W świecie, ale nie ze świata — o fenomenie brata Józefa Żarnowieckiego

• Authors: Monika Sagało

Title variants

EN

In the World, but Not of It: The Phenomenon of Brother Józef Żarnowiecki

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł ukazuje brata Józefa Żarnowieckiego (1913-2003) i ma na celu zachowanie pamięci o jednej z najbardziej rozpoznawalnych postaci w sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej. Brat Józef przez ponad pół wieku wiódł ascetyczny żywot w kalwaryjskim sanktuarium. Ponieważ nie udało się zgromadzić o bracie Józefie zbyt wielu informacji z powodu jego skrytości, w pracy oparto się głównie na kilku publikacjach (artykule o kalwaryjskich pustelnikach, wywiadzie udzielonym przez brata Józefa, filmie dokumentalnym Pasja). Wizerunek brata Józefa wyłania się również ze świadectw pielgrzymów, pamiętających go osobiście. Ich wypowiedzi stanowią dodatkowe źródło informacji, jak brat Józef był postrzegany i jak wpływał na innych. Z przywołanych w artykule świadectw wyłania się postać skromnego, ubogiego człowieka, przemierzającego z nisko pochyloną głową dróżki, pogrążonego w głębokiej modlitwie. Swoją pełną pokory postawą przykuwał uwagę pielgrzymów, którzy chętnie obdarowywali go drobnymi datkami i prosili o modlitwę w różnych intencjach. W ich pamięci zapisał się przede wszystkim jako cichy pustelnik, „dziad” kalwaryjski.

EN

The article presents the character of Brother Józef Żarnowiecki (1913-2003), and aims to preserve the memory of one of the most recognisable characters at the sanctuary in Kalwaria Zebrzydowska. Brother Józef, for more than half of the century, was an ascetic in Kalwaria Zebrzydowska. Due to the secrecy of Brother Józef, not much direct information about him has been gathered. Therefore, the work was based on the publications such as: an article about Kalwarian’s hermits, an interview given by Brother Józef and a documentary titled Pasja [The Passion]. An image of Brother Józef emerges from testimonies of Kalwarian’s pilgrims as well. Their statements provide an additional source of information on how Brother Józef was perceived and what influence he had on others. From the quoted in the article testimonies, we obtain the character of a modest, poor person, traversing Kalwarian’s paths with his head bowed low down, deep in prayer. With his humble attitude, he attracted pilgrims’ attention, who willingly gave him small donations, and asked for prayers for various intentions. In their memory, he primarily remains a silent hermit, “a Kalwarian’s beggar.”

Keywords

PL

asceta; pustelnik; Józef Żarnowiecki; Kalwaria Zebrzydowska

EN

ascetic; hermit; Józef Żarnowiecki; Kalwaria Zebrzydowska

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Kulturoznawcze
• Year: 2018
• Volume: 9
• Issue: 2
• Pages: 77-98

Contributors

author

Monika Sagało

• Wydział Filologiczny, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

References

• Baranowski, Bohdan. Ludzie gościńca w XVII-XVIII w. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1986.
• „Bóg sam wystarczy”. Gość Niedzielny. Dostęp 26.01.2018. https://gosc.pl/doc/2258459.Bog-sam-wystarczy.
• Bruna od Maryi. Eremityzm. Wprowadzenie w duchowość i praktykę życia pustelniczego. Warszawa, Częstochowa: Wspólnota Świętego Brunona z Kolonii, Fundacja Biskupa Hugona, 2016.
• Bruna od Maryi. Powołanie pustelnicze. Katolicka definicja eremityzmu. Częstochowa: Fundacja Biskupa Hugona, 2018.
• Bywalec, Czesław, i Leszek Rudnicki. Konsumpcja. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2002.
• Cyfrowa Biblioteka Polskiej Piosenki. Dostęp 20.12.2017. http://www.bibliotekapiosenki.pl/ utwory/ Nieszpory/tekst.
• „Eremici polskiej Jerozolimy sami o sobie”. Pielgrzym Kalwaryjski 2012, nr 46: 16–20.
• Franciszek, papież. Adhortacja apostolska „Evangelii gaudium” o głoszeniu Ewangelii w dzisiejszym świecie. Kraków: Wydawnictwo „M”, 2014.
• Gemelli, A[gostino]. Franciszkanizm. Tłum. Walenty Józef Surmacz. Warszawa: Prowincjalat OO. Franciszkanów Prowincji Matki Bożej Niepokalanej, 1988.
• Gloger, Zygmunt. Encyklopedia staropolska ilustrowana. T. II. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1985.
• Grochowski, Piotr. Dziady. Rzecz o wędrownych żebrakach i ich pieśniach. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2009.
• Katechizm Kościoła Katolickiego. Poznań: Pallottinum, 1994.
• KF. „Amerykanie docenili film o pustelniku z pasją”. 10.07.2010. TVP Info. Dostęp 08.10.2017. http://www.tvp.info/2075121/kultura/amerykanie-docenili-film-o-pustelniku-z-pasja/.
• Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz. Red. Piotr Majer. Kraków: Wolters Kluwer Polska 2011.
• Lemaître, Nicole, Marie Therèse Quinson i Veronique Sot. Słownik kultury chrześcijańskiej. Przeł. i uzup. Tadeusz Szafrański. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1997.
• Michajłowa, Katia. Dziad wędrowny w kulturze ludowej Słowian. Tłum. Henryka Karpińska. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2010.
• Mitkowska, Anna. „Kalwaryjskie drogi pielgrzymkowe ‘ogrodami modlitwy’ (na przykładzie ‘Dróżek’ Kalwarii Zebrzydowskiej)”. W Elżbieta Bilska (red.). Tradycje, współczesność i przyszłość pielgrzymek w Kalwarii Zebrzydowskiej. Kraków: Instytut Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego s. 39-57.
• Ojciec Pustelnik. Pustelnik w Kościele rzymskokatolickim. Prawdziska: Wydawnictwo Diecezjalne Sandomierz, 2005.
• „Ojciec Stefan Podworski o pustelniach kalwaryjskich”. Pielgrzym Kalwaryjski 2012 nr 46: 21–22.
• „Pasja”. Film dokumentalny. 2008. Reż. Dagmara Szymańska-Szymura vod.tvp.pl. Dostęp 08.10.2017. https://vod.tvp.pl/website/pasja,4286972.
• „Przemówienie do pielgrzymów. I pielgrzymka Jana Pawła II do Kalwarii Zebrzydowskiej, 7 czerwca 1979 r.” Sanktuarium Pasyjno-Maryjne Kalwaria Zebrzydowska. Klasztor oo. Bernardynów — Światowe Dziedzictwo UNESCO. Dostęp 07.10.2017. http://kalwaria.eu/strona/przemowienie-do-pielgrzymow.
• „Pustelnia Czatachowa”. Wspólnota Miłość i Miłosierdzie Jezusa, Czatachowa. Dostęp 15.01.2017. http://pustelniaczatachowa.pl/.
• Rudyk, Mikołaj. „Pustelnicy kalwaryjscy — Stanisław Saniewski i Józef Żarnowiecki”. Pielgrzym Kalwaryjski 2012, nr 46: 11–15.
• Rudyk, Mikołaj. Dróżki Pana Jezusa i Matki Bożej. Przewodnik. Wrocław: Wydawnictwo ZET, 2009.
• Rudyk, Mikołaj. Kalwaria Zebrzydowska. Sanktuarium pasyjno-maryjne. Informator. Red. Wenancjusz Stasiuk. Kalwaria Zebrzydowska: Wydawnictwo Księży Sercanów DEHON, 2006.
• „Samotność w lesie”. Gość Niedzielny. Dostęp 13.01.2018. http://gosc.pl/doc/766968.Samotnosc-w-lesie/3.
• Sitnik, Aleksander Krzysztof. „Geneza sanktuarium pasyjno-maryjnego w Kalwarii Zebrzydowskiej”. W: Czesław Gniecki (red.). Kalwaria Zebrzydowska — polska Jerozolima skarbem Kościoła i narodu polskiego, 21–48. Kalwaria Zebrzydowska: Wydawnictwo CALVARIANUM, 2002.
• Słownik frazeologiczny PWN z Bralczykiem. Red. naukowa Elżbieta Sobol. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2008.
• Vauchez, André. Duchowość średniowiecza. Tłum. Hanna Zaremska. Gdańsk: Wydawnictwo MARABUT 1996.
• Vauchez, André. „Święty”. W Jean Le Goff (red.). Człowiek średniowiecza. Tłum. Maria Radożycka-Paoletti, 389–430. Warszawa, Gdańsk: Oficyna Wydawnicza VOLUMEN, Wydawnictwo MARABUT, 1996.
• Więckowiak, Jerzy. Kalwarie barokowe w Polsce. Gdańsk, Wejherowo: Color Graf, 2006.
• Wyczawski, Hieronim Eugeniusz. Kalwaria Zebrzydowska. Historia klasztoru bernardynów i kalwaryjskich dróżek. Kalwaria Zebrzydowska: Wydawnictwo CALVARIANUM, 1987.

Identifiers

DOI

10.18290/rkult.2018.9.2-5