Wpływ wielkiego kryzysu i zagranicy na polski handel zagraniczny w latach 1929-35 (część I)

• Authors: Klimiuk Zbigniew

Title variants

EN

IMPACT OF THE GREAT DEPRESSION AND OF THE INTERNATIONAL ECONOMY ON THE POLISH FOREIGN TRADE IN THE PERIOD 1929-1935

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przenoszenie zmian w koniunkturze zewnętrznej (światowej) do polskiej gospodarki w okresie międzywojennym dokonywało się zarówno poprzez mechanizm międzynarodowego rozprzestrzeniania się zmian cen, jak i mechanizm międzynarodowego rozprzestrzeniania się zmian dochodu, przy czym znacznie istotniejsze było działanie tego pierwszego. Zmiany cen zewnętrznych pociągały za sobą zmiany poziomu zysków i płac w dziedzinach realizujących część produkcji na rynkach zewnętrznych, a poprzez to zmiany popytu globalnego na rynku wewnętrznym. Zmiany wielkości zatrudnienia i produkcji za granicą wywierały na gospodarkę Polski wpływ generalnie słabszy niż zmiany cen. Reakcje poszczególnych elementów struktury gospodarczej Polski na cykliczne zmiany popytu i cen zewnętrznych były niejednakowe. W przypadku Polski mieliśmy do czynienia zarówno z reakcjami przystosowawczymi typu cenowego i mnożnikowego (dochodowego) to jednak reakcje te nie występowały w czystej postaci. Czynnikiem komplikującym był przede wszystkim sektor na wpół naturalnej gospodarki rolnej. Zmiany koniunktury zewnętrznej nie prowadziły w tym przypadku do zmian poziomu produkcji i zatrudnienia. Z drugiej jednak strony przenoszenie koniunktury poprzez cykliczne zmiany cen zewnętrznych i zmian ich relacji do cen wewnętrznych nie przebiegało w Polsce w sposób całkowicie zgodny z wyjaśnieniem cenowym. Spadek cen zewnętrznych nie pociągnął za sobą w sposób automatyczny i bezpośredni obniżenia się poziomu cen wewnętrznych (krajowych i importowanych). Czynnikiem to powodującym był przede wszystkim wysoki stopień zmonopolizowania kluczowych gałęzi polskiej gospodarki.

EN

In the interwar period the fluctuations in the external (global) business cycle were being transmitted to the Polish economy via both the mechanism of international propagation of price changes and the mechanism of international propagation of income changes, with the former mechanism playing a much more important role. Changes in external prices were leading to changes in the level of profits and wages in the branches placing part of their output on external markets, and consequently to changes in global demand on the internal market. The impact of changes in the size of foreign employment and production on the Polish economy was generally weaker than that of the price developments. The reactions of individual elements of Poland’s economic structure to the cyclical changes in demand and in external prices were uneven. In the case of Poland both prices’ adjustments and adjustments via multiplier (income) effect were observed; however the said adjustments did not occur in their pure form. The agriculture, a sector which possessed the characteristics of semi-natural economy, constituted the main factor complicating the adjustment mechanisms. In the case of the said sector business cycle changes abroad did not translate into changes in output and employment. On the other hand, in case of Poland the transmission of business cycle fluctuation through changes in foreign prices and changes in their relation to internal prices did progress in complete accordance with the price based transmission mechanism. The decline in external prices did not automatically and directly translate into reduction internal prices (on both domestic and imported goods). The reason behind such an outcome was mostly high degree of monopolization of the key branches of the Polish economy.

Keywords

PL

handel zagraniczny; handel światowy; eksport; import; bilans handlowy; terms of trade; Wielki Kryzys; koniunktura zewnętrzna; kraje słabo rozwinięte; mnożnik handlu zagranicznego; stopień zmonopolizowanaia gospodarki

EN

foreign trade; world trade; exports; imports; trade balance; terms of trade; Great Depression; external situation; underdeveloped countries; foreign trade multiplier; degree of monopolization of the economy

• Publisher: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Płocku
• Journal: Zeszyty Naukowe PWSZ w Płocku. Nauki Ekonomiczne
• Year: 2017
• Volume: 1(25)
• Pages: 27-48

Contributors

author

Klimiuk Zbigniew

• Nadbużańska Szkoła Wyższa w Siemiatyczach

References

• Amonn Alfred. 1934. Zur gegenwartigen Krisenlage und inflationischer Krisenbekampfungdpolitik. Berlin.
• Bilans obrotów zagranicznych. 1964., w: Teoria i polityka handlu międzynarodowego w kapitalizmie, Warszawa.
• Breit Marek (a). 1934. Z zagadnień teorii koniunktury, Ekonomista t. IV.
• Breit Marek. 1934. Z zagadnień teorii koniunktury, Ekonomista t. II.
• Carr Edward, 1961. International Relations Between the Two Word Wars 1919-1939, London.
• Ciepielewski Jerzy. 1968. Polityka agrarna rządu polskiego w latach 1929-1935, Warszawa.
• Cywiński Bohdan. 1934. Przemysł polski i nasze położenie gospodarcze, Warszawa.
• Derengowski Jan. 1933. Próba szacunku dochodów robotniczych z pracy w przemyśle 1928-1932, Warszawa.
• Dmowski Adam. 1974. Warunki rozwoju handlu zagranicznego Polski w okresie kryzysu. W Materiały do seminariów z najnowszej historii gospodarczej Polski, 69-84. Warszawa: Spis.
• Drywiński Maciej. 1935. Zasady i formy finansowania wywozu, Warszawa.
• Edward Marcus. 1954. Canada and International Business Cycle 1927-1939, New York.
• Ellsworth Paul T. 1958. The International Economy, New York.
• Galbraith John Kenneth. 1955. The Great Crash 1929, Penguin Books Ltd, Harmondsworth.
• Gostkiewicz Ignacy. 1935. Rozwój taryf celnych w Polsce, Warszawa.
• Grünfeld Walter. 1936. Die Auslandsverschuldung Polens, Katowice.
• Gryziewicz Stanisław. 1951. Główne problemy rozwoju gospodarczego Polski w okresie 1919-39, Londyn.
• Haberler Gottfried. 1935. Systematyczna analiza teorii cyklu koniunkturalnego Ekonomista t. IV.
• Kalecki Michał. 1933. Nakręcanie koniunktury światowej. Polska Gospodarcza z. 4.
• Kirk John H. 1933. Agriculture and the Trade Cycle, London.
• Knakiewicz Zenobia. 1967. Deflacja polska 1930-35, Warszawa.
• Królikowski Stefan. 1935. Polska polityka handlowa 1933/34, Warszawa.
• Krynicki Józef. 1958. Problemy handlu zagranicznego Polski, PWN, Warszawa.
• Kwiatkowski Eugeniusz. 1935. Kryzys współczesny i zagadnienia odbudowy życia gospodarczego, Warszawa.
• Kwiatkowski Eugeniusz. 1930. Sprawozdanie kierownika Ministerstwa Przemysłu i Handlu o sytuacji gospodarczej państwa [z protokołu piątego posiedzenia Rady Ministrów Rzeczpospolitej Polskiej]. W: Protokoły posiedzeń Rady Ministrów, t. 51, j. 3-4. Warszawa: AAN.
• Landau Zbigniew i Jerzy Tomaszewski. 1963. Zarys historii gospodarczej Polski 1918-1939, Warszawa.
• Landau Zbigniew. 1987. Kapitały zagraniczne w gospodarce II Rzeczpospolitej, Ekonomista nr 5.
• Landau Zbigniew. 1979. Związki Polski z gospodarką świata w okresie międzywojennym, „Sprawy Międzynarodowe” nr 12.
• Lange Oskar. 1928. Koniunktura w Polsce w latach 1923-1927, Kraków.
• Lewin James V. 1960. The Export Economies, Harvard. Lewis William Arthur. 1949. Economic Survay 1919- 1939, London.
• Lewis William Arthur. 1986. Wzrost i wahania cykliczne, Warszawa.
• Lipiński Edward. 1936. Deflation als Mitel der Konjunkturpolitik in Polen, „Kieler Vortrage”, Jena.
• Lipiński Edward. 1935. Kilka aktualnych tematów z polityki koniunktury, Ekonomista t. II.
• Lipiński Edward. 1935. Nakręcanie koniunktury, Ekonomista t. I
• Lipiński Edward, Stanisław Pszczółkowski, Ludwik Landau, Jan Wiśniewski. 1926. Koniunktura gospodarcza w Polsce 1924-1927, Warszawa.
• Lipiński Edward. 1928. Ujemny bilans handlowy, Przemysł i Handel nr 45.
• Łychowski Tadeusz. 1932. Główne zadanie gospodarcze, Gospodarka Narodowa nr 7.
• Machlup Fritz. 1943. International Trade and the National Income Multiplier, London.
• Makowski Julian. 1935. Umowy międzynarodowe Polski, Warszawa.
• Małecka Teresa. 1989. Przemysł. Warunki rozwoju, w: Problemy gospodarcze Drugiej Rzeczpospolitej, Warszawa.
• Mały Rocznik Statystyczny 1934.
• Mały Rocznik Statystyczny 1937.
• Mały Rocznik Statystyczny 1938.
• Massalski Ignacy. 1936. Problemy eksportu polskiego węgla (dumping), Kraków.
• Mieszczankowski Mieczysław. 1960. Struktura agrarna Polski międzywojennej, Warszawa.
• Misala Józef. 2009. Historia rozwoju teorii i polityki konkurencyjności międzynarodowej. Warszawa.
• Morgenstern Oskar. 1959. International Financial Transactions and Business Cycles, Princeton.
• Notatka ministra Przemysłu i Handlu w sprawie polityki w dziedzinie handlu zagranicznego z dn. 5 maja 1933, AAN, KEM.
• Notatka ministra Przemysłu i Handlu w sprawie polityki w dziedzinie handlu zagranicznego z dn. 5 maja 1933, AAN, KEM.
• Plutyński Antoni. 1932. Polska na tle światowego kryzysu finansowego, Warszawa.
• Rocznik Handlu Zagranicznego 1929.
• Rocznik Handlu Zagranicznego 1934.
• Rocznik Handlu Zagranicznego 1935.
• Rocznik Handlu Zagranicznego 1937.
• Rudziński Jacek. 1959. Polityka gospodarcza w krajach zacofanych, Warszawa.
• Sachs Ignacy. 1963. Handel zagraniczny a rozwój gospodarczy, Warszawa: PWE.
• Seifert Teofil. 1932. Polskie i zagraniczne instytucje popierania eksportu, Lwów.
• Sokołowski Kazimierz. 1932. Dumping. Warszawa.
• Stanownik Jan. 1958. Jedność gospodarki światowej, w zbiorze: Problemy wzrostu ekonomicznego krajów słabo rozwiniętych, Warszawa: PWG.
• Szawlewski Mieczysław. 1929. Międzynarodowe położenie gospodarcze Polski na tle ostatnich wydarzeń w gospodarce światowej, Warszawa.
• Viner Jacob. 1952. International Trade and Economic Development, New York.
• Wagemann Ernst (a). 1935. Metody walki z kryzysem, Warszawa.
• Wagemann Ernst. 1935. Zwischenbilanz der Krisenbaekampfung, Berlin.
• Wąsowicz Józef, August Zierhoffer. 1929. Świat w cyfrach. Rocznik 1929, Warszawa.
• Załęska Jadwiga. 1939. Działalność Komisji Popierania Obrotu Produktami Rolnymi w zakresie wywozu, Warszawa.
• Zawadzki Władysław. 1938. Przesilenie gospodarcze w świetle doświadczeń polskich, Warszawa.
• Zweig Ferdynand. 1944. Poland Between Two Wars. A Critical Study of Social and Economic Changes, London.

Identifiers

DOI

10.19251/ne/2017.25(2)