Between the Union of Lublin and the Mutual Pledge of the Two Nations: From the Union of Two States to the Commonwealth of Three Provinces

• Authors: Zakrzewski Andrzej
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The aim of the article is to present changes in the position of the Grand Duchy of Lithuania towards the Polish Crown within the Polish-Lithuanian Commonwealth in the years 1569–1791. The analysis was based on the transformation of both common (monarch, Sejm) and separate (central and local offices, judicial system and law) institutions in the context of economic, social and cultural changes of the era. Gradually, the Commonwealth was transforming into a state in which Lithuania was not so much one of its two parts – along with the Crown, but one of its three provinces – along with Lesser Poland and Greater Poland. It was, however, a special province since it had its own ministers, offices, courts, treasury and fiscal courts along with its own codification of political and private law. The rule introduced in 1673 that every third Sejm was to be held in Grodno, however, was rarely observed. The reasons for this change were: the smaller population of the Grand Duchy, its lower fiscal income along with the war damage and territorial losses suffered in the mid-17th century. This transformation was also facilitated by the fact that the Lithuanian political system and laws became increasingly similar to the Polish ones. Another factor was the slow creation of a sense of political community among nobles of both the Crown and Lithuania. This feeling was born not only out of the same rights and privileges, but also owing to the immigration of the Crown noblemen to the lands of the Grand Duchy and joining – by marriage – Lithuanian noble families, which was especially the case among magnate families. During this period, the common culture of the Polish-Lithuanian Commonwealth based on the Polish language – lingua franca of the whole state – was also created. Other languages also functioned in the Polish- -Lithuanian state, but Polish, enriched by Lithuanian, Ruthenian, Latin, German and Oriental elements, began to dominate. The Government Act of 3 May 1791 did not mention the Grand Duchy at all, but created a common government for the whole of Commonwealth – the Guard of Laws and Great Commissions. Mutual Pledge of the Two Nations, unanimously adopted on 20 October 1791, constituted an attempt to return to the dualism from the era of the Union of Lublin. This act granted Lithuanians half of the commissioners in the military and fiscal commissions and – in the future – in the police commission. Lithuania also retained separate ministers, offices, a separate treasury and tax judiciary. Thus, the gradual unification of the Polish-Lithuanian Commonwealth was still visible, while maintaining some separate aspects, which were important for Lithuanians, albeit secondary in the scale of the entire state. Nevertheless, this process was interrupted by the upcoming partitions.

Keywords

EN

Polish-Lithuanian Commonwealth; Polish Crown; Grand Duchy of Lithuania; Union of Lublin; political system; law; changes of the political system

• Publisher: Towarzystwo Naukowe w Toruniu
• Journal: Zapiski Historyczne
• Year: 2019
• Volume: 84
• Issue: 4
• Pages: 5-40

Dates

published

2019-12-01

Contributors

author

Zakrzewski Andrzej

• University of Warsaw

References

• Akty izdavayemyye vilenskoyu arkheograficheskoyu komissiyeyu dlya razbora drevnikh aktov, vol. 4. Vil’na: Tip. Gubernskogo Pravleniya, 1870.
• Ališauskas, Vytautas [et al.], eds. Kultura Wielkiego Księstwa Litewskiego. Analizy i obrazy. Translated by Paweł Bukowiec, Beata Kalęba and Beata Piasecka. Kraków: Universitas, 2006.
• Ambroziak, Tomasz. “The necessity to reexamine the question of Lithuanian particularism during the reign of Sigismund III and Władysław IV.” Zapiski Historyczne 89/4 (2014): 89–108. DOI: http://dx.doi.org/10.15762/ZH.2014.17.
• Avižonis, Konstantinas. Bajorai valstybiniame Lietuvos gyvenime Vazų laikais. Roma: Lietuviu Katalikų Mokslo Akademija, 1975.
• Bardach, Juliusz. “The Constitution of 3 May and the Mutual Guarantee of the Two Nations.” In Constitution and Reform in Eighteenth-Century Poland: The Constitution of 3 May 1791, edited by Samuel Fiszman, 357–378. Bloomington: Indiana Univ. Press, 1997.
• Bobiatyński, Konrad. “Spór o prerogatywy buławy wielkiej litewskiej podczas sejmu koronacyjnego Jana III Sobieskiego.” In Król Jan III Sobieski i Rzeczpospolita w latach 1674–1683, edited by Dariusz Milewski, 153–176. Warszawa: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, 2016.
• Bobiatyński, Konrad. Od Smoleńska do Wilna. Wojna Rzeczypospolitej z Moskwą 1654–1655. Zabrze: Inforteditions, 2004.
• Bobiatyński, Konrad. W walce o hegemonię. Rywalizacja polityczna w Wielkim Księstwie Litewskim w latach 1667–1674. Warszawa: Neriton, 2016.
• Bojarski, Aleksander and Zbigniew Kniaziołucki, eds. Volumina Legum, vol. 9. Kraków: Akademia Umiejętności, 1889.
• Borkowska-Bagieńska, Ewa. ‘Zbiór praw sądowych’ Andrzeja Zamoyskiego. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1986.
• Butterwick, Richard. “Finis Poloniae, finis Lituaniae, finis Reipublicae?” In Lietuvos Didžiosios Kunigaikštijos tradicija ir tautiniai naratyvai, edited by Alfedas Bumblauskas and Grigorijus Potašenko, 105–115. Vilnius: Vilniaus universiteto leidykla, 2009.
• Butterwick, Richard. “Lawmaking in a Post-Composite State? The Polish-Lithuanian Commonwealth in the Eighteenth Century.” In The Eighteenth-Century Composite State, edited by David W. Hayton, James Kelly and John Bergin, 221–243. London: Palgrave Macmillan, 2010.
• Ciesielski, Tomasz. Sejm brzeski 1653 r. Studium z dziejów Rzeczypospolitej w latach 1652–1653. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2004.
• Drungilas, Jonas. “Adaptacja i integracja pierwszego pokolenia szlachty polskiej osiedlającej się na Żmudzi (II połowa XVI – początek XVII wieku).” Europa Orientalis. Studia z Dziejów Europy Wschodniej i Państw Bałtyckich 1 (2009): 255–277.
• Drungilas, Jonas. “Szukając przodków. Poszukiwanie rodowodu przez podkomorzego żmudzkiego Jakuba Ignacego Nagórskiego w II połowie XVIII wieku.” Rocznik Lituanistyczny 2 (2016): 143–165. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/RL.2016.2.07.
• Dygdała, Jerzy. “Wizyta króla Stanisława Leszczyńskiego w Wilnie w dniach 22–29 marca 1708 roku.” In Inter Regnum et Ducatum. Studia ofiarowane Profesorowi Janowi Tęgowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, edited by Piotr Guzowski, Marzena Liedke and Krzysztof Boroda, 119–131. Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, 2018.
• Ferenc, Marek. Mikołaj Radziwiłł ‘Rudy’ (ok. 1515–1584). Działalność polityczna i wojskowa. Kraków: Historia Iagellonica, 2008.
• Filipczak, Witold. “Wybory Rady Nieustającej na sejmie 1778 roku.” Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica 64 (1999): 117–133.
• Filipczak, Witold. Życie sejmikowe prowincji wielkopolskiej w latach 1780–1786. Łódź: Wydawnictwo UŁ, 2012.
• Filipczak-Kocur, Anna. Skarbowość Rzeczypospolitej 1587–1648. Projekty – ustawy – realizacja. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2006.
• Frost, Robert. The Oxford History of Poland-Lithuania, vol. 1: The Making of the Polish-Lithuanian Union, 1385–1569. Oxford: OUP, 2015.
• Glemža, Liudas. “The May Third Constitution and the Grand Duchy of Lithuania.” Lituanus 58/4 (2012): 1–40.
• Głuszak, Marcin. “O recepcji prawa w rezolucjach Rady Nieustającej.” XVIII amžiaus istorijos studijos 3 (2016): 272–278.
• Grodziski, Stanisław, ed. Volumina Constitutionum, vol. 2/2. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2008.
• Grodziski, Stanisław, Irena Dwornicka and Wacław Uruszczak, eds. Volumina Constitutionum, vol. 2/1. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2005.
• Grodziski, Stanisław, Marcin Kwiecień and Anna Karabowicz, eds. Volumina Constitutionum, vol. 3/2. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2013.
• Grodziski, Stanisław, Marcin Kwiecień and Krzysztof Fogt, eds. Volumina Constitutionum, vol. 4/1. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2015.
• Halubovich, Vital’ U. “Palyaki i Karona Pol’skaya w pasol’skikh instruktsyyakh shlyakhty Vyalikaha knyastva Litowskaha w chas prawlyennya Uladzislava Vazy.” In Shlyakh da wzayemnastsi, edited by Ivan P. Kren’, 199–202. Hrodna: GrDU, 2009.
• Halubovich, Vital’. “Pradstawnitstva ad Vyalikaha knyastva Litowskaha na soymakh Rechy Paspalitay padchas prawlyennya Uladzislava Vazy (1633–1648 hh.).” In Parlamyentskiya struktury wlady w sistemye dzyarzhawnaha kiravannya Vyalikaha knyastva Litowskaha i Rechy Paspalitay u XV–XVIII stahoddzyakh, edited by Stsyapan F. Sokal and Andrey M. Yanushkyevich, 260–267. Minsk: BIP-S Plus, 2008.
• Halubovich, Vital’. “Stawlyennye shlyakhty Vyalikaha Knyastva Litowskaha da asoby manarkha i instytuta manarkhii w chas prawlyennya Uladzislava Vazy.” Byelaruski histarychny chasopis (2018) issue 8: 3–10.
• Jučas, Mečislovas. “Parlamentaryzm litewski w XVIII wieku.” In Społeczeństwo obywatelskie i jego reprezentacja (1493–1993), edited by Juliusz Bardach and Wanda Sudnik, 115–124. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1995.
• Jurgaitis, Robertas, Adam Stankevič and Asta Verbickienė, eds. Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės seimelių instrukcijos (1788–1790). Vilnius: Mykolo Romerio universitetas, 2015.
• Kasabuła, Tadeusz. Ignacy Massalski biskup wileński. Lublin: Wydawnictwo KUL, 1998.
• Kempa, Tomasz. “The issue regarding ‘the reform of the union’ of Lublin in Lithuanian policy in the period of three interregna following the death of king Sigismund Augustus (1572–1588).” Zapiski Historyczne 79/4 (2014): 53–88.
• Kempa, Tomasz. “Zabiegi kniaziów Olelkowiczów słuckich o uzyskanie miejsca w senacie.” Odrodzenie i Reformacja w Polsce 47 (2003): 65–88.
• Kempa, Tomasz. Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Sierotka (1549–1616) – wojewoda wileński. Warszawa: Semper, 2000.
• Kiaupa, Zigmantas. “Dwa państwa i dwie prowincje Rzeczypospolitej Obojga Narodów w drugiej połowie XVIII wieku.” Europa Orientalis. Studia z Dziejów Europy Wschodniej i Państw Bałtyckich 1 (2009): 337–346.
• Kiaupa, Zigmantas. “Konstytucje Wielkiego Księstwa Litewskiego na sejmach Rzeczypospolitej Obojga Narodów jako wyraz życia politycznego.” In Kultura parlamentarna epoki staropolskiej, edited by Andrzej Stroynowski, 27–32. Warszawa: DiG, 2013.
• Kiaupa, Zigmantas. Lietuvos istorija, vol. 7/2: Trumpasis XVIII amžius (1733–1795). Vilnius: Lietuvos istorijos institutas, 2018.
• Kiaupienė, Jūratė and Ingė Lukšaitė. Lietuvos istorija, vol. 5: Veržli naujųjų laikų pradžia. Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė 1529–1588 metais. Vilnius: Lietuvos istorijos institutas, 2013.
• Kłaczewski, Witold. W przededniu wojny domowej w Polsce. Walka sejmowa lat 1664–1665. Lublin: Wydawnictwo Uczelniane UMCS, 1984.
• Kolankowski, Zygmunt. Zapomniany prawnik XVI wieku Jan Łączyński i jego ‘Kompendium sądów Króla Jegomości’. Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 1960.
• Kołłątaj, Hugo. Listy Anonima i prawo polityczne Narodu Polskiego, vol. 1. Edited by Bogusław Leśnodorski and Helena Wereszycka. Warszawa: PWN, 1954.
• Kołodziej, Robert. ‘Ostatni wolności naszej klejnot.’ Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana III Sobieskiego. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2014.
• Kołodziej, Robert. “Między współpracą a partykularyzmem – Litwini na sejmach w czasach Jana III Sobieskiego.” In Między Barokiem a Oświeceniem. Staropolski regionalizm, edited by Stanisław Achremczyk, 127–134. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 2008.
• Kołodziej, Robert. “Sejm z 1718 roku na tle pierwszych sejmów grodzieńskich. Uwagi na temat wybranych elementów procedury sejmów w Grodnie.” In W podróży przez wiek osiemnasty. Studia i szkice z epoki nowożytnej, edited by Adam Perłakowski, Monika Wyszomirska and Michał Zwierzykowski, 41–50. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2015.
• Kossarzecki, Krzysztof. Kampania roku 1660 na Litwie. Zabrze: Inforteditions, 2005.
• Kościałkowski, Stanisław. Antoni Tyzenhauz, podskarbi nadworny litewski, vol. 1–2. Londyn: Wydawnictwo Społeczności Akademickiej Uniwersytetu Stefana Batorego w Londynie, 1970–1971.
• Kriegseisen, Wojciech. Sejm Rzeczypospolitej szlacheckiej (do 1763 roku). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1995.
• Krzymkowski, Marek. “Wybory członków Rady Nieustającej (aspekty organizacyjnoprawne).” Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego 16 (2013): 119–129.
• Kuklo, Cezary. Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej. Warszawa: IH PAN, DiG, 2009.
• Kulakovs’kyy, Petro. Chernihovo-Sivershchyna u skladi Rechi Pospolytoyi (1618–1648). Kyyiv: Tempora, 2006.
• Kutrzeba, Stanisław and Władysław Semkowicz, eds. Akta unii Polski z Litwą 1385–1791. Kraków: PAU, TNW, 1932.
• Lappo, Ivan I. “Pinskiy seymik posle otrecheniya Yana Kazimira.” Zhurnal Ministerstva narodnogo prosveshcheniya. Novaya seriya 25/2 (1910): 284–300.
• Lappo, Ivan I. Velikoye knyazhestvo Litovskoye za vremya ot zaklyucheniya Lyublinskoy Unii do smerti Stefana Batoriya. Sankt-Peterburg: Tipografiya I.I. Skorokhodova, 1901.
• Lappo, Jonas. 1588 metu Lietuvos Statutas, vol. 1/1. Kaunas: Akc. “Spindulio” B-vės spaustuvė, 1934.
• Lepszy, Kazimierz. Rzeczpospolita Polska w dobie sejmu inkwizycyjnego (1589–1592). Kraków: PAU, 1939.
• Lulewicz, Henryk and Andrzej Rachuba, eds. Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego (1582–1696). Spisy. Warszawa: DiG, 2007.
• Lulewicz, Henryk and Andrzej Rachuba, eds. Pamiętniki Filipa, Michała i Teodora Obuchowiczów (1630–1707). Warszawa: DiG, 2003.
• Lulewicz, Henryk and Andrzej Rachuba, eds. Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku. Spisy. Kórnik: Biblioteka Kórnicka, 1994.
• Lulewicz, Henryk, ed. Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego, vol. 1: Okresy bezkrólewi (1572–1576, 1586–1587, 1632, 1648, 1696–1697, 1706–1709, 1733–1735, 1763–1764). Warszawa: Neriton, IH PAN, 2006.
• Lulewicz, Henryk, ed. Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego, vol. 2: Okresy panowań królów elekcyjnych, XVI–XVIII wiek. Warszawa: Neriton, IH PAN, 2009.
• Lulewicz, Henryk. “Najstarsza znana instrukcja sejmikowa z Wielkiego Księstwa Litewskiego. Sejmik wileński przed sejmem warszawskim 1570 roku.” In Studia historyczno-prawne. Prace dedykowane Profesorowi Janowi Seredyce w siedemdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestopięciolecie pracy naukowej, edited by Janusz Dorobisz and Włodzimierz Kaczorowski, 171–180. Opole: Wydawnictwo UO, 2004.
• Lulewicz, Henryk. Gniewów o unię ciąg dalszy. Stosunki polsko-litewskie w latach 1569–1588. Warszawa: Neriton, IH PAN, 2002.
• Łaszewski, Ryszard. Sejm polski w latach 1764–1793. Warszawa, Poznań: PWN, 1973.
• Malec, Jerzy. Szkice z dziejów federalizmu i myśli federalistycznej w nowożytnej Europie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2003.
• Moniuszko, Adam. “III Statut a próby kodyfikacji prawa koronnego za panowania Zygmunta III.” In Lietuvos Statutas ir Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės bajoriškoji visuomenė, edited by Irena Valikonytė and Lirija Steponavičienė, 63–74. Vilnius: Vilniaus universiteto leidykla, 2015.
• Mulevičius, Leonas. “Lietuvos savarankiškumas ir Abiejų Tautų savitarpio garantijos įstatymas.” Lituanistica (1992) issue 4 (12): 70–78.
• Niedźwiedź, Jakub. Kultura literacka Wilna (1323–1655). Retoryczna organizacja miasta. Kraków: Universitas, 2012.
• Niendorf, Mathias. Das Großfürstentum Litauen 1569–1795. Studien zur Nationsbildung in der Frühen Neuzeit. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2006.
• Ochmann-Staniszewska, Stefania and Zdzisław Staniszewski. Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza Wazy, vol. 2. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, 2000.
• Ohryzko, Jozafat, ed. Volumina Legum, vol. 3. Petersburg: Jozafat Ohryzko, 1859.
• Ohryzko, Jozafat, ed. Volumina Legum, vol. 5. Petersburg: Jozafat Ohryzko, 1860.
• Ohryzko, Jozafat, ed. Volumina Legum, vol. 6. Petersburg: Jozafat Ohryzko, 1860.
• Opaliński, Edward. Kultura polityczna szlachty polskiej w latach 1587–1652. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1995.
• Opaliński, Edward. Sejm Srebrnego Wieku 1587–1652. Między głosowaniem większościowym a liberum veto. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2001.
• Padalinski, Uladzimir. “Partykulyaryzm vs unifikatsyya. Raspratsowka i prynyatstsye Statuta Vyalikaha Knyastva Litowskaha 1588 h.” Zhurnal Belorusskogo gosudarstvennogo universiteta. Istoriya (2018) issue 2: 10–20.
• Padalinski, Uladzimir. “Pradstawnitstva VKL na val’nykh soymakh Rechy Paspalitay (1569–1600 hh.). Da pytannya rehiyanal’nykh asablivastsyaw.” In Kanstruktsyya i dekanstruktsyya Vyalikaha knyastva Litowskaha, edited by Natal’ya U. Slizh, 56–67. Minsk: Litaryus, 2007.
• Pawiński, Adolf, ed. Źródła dziejowe, vol. 4. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1877.
• Pieńkowska, Anna. Zjazdy i sejmy z okresu bezkrólewia po śmierci Stefana Batorego. Pułtusk: AH Pułtusk, 2010.
• Poraziński, Jarosław. Sejm lubelski w 1703 roku i jego miejsce w konfliktach wewnętrznych na początku XVIII wieku. Warszawa: PWN, 1988.
• Przyboś, Kazimierz, ed. Diariusz sejmu koronacyjnego 1672 roku. Kraków: Historia Iagellonica, 2007.
• Rachuba, Andrzej, ed. Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, vol. 1: Województwo wileńskie XIV–XVIII wiek. Warszawa: DiG, 2004.
• Rachuba, Andrzej. “Konwokacja litewska w Białej w 1665 roku.” In Studia historyczno-prawne. Prace dedykowane Profesorowi Janowi Seredyce w siedemdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestopięciolecie pracy naukowej, edited by Janusz Dorobisz and Włodzimierz Kaczorowski, 267–278. Opole: Wydawnictwo UO, 2004.
• Rachuba, Andrzej. “Litewscy marszałkowie sejmów Rzeczypospolitej (1569–1793).” In Kultura parlamentarna epoki staropolskiej, edited by Andrzej Stroynowski, 33–47. Warszawa: DiG, 2013.
• Rachuba, Andrzej. Wielkie Księstwo Litewskie w systemie parlamentarnym Rzeczypospolitej w latach 1569–1763. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2002.
• Radaman, Andrey A. “Sistematyzatsyya prava VKL i pytannye papravy Tretsyaha statuta VKL na soymikakh Novaharodskaha vayavodstva w 1587–1632 hh.” Zhurnal Belorusskogo gosudarstvennogo universiteta. Istoriya (2018) issue 2: 21–31.
• Radziwiłł, Albrycht S. Pamiętnik o dziejach w Polsce, vol. 1. Edited by Adam Przyboś and Roman Żelewski. Warszawa: PIW, 1980.
• Raila, Eligijus. 1791 m. Gegužės 3 d. Konstitucija. Vilnius: Dailės akademijos leidykla, 2001.
• Rolnik, Dariusz. Województwo mińskie i Jeleńscy w życiu publicznym Rzeczypospolitej w latach 1764–1795 w świetle ich korespondencji. Katowice: Wydawnictwo UŚ, 2018.
• Romaniuk, Przemysław P. “Pojęcie ‘Rzeczpospolita Litewska’ w ruchu republikanckim na przełomie XVII i XVIII wieku.” Barok 13/1 (25) (2006): 31–40.
• Rybarski, Roman. Skarbowość Polski w dobie rozbiorów. Kraków: PAU, 1937.
• Šapoka, Mindaugas. “Konfederacja Wielkiego Księstwa Litewskiego 1715–1716 roku i jej wpływ na negocjacje przed Sejmem Niemym.” In Sejm Niemy. Między mitem a reformą państwa, edited by Michał Zwierzykowski, 22–36. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2019.
• Saviščevas, Eugenijus. “Influx of the ‘outside’ nobility into Samogitia in the 16th century.” Zapiski Historyczne 89/4 (2014): 5–24. DOI: http://dx.doi.org/10.15762/ZH.2014.14.
• Sawicki, Mariusz. Dom sapieżyński 1666–1685. Droga do hegemonii w Wielkim Księstwie Litewskim. Opole: Wydawnictwo UO, 2016.
• Seredyka, Jan. “Konflikty marszałków koronnych z litewskimi od Unii Lubelskiej do połowy XVII wieku.” In Świat pogranicza, edited by Mirosław Nagielski, Andrzej Rachuba and Sławomir Górzyński, 211–221. Warszawa: DiG, 2003.
• Seredyka, Jan. Rzeczpospolita w ostatnich latach panowania Zygmunta III (1629–1632). Opole: WSP im. Powstańców Śląskich, 1978.
• Sliesoriūnas, Gintautas. “Problemy separatyzmu Wielkiego Księstwa Litewskiego w końcu XVII wieku.” In Rzeczpospolita wielu narodów i jej tradycje, edited by Andrzej K. Link-Lenczowski and Mariusz Markiewicz, 85–94. Kraków: Historia Iagellonica, 1999.
• Sliesoriūnas, Gintautas. “Sejm Niemy a rewizja reform ustrojowych, zainspirowanych przez litewskich republikantów na przełomie XVII i XVIIIw.” In Sejm Niemy. Między mitem a reformą państwa, edited by Michał Zwierzykowski, 189–201. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2019.
• Sliesoriūnas, Gintautas. Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė vidaus karo išvakarėse. Didikų grupuočių kova 1690–1697 metais. Vilnius: Lietuvos istorijos institutas, 2000.
• Sliesoriūnas, Gintautas. Lietuvos istorija, vol. 6: Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės istorija XVI a. pabaigoje – XVIII a. pradžioje (1588–1733 metais). Vilnius: Lietuvos istorijos institutas, 2015.
• Šapoka, Adolfas. Lietuva ir Lenkija po 1569 metu Liublino unijos. Jų valstybinių santykių bruožai. Kaunas: Švietimo ministerijos Knygų leidimo komisija, 1938.
• Šmigelskytė-Stukienė, Ramunė, Eduardas Brusokas, Liudas Glemža, Robertas Jurgaitis and Valdas Rakutis. Modernios administracijos tapsmas Lietuvoje. Valstybės institucijų raida 1764–1794 metais. Vilnius: Lietuvos istorijos institutas, 2014.
• Šmigelskytė-Stukienė, Ramunė. “‘Wielkie Księstwo’ i ‘prowincja litewska’ w piśmiennictwie politycznym okresu rozbiorów.” Europa Orientalis. Studia z Dziejów Europy Wschodniej i Państw Bałtyckich 1 (2009): 350–363.
• Šmigelskytė-Stukienė, Ramunė. “Nuo 1791 m. gegužės 3 d. iki spalio 20 d. ir po jos. Lietuvos ir Lenkijos valstybinių institucijų ‘suliejimo’ problema (Iždo komisijos pavyzdžiu).” XVIII amžiaus istorijos studijos 1 (2014): 128–147.
• Šmigelskytė-Stukienė, Ramunė. “The Idea of the Union in the Boyar Confederation of the Grand Duchy of Lithuania During the Period of the Rule of Stanislaw August (1764–1795).” Lituanus 62/3 (2016): 23–47.
• Šmigelskytė-Stukienė, Ramunė. “The Modernisation of the Court System in the Grand Duchy of Lithuania: Changes to the Organisation of the Local District Courts and Regulation of Judges’ Duties in 1764–1793.” Lithuanian Historical Studies 21 (2017): 1–30. DOI: https://doi.org/10.30965/25386565-02101002.
• Stroynowski, Andrzej. “Problem odrębności litewskiej w obradach sejmów lat 1778–1786.” In Rzeczpospolita – państwem wielu narodowości i wyznań, XVI–XVIII wiek, edited by Tomasz Ciesielski and Anna Filipczak-Kocur, 125–141. Warszawa, Opole: DiG, 2008.
• Stroynowski, Andrzej. “Reprezentanci Wielkiego Księstwa Litewskiego w czasie uchwalania Konstytucji 3 Maja.” Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica 41 (1991): 3–16.
• Stroynowski, Andrzej. “Znaczenie alternaty sejmów dla Wielkiego Księstwa Litewskiego w epoce stanisławowskiej.” Przegląd Nauk Historycznych 17/1 (2018): 121–142.
• Szafrański, Wojciech. Józef Weyssenhoff – polityk, prawnik, legislator czasów Oświecenia. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2017.
• Szcząska, Zbigniew. “Sąd sejmowy w Polsce od końca XVI do końca XVIII wieku.” Czasopismo Prawno-Historyczne 20/1 (1968): 93–124.
• Szczygielski, Wojciech. “Rola sesji prowincjonalnych w początkach obrad Sejmu Wielkiego.” In Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki. Reminiscencje w 220. rocznicę uchwalenia, edited by Jolanta A. Daszyńska, 159–182. Łódź: Wydawnictwo UŁ, 2009.
• Tomaszek, Andrzej. “Sejm 1638 r. w obronie szlacheckiej równości.” Czasopismo Prawno-Historyczne 39/2 (1987): 17–31.
• Trimonienė, Rita R. “Polonizacja.” In Kultura Wielkiego Księstwa Litewskiego. Analizy i obrazy, edited by Vytautas Ališauskas [et al.], translated by Paweł Bukowiec, Beata Kalęba, Beata Piasecka, 544–560. Kraków: Universitas, 2006.
• Tyla, Antanas. Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės iždas per dvidešimtmetį karą (1648–1667). Vilnius: Mokslo ir Enciklopedijų Leidybos Centras, 2010.
• Tyla, Antanas. Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės iždas XVI amžiaus antroji pusė – XVII amžiaus vidurys. Vilnius: Nacionalinis muziejus LDK Valdovų rūmai, 2012.
• Wierzbicki, Leszek A. O zgodę w Rzeczypospolitej. Zjazd warszawski i sejm pacyfikacyjny 1673 roku. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2005.Wisner, Henryk. “Przedsejmowy sejmik nowogródzki w latach 1607–1648.” Przegląd Historyczny 69/4 (1978): 677–693.
• Wisner, Henryk. “Rzeczypospolite szlachty litewskiej (schyłek wieku XVI – pierwsza połowa XVII wieku).” Barok 13/1 (25) (2006): 17–29.
• Wisner, Henryk. “Sejmiki litewskie w czasach Zygmunta III i Władysława IV.” Miscellanea Historico-Archivistica 3 (1989): 51–66.
• Wisner, Henryk. Rozróżnieni w wierze. Szkice z dziejów Rzeczypospolitej schyłku XVI i połowy XVII wieku. Warszawa: Książka i Wiedza, 1982.
• Wisner, Henryk. Rzeczpospolita Wazów, vol. 1: Czasy Zygmunta III i Władysława IV. Warszawa: Neriton, IH PAN, 2002.
• Wisner, Henryk. Rzeczpospolita Wazów, vol. 2: Wojsko Wielkiego Księstwa Litewskiego, dyplomacja, varia. Warszawa: Neriton, IH PAN, 2004.
• Wisner, Henryk. Rzeczpospolita Wazów, vol. 3: Sławne Państwo Wielkie Księstwo Litewskie. Warszawa: Neriton, IH PAN, 2008.
• Wiśniowiecki, Janusz A. Ilias Polski (1700–1710). Edited by Przemysław P. Romaniuk and Jacek Burdowicz-Nowicki. Warszawa: Neriton, 2018.
• Wrede, Marek. Itinerarium króla Stefana Batorego 1576–1586. Warszawa: DiG, 2010.
• Zakrzewski, Andrzej B. “Marszałek powiatowy Wielkiego Księstwa Litewskiego – marszałkiem sejmikowym (XVI–XVIII w.).” In Parlament, prawo, ludzie. Studia ofiarowane Profesorowi Juliuszowi Bardachowi w sześćdziesięciolecie pracy twórczej, edited by Katarzyna Iwanicka, Maria Skowronek and Kazimierz Stembrowicz, 356–361. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1996.
• Zakrzewski, Andrzej B. Wielkie Księstwo Litewskie (XVI–XVIIIw.). Prawo – ustrój – społeczeństwo. Warszawa: Campidoglio, 2013.
• Zakrzewski, Andrzej. “Statut w konstytucjach, konstytucje w Statucie, XVI–XVIIIw.” In Lietuvos Statutas. Temidės ir Klėjos teritorijos, edited by Irena Valikonytė and Neringa Šlimienė, 203–213. Vilnius: Vilniaus universiteto leidykla, 2017.
• Zielińska, Teresa. Magnateria polska epoki saskiej. Funkcje urzędów i królewszczyzn w procesie przeobrażeń warstwy społecznej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1977.
• Zwierzykowski, Michał, ed. Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1696–1732. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2008.
• Zwierzykowski, Michał, ed. Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1733–1763. Warszawa: DiG, 2015.
• Zwierzykowski, Michał, Robert Kołodziej and Andrzej Kamieński, eds. Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1668–1675. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2018.
• Zwierzykowski, Michał, Robert Kołodziej and Andrzej Kamieński, eds. Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1676–1695. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2018.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.15762/ZH.2019.35