Mieszczanie rodowici i migranci. Ruch wędrówkowy ludności Przemyśla(według spisu mieszkańców z połowy 1918 roku)

• Authors: Budzyński Zdzisław , Kamińska-Kwak Jolanta

Title variants

EN

Native and migrant townsmen. The migration of the inhabitants of Przemyśl (according to the census from mid-1918)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niniejsze badania przeprowadzono na bazie spisu mieszkańców Przemyśla z poł. 1918 r., sporządzonego na podstawie nietypowych dla tego rodzaju źródła formularzy ankiet. Materiały te znajdują się obecnie w zasobie Archiwum Państwowego w Rzeszowie (oddział w Sanoku) oraz w mniejszej części w zbiorach Archiwum Państwowego w Przemyślu. W obu wypadkach zachowały się fragmentarycznie. Częścią zasadniczą tekstu jest studium demograficzno-historyczne ukazujące kształtowanie się struktury narodowej i wyznaniowej mieszkańców miasta tego okresu. Szczególną uwagę zwraca ruch wędrówkowy skierowany w stronę Przemyśla w latach 1880–1918 oraz jego tempo. W artykule zajęto się również rozmieszczeniem migrantów w mieście, zwłaszcza w jego centrum oraz na przedmieściach (Zasania po jego lewej, północnej stronie, i przedmieścia Lwowskiego po prawej, wschodniej części).

EN

The present study was performed on the basis of the census of the inhabitants of Przemyśl from mid-1918, prepared based on questionnaire forms which were not typical for thus type of source. These materials are currently stored in the State Archive in Rzeszów (department in Sanok) and, partially in the archives of the State Archive in Przemyśl. In both cases they were only fragmentarily preserved. The main part of the present study presents a demographic analysis showing how the national and denomination structure of the city dwellers from that time was shaped. Special attention was put on the migration movement directed towards Przemyśl in the years 1880–1918 and its rate. The article focuses also on the location of migrants in the city, especially in its center and in the suburbs (Zasanie on its right, northern side and the Lviv suburbs on its right, eastern side).

Keywords

PL

Przemyśl; spis mieszkańców; struktura wyznaniowa; struktura narodowościowa; ruch wędrówkowy

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Galicja. Studia i materiały
• Year: 2020
• Issue: 6
• Pages: 85-118

Dates

printed

2020-12-13

Contributors

author

Budzyński Zdzisław

• Uniwersytet Rzeszowski

author

Kamińska-Kwak Jolanta

• Uniwersytet Rzeszowski

References

• Archiwum Państwowe w Przemyślu, zespół nr 129, Akta miasta Przemyśla, sygn. 1594, Sprawy obrony Twierdzy Przemyśl, 1914– 1915; sygn. 1595, Sprawy organizacji ludności cywilnej w okresie działań wojennych 1914; sygn. 2422, Kwestionariusze mieszkańców Przemyśla według ulic: Berkowicza, Błonie, Dworskiego, Franciszkańska, Grunwaldzka, Kopernika, Polna, Sanowa Górna, Zyblikiewicza, place: Berka Joselewicza, plac Nowy, 1918,
• Archiwum Państwowe w Przemyślu, zespół nr 148, Parafia Greckokatolicka w Przemyślu, rps 163, Notatki dotyczące danych statystycznych odnośnie ludności Przemyśla,
• Archiwum Państwowe w Przemyślu, zespół nr 397, Afisze, plakaty i druki ulotne z terenu Przemyśla w zasobie APP, sygn. 18, C.K. Starostwo do mieszkańców Przemyśla z informacją o miejscach przesiedlenia; sygn. 20, C.K. Starostwo o konieczności opuszczenia Przemyśla przez jak największą ilość ludnościcywilnej; sygn. 23, C.K. Radca Namiestnictwa i Starosta Żeleski – taryfa maksymalna art. spożywczych dla Przemyśla; sygn. 46, Komisarz rządowy Lanikiewicz – taryfa maksymalna cen dla Przemyśla; sygn. 48, Komisarz rządowy dr Błażowski o wyzysku ludności przy zakupie artykułów spożywczych; sygn. 106, Kierownik Zarządu Miasta dr Błażowski w sprawie rozdziału węgla,
• Archiwum Państwowe w Przemyślu, zespół nr 1591, Zbiór pocztówek,
• Archiwum Państwowe w Przemyślu, zespół nr 1911, Materiały rodziny Porembalskich, sygn. 8, Jan Porembalski, Rada Narodowa w Przemyślu w listopadzie 1918 r.
• Archiwum Państwowe w Rzeszowie, Oddział w Sanoku, zespół Akta miasta Sanoka, rps 550, Spis ludności miasta Przemyśla (kwestionariusze od A–K) 1918; rps 551, jw. (kwestionariusze od M–Z) 1918–1921.
• Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, t. XII, Galizien, Wien 1907.
• Pierwszy powszechny spis Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 września 1921 roku, Warszawa 1927.
• Plan miasta Przemyśla (Plan von Przemyśl) w skali 1 : 10 000, wykonany w październiku 1917 r. przez K.u.K. MilitärBauabteilung des Mil. Kmdos in Przemyśl (http://rcin.org.pl/dlibra/doccontent? id=344).
• Wykaz ulic, placów i domów w mieście Przemyślu, Przemyśl 1910.
• Helena z Sejfertów Jabłońska, Dziennik z oblężonego Przemyśla, wstęp, przypisy i oprac. S. Stępień, Przemyśl 2017.
• „Echo Przemyskie” 1918.
• „Nowy Głos Przemyski” 1918.
• „Ziemia Przemyska” 1914, 1918.
• Bibliografia polskiej demografii historycznej po 1945 roku [w:] Struktury demograficzne rodziny na ziemiach polskich do połowy XX wieku. Przegląd badań i problemów, red. P. Guzowski i C. Kukla, Białystok 2014, s. 154 (wersja elektroniczna).
• Błoński J., Zaginiony świat. Historia Żydów przemyskich, Przemyśl 2008.
• Dalecki M., Przemyśl w latach 1918–1939. Przestrzeń. Ludność. Gospodarka, Przemyśl 1999.
• Budzyński Z., Kamińska-Kwak J., The Unknown Census of the Population of Przemyśl from the Middle 1918. A Primary Source Analysis, „Poland’s Demographic Past” („Przeszłość Demograficzna Polski. Materiały i studia”), dalej cyt. PDP, R. 41, 2019 (w druku).
• Duma M., Ludność Przemyśla w okresie 1918–1939 (w świetle akt metrykalnych), rps, Przemyśl 2018.
• Forstner F.F., Twierdza Przemyśl, tłum. J. Bańbor, Warszawa 2000.
• Gilewicz A., Twierdza Przemyśl w XIX i XX wieku (Budowa, oblężenie, rola w I wojnie światowej), „Rocznik Przemyski” 1968, t. 12, s. 149–192.
• Łozowski P., Bibliografia polskiej demografii historycznej po 1945 roku [w:] Struktury demograficzne rodziny na ziemiach polskich do połowy XX wieku. Przegląd badań i problemów, red. P. Guzowski i C. Kukla, Białystok 2014, s. 157–373.
• Malczewski J., Przemyśl w latach 1772–1914, Przemyśl 2009.
• Wyżga M., Ludzie rodowici i migranci – czy słuszny podział? Wokół książki Jeremy Hayhoe, Strangers and Neighbours. Rural Migration in Eighteenth-Century Northern Burgundy, Toronto: University of Toronto Press 2016, ss. 27), PDP 2018, R. 40, s. 357.
• Zamorski K., Transformacja demograficzna w Galicji na tle przemian ludnościowych innych obszarów Europy środkowej w drugiej połowie XIX i na początku XX w., Kraków 1991.

Identifiers

DOI

10.15584/galisim.2020.6.5