Artefakty kultury lokalnej w doświadczeniach polsko-niemieckiego pogranicza. Uwarunkowania kształtowania postaw wobec dziedzictwa kulturowego Górnych Łużyc

• Authors: DZIUBACKA KRYSTYNA

Title variants

EN

Artefacts of the local culture in the experience of the Polish-German borderland. Conditions of shaping attitudes towards the cultural legacy of Upper Lusatia

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Rozważania niniejsze odnoszą się do losów i kondycji dziedzictwa kulturowego Górnych Łużyc, w tym przede wszystkim tej ich części, która w konsekwencji podziałów politycznych po 1945 r. przypadła Polsce. Istotną częścią pracy jest analiza stosunku mieszkańców Bogatyni (miejscowości położonej na polsko-niemieckim pograniczu w południowo-zachodniej części Polski, w woj. dolnośląskim) do wpisanych w krajobraz kulturowy miasta domów przysłupowych. Ich zły stan techniczny skłania do refleksji nad przyczynami słabo wykształconej potrzeby ochrony wpisanego w przestrzeń regionu dziedzictwa kulturowego. Stawiając tezę o wiodącej roli czynnika ludzkiego (w postaci niskich parametrów kapitału ludzkiego), akcentujemy tu również znaczenie czynników historycznego i gospodarczego. Poszukując sposobów ratowania unikatowej w skali europejskiej architektury przysłupowej, odwołujemy się do wybranych przykładów podjętej w ostatnich latach współpracy pomiędzy doświadczającymi zbliżonych problemów społecznościami lokalnymi polsko-czesko-niemieckiego trójpunktu.

EN

This article refers to the experiences and conditioning of the cultural legacy of Upper Lusatia, particularly concerning this part, which in consequence of political divisions of 1945, fell to Poland and remained within its borders. The essential part of the reflections entails the analysis of the attitudes of Bogatynia residents (a town in the Polish-German borderland in the south-western Poland, Lower Silesia voivodship) towards the Upper Lusatian (Umgebindehaus) houses, being a part of their cultural landscape. The overall poor technical condition of the latter evokes reflection over the causes of insufficient need of the protection of this area, being a part of the regional cultural heritage. Putting forward the thesis of the leading the role of human factor (i.e. low parameters of the human capital), the significance of historical and economic factors is also emphasized. Seeking ways of saving unique in the European scale Upper Lusatian architecture, the author makes reference to some selected examples of different modes of cooperation undertaken in the course of the recent years between the local communities experiencing similar problems in the Polish-Czech-German tripoint.

Keywords

PL

pogranicze; dziedzictwo kulturowe; domy przysłupowe; Górne Łużyce; Bogatynia

EN

borderland; cultural legacy; Upper Lusatian (Umgebindehaus) houses; Upper Lusatia; Bogatynia

• Publisher: Zakład Edukacji Międzykulturowej i Badań nad Wsparciem Społecznym, Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego
• Journal: Multicultural Studies
• Year: 2016
• Issue: 2
• Pages: 73-85

Dates

published

2016-12-01

Contributors

author

DZIUBACKA KRYSTYNA

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Bocheński, S. & Suchodolski, J. (1996). Budownictwo w konstrukcji przysłupowej na terenie Sudetów – tradycja i kontynuacja. W: Wł. Misiak (red.). Ludzie – Węgiel – Środowisko. Doświadczenia na granicy Polski z Unią Europejską (327–348). Wrocław: Silesia.
• Cieślak, J. (1996). Działalność Saksońskiego Towarzystwa Przyjaciół Budownictwa Ludowego w zakresie domów o konstrukcji przysłupowo-zrębowej. W: Wł. Misiak (red.). Ludzie – Węgiel – Środowisko. Doświadczenia na granicy Polski z Unią Europejską (107–114). Wrocław: Silesia.
• Ciok, S. (1990). Problematyka obszarów przygranicznych Polski Południowo-Zachodniej. Stu-dium społeczno-ekonomiczne. Wrocław: PWN.
• Dziubacka, K. (1996). Jakość życia mieszkańców wsi w rejonie wydobycia węgla brunatnego. W: Wł. Misiak (red.). Ludzie Węgiel – Środowisko. Doświadczenia na granicy Polski z Unią Europejską (181–200). Wrocław: Silesia.
• Dziubacka, K. (2011). Cultural Landscape of Upper Lusatia in the Face of Threats, W: Czech – Polish Historical and Pedagogical Journal. J. Vaculik (ed.). Brno: Masaryk University. 3/2011/2, 45–57.
• Dziubacka, K. (2013). Protection of the Cultural heritage in the Polish, Czech and German Borderland as educational Challenge, Czech – Polish Historical and Pedagogical Journal. J. Vaculik (ed.). Brno: Masaryk University. 5/2013/1, 53–63.
• Dziubacka, K. (2015). Przemysł w krajobrazie kulturowym wsi. Uwarunkowania jakości życia – kierunek i dynamika zmian. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.
• Förster, F. (1996). Dewastacja osiedli w rejonie wydobycia węgla brunatnego na terenie Łużyc. Etnosocjalny bilans. W: Wł. Misiak (red.). Ludzie Węgiel – Środowisko. Doświadczenia na granicy Polski z Unią Europejską (201–210). Wrocław: Silesia.
• Kurcz, Z. (1997). Polskie pogranicza w cieniu przeszłości. Odra. 3, 17–23.
• Osękowski, Cz. (1994). Społeczeństwo Polski zachodniej i północnej w latach 1945–1956. Zie-lona Góra: WSP.
• Palm, P. (2009). Założenia co do budowlano-historycznego rozwoju górnołużyckiej zabudowy ludowej. Wyd. 2.
• Pawłowska, K. (2002). Podstawy kulturowe architektury krajobrazu. W: E. Orłowska (red.). Kultura jako przedmiot badań geograficznych – studia teoretyczne i regionalne (27–34). Wrocław: PTG.
• Sitek, W. (1997). Wspólnota i zagrożenie. Wrocławianie wobec wielkiej powodzi. Wrocław: WUW.
• Topolski, J. (1993). Rozwój stosunków polsko-niemieckich a problemy polsko-niemieckiego pogranicza. W: K. Bartkiewicz (red.). Polacy – Niemcy: idea dobrego sąsiedztwa (7–22). „Rocznik Lubuski”, T. XVIII, Zielona Góra.
• Wrzesiński, W. (1980). Tradycje pogranicza polsko-niemieckiego i jego znaczenia dla kształ-towania stosunków polsko-niemieckich. W: B. Jałowiecki & J. Przecławski (red.). Stosunki polsko-niemieckie. Integracja i rozwój ziem zachodnich i północnych (5–24). Katowice: ŚIN.
• Wyszyńska, M. (2011). Architektura przysłupowa – atrakcja czy kłopot? Opinie mieszkańców Bogatyni na temat dziedzictwa kulturowego w miejscu zamieszkania. Praca magisterska napisana pod kierunkiem naukowym prof. Wandy Patrzałek z Instytutu Socjologii Uni-wersytetu Wrocławskiego – maszynopis.
• Ziółkowski, M. (2006): Tradycje lokalne w sytuacji zmiany granic politycznych i etnicznych. W: J. Kurczewska (red.). Oblicza lokalności. Różnorodność miejsc i czasu (374–389). War-szawa: IFiS PAN.
• http://www.tmzb.eu/

Identifiers

ISBN

978-83-7977-246-9

ISSN

2451-2877

DOI

10.23734/mcs.2016.2.073.085