Od les goguettes do kabaretów, czyli o zależnościach między polską i francuską piosenką kabaretową z przełomu XIX / XX wieku

• Authors: Ignaczak Lidia

Title variants

From the les goguettes to cabarets — ab out the relationship between a French and Polish cabaret song in the years 1881–1911

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article deals with the problem of the historical transformation of French and Polish cabaret songs at the turn of the 20th century and the consequent changes in relations between the two cultural circles. The work is focused not only on a comparative analysis of the text and music material from Parisian and Polish cabarets, but also takes into account the sociological context of their functioning. This allows the reader to understand similarities and differences in the creation and development of cabaret life in France and Poland. The article analyzes in detail a unique method used to disseminate songs in France (by the societies of singers called les goguettes, les cafés chantants, les cafés-concerts and cabarets) and the absence of such the phenomenon in Poland. It is shown that these cultural incompatibilities may be one of reasons for the gradual movement of Polish authors and artists away from the conventional and aesthetic style, adopted initially from the Parisian cabarets that were perceived as model ones in Europe (eg. Le Chat Noir or Le Mirliton).

Keywords

PL

historia teatru XIX i XX wieku; Paryż XIX wieku; fin de siècle; kabaret; modernizm; literatura XIX wieku; piosenka

EN

history of the nineteenth- and twentieth-century theatre nineteenth-century Paris; fin de siècle; cabaret; modernism; literature of the nineteenth century; song

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Prace Polonistyczne
• Year: 2017
• Volume: LXXII
• Pages: 163-181

Dates

published

2017

Contributors

author

Ignaczak Lidia

• Katedra Literatury i Tradycji Romantyzmu, Instytut Filologii Polskiej, Wydział Filologiczny, Uniwersytet Łódzki

References

• Adrjański Zbigniew. 1997. Złota księga pieśni polskich. Warszawa: Wydawnictwo Bellona.
• Appignanesi Lisa. 1990. Kabaret. Przeł. Adam Kreczmar. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Avenel Henri. 1890. Chansons et chansonniers. Paris: C. Marpon et E. Flammarion Éditeurs.
• Bayard Jean Émile. 1925. Montmartre hier et aujourdhui. Paris: Jouve.
• Bercy Léon de. 1902. Montmartre et ses chansons. Poètes et Chansonniers. Paris: H. Daragon.
• Chansons de Paul Delmet. B.d. Paris: H. Tellier.
• Chansons nationales, nouvelles et autres par Émile Debraux. 1826. Paris: Galerie de Bois.
• Deleuze Gilles, Guattari Félix. 2015. Tysiąc plateau. Przedm. Michał Herer. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana.
• Delvau Alfred. 1862. Histoire anegdotique des cafés et cabarets de Paris. Paris: E. Dentu.
• Donnay Maurice. 2014. Autour du Chat Noir. Paris: Grasset.
• Duboul Axel. 1901. Les deux siècles de l’Académie des Jeux floraux. Toulouse: Eduard Privas.
• Dutheil Pessin Catherine. 2004. Chanson sociale et chanson rèaliste. „Cités. Philosophie, Politique, Histoire” 3, nr 19. S. 27–42.
• Fox Dorota. 2007. Kabarety i rewie międzywojennej Warszawy. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Frey Julia. 2004. Toulouse–Lautrec. Przeł. Joanna Andrzejewska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Głowacka Helena, red. 1981. Wspomnienia o Kazimierzu Rudzkim. Warszawa: Czytelnik.
• Goudeau Émile. 1893. Paris qui consomme. Tableaux de Paris. Paris: Henri Beraldi.
• Groński Ryszard Marek. 1987. Jak w przedwojennym kabarecie. Kabaret warszawski 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe.
• Groński Ryszard Marek. 1994. Taki był kabaret. Warszawa: Wydawnictwo PTWK.
• Herbert Michel. 1967. La chanson à Montmartre. Paris: La Table ronde.
• Horowicz Bronisław. 1974. Nim przeminie z wiatrem. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe.
• Ignaczak Lidia. 2016. Tęsknota za Chat Noir i Mirliton. Wokół legendy paryskich kabaretów. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 3 (33). S. 279–308.
• Imbert Eugène. 1880. Galerie de chansonniers: Noël Mouret. „La Chanson: revue mensuelle: archives de la chanson: écho des sociétés lyriques” 19 juin 1880. Nr 6. Rédacteur en chef: L.-Henry Lecomte. Paris: Librairie ancienne et moderne A. Patay. S. 42.
• Imbert Eugène. 1873. La Goguette et les goguettiers, Étude parisienne. Paris: L. Bryois.
• Jeske-Choiński Teodor. 1889, Teatry paryskie. „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” nr 308. S. 233–235.
• Karwacka Helena. 1982. Warszawski Kabaret Artystyczno-Literacki Momus. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kiec Izolda. 2014. Historia polskiego kabaretu. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Kiec Izolda. 2004. W kabarecie. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
• Kisielewski Jan August. 1966. Panmusaion. W: Myśl teatralna Młodej Polski. Wybór: Irena Sławińska i Stefan Kruk. S. 120–127.
• Kuchtówna Lidia. 2004. Karol Frycz. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Errata.
• La goguette, chansonnier de table et de société, par MM. Béranger, Désaugiers, Armand Gouffé, Ém. Debraux, L. Festeau, J. Cabassol, Piton, Saint-Gilles, Moreau, Panard, A. Jacquemart, Ch. Le Page, etc., etc. 1834. Paris: Chez tous les marchands de nouveautés.
• La Goguette ancienne et moderne, choix de chansons nationales, guerrières, bachiques, philosophiques, joyeuses et populaires. 1865. Deuxième édition. Paris: Garnier Frère.
• Level Brigitte. 1988. À travers deux siècles, le Caveau, société bachique et chantante, 1726–1939. Paris: Presses de l’Université de Paris-Sorbonne.
• Lorentowicz Jan. 1924. Boy. „Świat” nr 40. S. 1–2.
• Lugnier Antonin. 1913. Histoire de la Société lyrique les Enfants du Caveau. Paris: H. Daragon.
• Makuszyński Kornel. 1909. Kabaret paryski. „Tygodnik Ilustrowany” nr 1. S. 6–7.
• Manfredonia Gaetano. 1997. La chanson anarchiste en France des origines à 1914. Paris: L’Harmattan.
• Meusy Victor, Depas Edmond, red. 1900. Guide de l’étranger à Montmartre. Préface d’Emile Goudeau. Paris: J. Strauss.
• Michalski Dariusz. 2007. Powróćmy jak za dawnych lat… Historia polskiej muzyki rozrywkowej. Warszawa: Wydawnictwo Iskry.
• Montorgueil Georges. 1899. La vie à Montmartre. Paris: G. Boudet, C. Tallandier.
• Mościcki Tomasz. 2008. Kochana stara buda. Teatr Qui Pro Quo. Łomianki: LTW.
• Nisard Charles. 1867. Des chansons populaires chez les anciens et chez les Français; essai historique suivi d’une étude sur la chanson des rues contemporaine. Paris: E. Dentu.
• Nowaczyński Adolf. 1906. Cabaretiasis. W: Wczasy literackie. Warszawa: nakł. Jana Fiszera. S. 153–178.
• Nowaczyński Adolf. 1966. Literackie teatrzyki rozmaitości. W: Myśl teatralna Młodej Polski. Wybór: Irena Sławińska i Stefan Kruk. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe. S. 103–109.
• Nowaczyński Adolf. 1918. Rozmirażowanie. „Teatr” nr 2. S. 30–31.
• Oberthür Mariel. 2007. Le cabaret du Chat Noir à Montmartre (1881–1897). Genève: Slatkine.
• Paris chantant: romances chansons et chansonnettes contemporaines (1845). Texte de Marc Fournier, Fertiault... [et al.]. Musique de Festeau, Scudo, A. Harquerie... [et al.]. Paris: Lavigne.
• Pillet Elisabeth. 1992. Cafés–concerts et cabarets. „Romantisme” 1992, nr 75. S. 43–50 [online]. http://www.persee.fr/docAsPDF/roman_0048-8593_1992_num_22_75_6000.pdf [dostęp: 8.01.2017].
• Paris et ses quartiers. Chansons par les membres du Caveau. 1883. Paris: Dentu.
• Poole Mary Ellen. 1994. Chansonniers and chanson in Parisian Cabarets Artistique, 1881–1914. University of Illinois at Urbana-Champaign.
• Przesmycki Zenon. 1966. Nadsceny. W: Myśl teatralna Młodej Polski. Wybór: Irena Sławińska i Stefan Kruk. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe. S. 109–120.
• Richard Lionel. 1991. Cabaret, cabarets — Origines et decadence. Paris: Plon.
• Richepin Jean. 1881. „Y avait un’ fois un pauv’ gas…” (Serce matki). W: La Glu. Paris: M. Dreyfous. S. 344–345.
• Rudzki Kazimierz, red. 1957. Dymek z papierosa, czyli wspomnienia o scenach, scenkach i nadscenkach. Warszawa: Wydawnictwo Iskry.
• Rypko Schub Louise. 1976. La Chanson naturaliste. Aristide Bruante, ou le revers de la Belle Époque. „Cahiers de l’Association internacionale des etudes françaises” nr 28. S. 195–212.
• Szyfman Adolf. 1909. Trzeci polski kabaret. „Tygodnik Ilustrowany” nr 3. S. 51.
• Thompson Sophy, red. 2012. Autour du Chat Noir. Arts et plaisirs à Montmartre (1880–1910).Préface Kléber Rossillon, Skira Flammarion. Paris: Musée de Montmatre.
• Trihoreau Michel. 2010. La chanson de proximité. Caveaux, cabarets et autres petits lieux. Paris: L’Harmattan.
• Utwory Jana Wima i innych. „Estrada” 1918, nr 8. S. 9–20.
• Valbel Horace. 1885–1905. Les chansonniers et les cabarets artistiques. Paris: E. Dentu.
• Velter André. 1996. Les Poètes du Chat Noir. Paris: Gallimard.
• Weiss Tomasz. 1987. Legenda i prawda Zielonego Balonika. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Bertrand Yves. 2015. Le Chansonnier Marcel Legay, Le son d’une belle âme. Paris: L’Harmattan.
• Zapolska Gabriela. 1892. Listy paryskie, „Przegląd Tygodniowy” nr 11. S. 135–136.
• Żeleński Tadeusz (Boy). 1958. Felietony. W: Pisma. T. 16. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. Śladami piosenki. S. 82‒89. «Xenofobia». S.140‒146.
• Żeleński Tadeusz (Boy). 1963a. Flirt z Melpomeną. Wieczór pierwszy i drugi. W: Pisma. T. 19. Wyd. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Żeleński Tadeusz (Boy). 1963b. Flirt z Melpomeną. Wieczór trzeci i czwarty. W: Pisma. T. 20. Wyd. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Żeleński Tadeusz (Boy). 1964a. Patriarcha piosenki. W: Flirt z Melpomeną. Wieczór piąty i szósty. W: Pisma. T. 21. Wyd. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Żeleński Tadeusz (Boy). 1964b. Flirt z Melpomeną. Wieczór siódmy i ósmy. W: Pisma. T. 22. Wyd. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Żeleński Tadeusz (Boy). 1965. Xanrof i Chancel „Książę małżonek”. W: Flirt z Melpomeną. Wieczór dziewiąty i dziesiąty. W: Pisma. T. 23. Wyd. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Żeleński Tadeusz (Boy). 1966. Okno na życie. Ludzie i bydlątka. W: Pisma. T. 24. Wyd. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Żeleński Tadeusz (Boy). 1968. Reflektorem w serce. Romanse cieniów. W: Pisma. T. 25. Wyd. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Żeleński Tadeusz (Boy). 1969. Perfumy i krew. Krótkie spięcia. W: Pisma. T. 26. Wyd. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Żeleński Tadeusz (Boy). 1970. Murzyn zrobił…. Wrażeń teatralnych seria siedemnasta. W: Pisma. T. 27. Wyd. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Żeleński Tadeusz (Boy). 2004. Słówka. Warszawa: Wydawnictwo Iskry.

Identifiers

ISSN

0079-4791