Wiedza jako Prawdziwe Uzasadnione Przekonanie. Czy twierdzy tej wciąż warto bronić?

• Authors: Mateusz W. Oleksy

Title variants

EN

Knowledge as True and Justified Conviction. Is this bastion still worth defending?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W pracy tej poddaję krytycznej analizie tradycyjną koncepcję wiedzy jako prawdziwego i uzasadnionego przekonania (PUP). Kolejno omawiam warunki przekonania, prawdy i uzasadnienia, argumentując, iż warunki te (przynajmniej pierwsze dwa, stosownie wyrażone) dadzą obronić się jako konieczne warunki wiedzy zdaniowej, nie stanowią łącznie wystarczającego warunku wiedzy. Głównym celem artykułu jest wykazanie, że choć PUP da się zachować w dość trywialnej postaci, fundamentalne roszczenia epistemologiczne, które legły u podstawy tego ujęcia wiedzy i stanowią o jego atrakcyjności, są nie do utrzymania. Najważniejsze spośród tych założeń to indywidualistyczny przesąd, że przekonanie stanowi izolowany stan mentalny, obiektywistyczne złudzenie, iż prawda narzuca wiedzy jakieś istotne cechy epistemiczne, internalistyczny dogmat, iż uzasadnienie musi być dostępne z punktu widzenia pierwszej osoby oraz mit uniwersalnej struktury uzasadnienia empirycznego. Analizując rozmaite trudności związane z PUP, przywołuję istotne kontrowersje nurtujące współczesną epistemologię (indywidualistyczno-atomistyczne v. społeczno-holistyczne ujęcie treści zdaniowej, spór o definicję prawdy, eksternalizm v. internalizm w kwestii uzasadnienia bądź prawomocności, itd.). Przekonuję przy okazji do przyjęcia eksternalistyczno-społecznego ujęcia wiedzy.

EN

In this article I critically analyze the traditional concept of knowledge as true and justified conviction (TJC). I consider the conditions of conviction, truth, and justification, arguing that although these conditions (at least the first two, properly formulated) can be defended as necessary conditions of sentential knowledge, they do not together constitute a sufficient condition for knowledge. The principal aim of the article is to show that although TJC may be presented in a fairly trivial form, the fundamental epistemological claim that lies at the basis of this understanding of knowledge and makes it so attractive is indefensible. The most important of these presuppositions are the individualistic prejudice: that conviction is an isolated mental state; the objectivistic illusion: that truth imposes upon knowledge certain essential epistemic features; the internalist dogma: that justification must be available from the point of view of the first person; and the myth of the universal structure of empirical justification. In analyzing the various difficulties connected with TJC, I call attention to some of the most important controversies present in contemporary epistemology (the individualist-atomistic vs. the social-holistic conception of sentential content, the dispute about the definition of the truth, externalism vs. internalism regarding the issue of justification and truthfulness, etc.) . I am inclined to favor the externalist-social conception of knowledge.

• Publisher: Instytut Filozofii - Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Diametros
• Year: 2005
• Issue: 6
• Pages: 19-48

Contributors

author

Mateusz W. Oleksy

• Uniwersytet Łódzki

References

• Alston [1991] – W. P. Alston, Perceiving God. The Epistemology of Religious Experience, Cornell University Press, Ithaca NY 1991.
• Arystoteles [1990] – Arystoteles, Analityki wtóre. Księga I, tłum. K. Leśniak, w: Dzieła wszystkie, t. 1, PWN, Warszawa 1990.
• Ayer [1956] – A. J. Ayer, The Problem of Knowledge, Macmillan, London 1956.
• Brandom [1994] – R. Brandom, Making It Explicit, Harvard University Press, Cambridge MA 1994.
• Chisholm [1957] – R. M. Chisholm, Perceiving: A Philosophical Study, Cornell University Press, Ithaca NY 1957.
• Chisholm [1985] – R. M. Chisholm, The Structure of Empirical Knowledge, Harvard University Press, Cambridge MA 1985.
• Chisholm [1994] – R. M. Chisholm, Teoria poznania, tłum. R. Ziemińska, Daimonion, Lublin 1994.
• Davidson [1984] – D. Davidson, The Method of Truth in Metaphysics, w: Inquiries into Truth and Interpretation, Oxford University Press 1984. [Metafizyka w filozofii analitycznej, red. T. Szubka, TN KUL, Lublin 1995.]
• Gettier [1963] – E. Gettier, Is Justified True Belief Knowledge?, „Analysis” (23) 1963. Goldman [1967] – A. Goldman, A Causal Theory of Knowing, „The Journal of Philosophy” (64) 1967, s. 335-372.
• Goldman [1976] – A. Goldman, Discrimination and Perceptual Knowledge, „The Journal of Philosophy” (73) 1976, s. 771-791.
• Lehrer & Paxson [1969] – K. Lehrer & T. Paxson, Knowledge: Undefeated Justified True Belief, „The Journal of Philosophy” (66) 1969, s. 1-22.
• Lewis [1946] – C. I. Lewis, An Analysis of Knowledge and Valuation, The Open Court Publishing Company, La Salle 1946.
• Nozick [1981] – R. Nozick, Philosophical Explanations, Harvard University Press, Cambridge MA 1981.
• Oleksy [2006] – M. Oleksy, Sceptycyzm globalny a komunikacja. Czy Davidsonowski argument antysceptyczny jest zadowalający?, w druku, „Principia”, Kraków luty 2006.
• Platon [1999] – Platon, Dialogi, t. II, tłum. W. Witwicki, Antyk, Kęty 1999.
• Pollock [1986] – J. L. Pollock, Contemporary Theories of Knowledge, Rowman & Littlefield, Totowa 1986.
• Quine [1993] – W. V. O. Quine, Trzy niezdeterminowania, tłum. B. Stanosz, w: Filozofia języka, Aletheia, Warszawa 1993.
• Rorty [1998] – R. Rorty, Is Truth a Goal of Inquiry?, w: Truth and Progress. Philosophical Papers, vol. III, Cambridge University Press 1998.
• Sosa [1994] – E. Sosa, Knowledge and Justification, t. 1-2, Dartmouth Publishing Company, Aldershot 1994.
• Spinoza [1991] – B. Spinoza, Etyka, cz. II, tłum. I. Myślicki, Akme, Warszawa 1991.
• Taylor [2001] – Ch. Taylor, Źródła podmiotowości, PWN, Warszawa 2001.
• Woleński [2001] – J. Woleński, Epistemologia, t. 2, Aureus, Kraków 2001.

Identifiers

DOI

10.13153/diam.6.2005.163