instytut Nauk o Informacji Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia
• Year: 2015
• Volume: 13
• Pages: 126-136

Contributors

author

Zając Renata

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Biblioteka Główna

References

• Bednarski T. Z., Polskie czasopiśmiennictwo turystyczno-krajoznawcze (szkic bibliograficzno-informacyjny do 1914 r.), „Zeszyty Prasoznawcze” 1967, z. 3, s. 92-96.
• Hombek D., Prasa i czasopisma polskie XVIII wieku w perspektywie bibliologicznej, Kraków, 2001.
• Korczyńska-Derkacz M., Czasopiśmiennictwo naukowe XIX w. Definicje i typologia, „Roczniki Biblioteczne”, 1992, z. 1/2, s. 209-218.
• Mikołajczak Z., Polskie czasopiśmiennictwo turystyczne, „Zeszyty Naukowe Instytutu Turystyki” 1977, nr 5, s. 129-139.
• Myśliński J., Czasopiśmiennictwo naukowe w Galicji w dobie autonomii, Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1969, z. 4, s. 477-500.
• Pękalska M., Popularnonaukowe czasopismo "Skarbiec dla Dzieci" (1830), „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2006, z. 2, s. 5-19.
• Więckowska H., Zarys czasopiśmiennictwa naukowego w Polsce, „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej. Seria E, Zagadnienia Ogólne” 1966, Z. 2, s. 87-110.
• Wrona G., Polskie czasopisma popularnonaukowe w XIX wieku : ewolucja formy i treści, „Rocznik Historii Prasy Polskiej”, 2007, z. 2, s. 5-31.
• Zieliński A., Pierwsze polskie czasopisma geograficzno-podróżnicze, „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1969, z. 2, s. 161-172.