Samobójstwa wśród osób starszych w dobie pandemii COVID-19. Przegląd literatury polskiej i światowej

• Authors: Fabiś Jakub , Pyrtek Karolina
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł ma charakter przeglądowy, a jego tematyka skupia się wokół zjawiska samobójstw popełnianych przez osoby w wieku późnej dorosłości. Celem artykułu był opis charakterystycznych dla starzenia zjawisk mogących mieć negatywny wpływ na dobrostan psychiczny osób starszych oraz zwiększać ryzyko popełnienia samobójstwa. Założenie stanowiło ponadto przedstawienie statystyk dotyczących fenomenu samobójstw wśród osób starszych w Polsce i w Europie. Ostatnim celem było podsumowanie doniesień dotyczących wpływu pandemii COVID-19 na dobrostan psychiczny osób starszych i na prawdopodobieństwo popełniania przez nich samobójstw. Wśród czynników przyczyniających się do pogorszenia dobrostanu psychicznego osób starszych i mogących zwiększyć ryzyko samobójstwa wyróżniono zachodzące wraz z wiekiem zmiany na poziomach: biologicznym, psychologicznym i społecznym, a także zaburzenia psychiczne, ze szczególnym uwzględnieniem depresji, oraz niewystarczającą opiekę zdrowotną oferowaną osobom w późnej dorosłości. Przywołane statystyki wykazały, że samobójstwa wśród osób starszych są zjawiskiem coraz bardziej zauważalnym, a ich skala zależy między innymi od stopnia urbanizacji i miejsca zamieszkania. Seniorzy stanowili także grupę szczególnie narażoną na pogorszenie stanu psychicznego i na popełnienie samobójstwa w wyniku pandemii COVID-19.

Keywords

PL

starość, samobójstwa, dobrostan psychiczny, czynniki ryzyka samobójstwa,; profilaktyka samobójstw, depresja, COVID-19, pandemia

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Akademii WSB
• Journal: EXLIBRIS Biblioteka Gerontologii Społecznej
• Year: 2022
• Issue: 1(23) /2022 Exlibris. Biblioteka Gerontologii Społecznej
• Pages: 51–66

Dates

published

2022-04-01

Contributors

author

Fabiś Jakub

• Uniwersytet Łódzki

author

Pyrtek Karolina

• Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

References

• Baltes, P., Baltes, M. (1990). Psychological perspectives on successful aging: The model of selective optimization with compensation. W: P. Baltes, M. Baltes (red.), Successful aging: Perspectives from the behavioral sciences (ss. 1–34). Cambridge University Press.
• Bar-Tal, Y., Kossowska, M., Jaśko, K. (2012). Need for closure and cognitive structuring among younger and older adults. Polish Psychological Bulletin, 43(1), 40–49.
• Bektaş, H., Körükcü, Ö., Kabukcuoğlu, K. (2017). Undercover fear of elderly people in nursing homes: Death anxiety and depression. Journal of Human Sciences, 14(1), 587–597.
• Bidzan, L. (2017). Zaburzenia depresyjne powszechnym zaburzeniem wśród osób starszych. W: M. Cybulski, K. Kędziora-Kornatowska, E. Krajewska-Kułak, N. Waszkiewicz (red.), Psychogeriatria (ss. 107–120). Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
• Bilikiewicz, A. (2003). Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
• Chabior, A. (2011). Aktywizacja i aktywność ludzi w okresie późnej dorosłości. Wszechnica Świętokrzyska.
• Cimochowska, K., Zagrodzka, J. (2018). Selektywna optymalizacja z kompensacją jako strategia pomyślnego starzenia się. Praca Socjalna, 33(2), 45–61.
• Cowgill, D. D., Holmes, L. (1972). Aging and modernization. Appleton-Century-Crofts, NY.
• Dudek, D. (2017). Zagadnienia związane z psychiką osób w wieku podeszłym. Psychopatologia. W: M. Cybulski, K. Kędziora-Kornatowska, E. Krajewska-Kułak, N. Waszkiewicz (red.), Psychogeriatria (ss. 17–28). Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
• Durkheim, É. (2006). Samobójstwo. Studium z socjologii. Oficyna Naukowa.
• Fabiś, A. (2018). Troski egzystencjalne w starości. Ujęcie geragogiczne. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.
• Fässberg, M. M., Cheung, G., Canetto, S. S., (2016). A systematic review of physical illness, functional disability, and suicidal behaviour among older adults. Aging and Mental Health, 20(2), 1–29.
• Golding, S., Nadorff, M. R., Winer, E. S. (2015). Unpacking sleep and suicide in older adults in a combined online sample. Journal of Clinical Sleep Medicine, 11, 1385–1392.
• Hein-Peters, K. (2013). Depresja. Poradnik dla rodziny i bliskich. Lulu Publishing.
• Hill, R. (2009). Pozytywne starzenie się. Wydawnictwo Laurum.
• Hołyst, B. (1983). Samobójstwo – przypadek czy konieczność. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Hozer-Koćmiel, M. (2018). Ocena rozwoju społeczno-ekonomicznego województw za pomocą HDI. Wiadomości Statystyczne, 3(682), 40–49.
• Kałucka, S. (2014). Cechy depresji w wieku podeszłym – etiologia, rozpoznawanie i leczenie. Geriatria, 8, 240–247.
• Karvonen, K., Hakko, H., Koponen, H., Meyer-Rochow, V. B., & Rasanen, P. (2009). Suicides among older persons in Finland and time since hospitalization discharge. Psychiatric Services, 60, 390–393.
• Kołodziej, W. (2006). Zaburzenia psychiczne i ryzyko samobójstw u osób w starszym wieku. W: A. Nowicka (red.), Wybrane problemy osób starszych (ss. 87–97). Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Kreitman, N., Philip, A., Greer, S., Bagley, C. (1970). Parasuicide. British Journal of Psychiatry, 116(533), 460–461.
• Krzyżowski, J. (2005). Psychogeriatria. Wydawnictwo Medyk.
• Leo de, D., Draper, B., Snowdon, J., Kõlves, K. (2013). Contacts with health professionals before suicide: Missed opportunities for prevention? Comprehensive Psychiatry, 54(7), ss. 1117–1123.
• Makara-Studzińska, M., Koślak, A. (2009). Wpływ objawów pozytywnych i negatywnych na zachowania samobójcze w schizofrenii. Przegląd aktualnej literatury. Psychiatria Polska, 4(43), 411–420.
• Maggi, G., Baldassarre, I., Barbaro, A. (2021). Mental health status of Italian elderly subjects during and after quarantine for the COVID-19 pandemic: a cross-sectional and longitudinal study. Psychogeriatrics, 21, 540–551.
• Mendonça Lima de, C. A., De Leo de, D., Ivbijaro, G., Svab, I. (2021). Suicide prevention in older adults. Asia-Pacific Psychiatry, 13(3), 12473.
• Meng, H., Xu, Y., Dai, J., Zhang, Y., Liu, B., Yang, H. (2020). Analyze the psychological impact of COVID-19 among the elderly population in China and make corresponding suggestions. Psychiatry Research, 289, 112983.
• Orzechowska, G. (2007). Przeciw wykluczaniu społecznemu osób starszych. W: A. Fabiś (red.), Instytucjonalne wsparcie seniorów – rozwiązania polskie i zagraniczne (ss. 13–22). Wyższa Szkoła Administracji w Bielsku-Białej.
• Polewka, A., Bolechała, F., Skupień, E., Trela, F., Zięba, A. (2002). Samobójstwa dokonane i depresja w wieku podeszłym. Przegląd Lekarski, 59, 4–5.
• Popiel, A., Pragłowska, E. (2008). Psychoterapia poznawczo-behawioralna. Teoria i praktyka. Wydawnictwo Paradygmat.
• Quan, H., Arboleda-Florenz, J., Fink, G. H., Stuart, H. L., Love, E. J. (2002). Association between physical illness and suicide among the elderly. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 37, 190–197.
• Radziwoń-Zalewska, M. (2007). Depresja u starszych osób. W: K. Galus (red.), Geriatria. Wybrane zagadnienia (ss. 253–258). Elsevier Urban & Partner.
• Ringel, E. (1987). Gdy życie traci sens: rozważania o samobójstwie. Wydawnictwo „Glob”.
• Sarangi, A., Fares, S., Eskander, N. (2021). Suicide trends in the elderly during the ongoing COVID-19 Pandemic- a public health urgency. The Southwest Respiratory and Critical Care Chronicles, 9(40), 31–36.
• Schmutte, T., Olfson, M., Maust, D. T., Xie, M., Marcus, S. (2022). Suicide risk in first year after dementia diagnosis in older adults. Alzheimer‘s & Dementia, 18, 262–271.
• Sikora, E. (2007). Procesy starzenia. W: K. Galus (red.), Geriatria. Wybrane zagadnienia (ss. 1–9). Elsevier Urban & Partner.
• Stec, M., Dziankowska, P. (2013). Osoby starsze w oczach młodzieży, młodzież w oczach osób starszych. Opis badania jakościowego. W: M. Rosochacka-Gmitrzak, A. Chabiera (red.), Dialog międzypokoleniowy. Między ideą a praktyką. Inspiracje (ss. 56–67). Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.
• Steuden, S. (2012). Psychologia starzenia się i starości. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Tomaszek, K. (2009). Zachowania suicydalne osób starszych – psychologiczna analiza zjawiska. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Sectio J, 22, 38–50.
• Tornstam, L. (1997). Gerotranscendence: The contemplative dimension of aging. Journal of Aging Studies, 11(2), 143–154.
• Wnuk, W. (2013). O potrzebie kształtowania relacji międzypokoleniowych. W: M. Rosochacka- Gmitrzak, A. Chabiera (red.), Dialog międzypokoleniowy. Między ideą a praktyką. Inspiracje (ss. 56–67). Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.
• Netografia
• American Foundation for Suicide Prevention (2022). Suicide statistics. https://afsp.org/ suicide-statistics/
• Eurostat. (2016). Dane statystyczne dotyczące przyczyn zgonu. https://ec.europa.eu/eurostat/ statistics-explained/index.php?title=Archive:Dane_statystyczne_dotycz%C4%85ce_przyczyn_ zgonu&direction=next&oldid=307010#Analiza_z_podzia.C5.82em_na_wiek.
• Eurostat. (2019). Suicide death rate by age group. https://ec.europa.eu/eurostat/web/products- -datasets/-/tps00202.
• Eurostat. (2020). Causes of death – deaths by country of residence and occurence. https:// ec.europa.eu/eurostat/web/products-datasets/-/hlth_cd_aro.
• Koma, W., True, S., Biniek, J., Cubanski, J., Orgera, K., Garfield, R. (2020). One in Four Older Adults Report Anxiety or Depression Amid the COVID-19 Pandemic. KFF. https://www. kff.org/medicare/issue-brief/one-in-four-older-adults-report-anxiety-or-depression- -amid-the-covid-19-pandemic/.
• Komenda Główna Policji. (2021). Zamachy samobójcze zakończone zgonem na podstawie formularza KSIP 10 – zgłoszenie zamachu/zachowania samobójczego. https://statystyka. policja.pl/st/wybrane-statystyki/zamachy-samobojcze/63803,Zamachy-samobojcze-od- -2017-roku.html.
• Kopeć, J. (2022). Efekt pandemii: wzrost liczby samobójstw seniorów i studentów. BIQDATA. Gazeta Wyborcza. https://biqdata.wyborcza.pl/biqdata/7,159116,28077712,efekt-pandemii- skok-w-samobojstwach-seniorow-i-studentow.html.
• Lennon, K. (2018). Palliative care may reduce suicide among lung cancer patients. MDedge News. https://www.mdedge.com/chestphysician/article/166073/lung-cancer/palliative-care-may- -reduce-suicide-among-lung-cancer.
• World Health Organization. (2018). SDR, suicide and self-inflicted injury, 65+, per 100 000. https:// gateway.euro.who.int/en/indicators/hfa_179-1783-sdr-suicide-and-self-inflicted-injury- -65plus-per-100-000/visualizations/#id=19110
• World Health Organization. (2019). SDR(60-74), Suicide and intentional self-harm, per 100 000. https://gateway.euro.who.int/en/indicators/hfamdb_768-sdr-60-74-suicide-and-inten- tional-self-harm-per-100-000/visualizations/#id=31312&tab=table
• World Health Organization. (2020). COVID-19 pandemic triggers 25% increase in prevalence of anxiety and depression worldwide.

Identifiers

DOI

10.57655/EXLIBRIS_2_2022_3