TEORIA A DOŚWIADCZANIE FENOMENU KRAJOBRAZU

• Authors: Kosiacka-Beck Ewa , Szarejko-Worobiej Daria

Title variants

EN

Theory and experience of landscape’s phenomeny

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Od dawna różne dziedziny życia biorą na warsztat rozważań przestrzeń jako przedmiot kształtowania najbliższego środowiska ludzkiej egzystencji. Dotychczasowe sposoby waloryzacji przestrzeni nie obejmują jednak środowiska jako zintegrowanej całości. Metody badania wartości przyrodniczych krajobrazu, podstaw kulturowych (ale rzadko), które poza statystycznymi faktami opierają się na zapisie wartości niemierzalnych, jak np. dynamice zachodzących zmian dobowych, sezonowych, niepowtarzalnej atmosferze miejsca i zapisanej w niej tożsamości czy odczuć, jakie przestrzeń wywiera na odbiorcy etc. Do badania takich jakości potrzebne są poznanie zmysłowe i wrażliwość obserwatora, czyli metody badawcze, których podstawą są wrażenia zmysłowe, które ze swoistą sobie wrażliwością odnajdują w krajobrazie to, co najcenniejsze. Dla architekta krajobrazu skrawek otaczającej go przestrzeni to zwiastun informacji, to synteza elementów przyrodniczych i tych stanowiących wynik działalności człowieka, tworzących pewną całość. Ich interpretacja zależy od wiedzy i doświadczenia, ale także od cech indywidualnych człowieka, twórcy. Do badania nauki o zjawiskach, głównie w odniesieniu do doświadczenia rzeczywistości, powinniśmy wykorzystać metody fenomenologii. Niniejszy artykuł stanowi przegląd metod waloryzacji przestrzeni pod kątem różnych wartości, kładąc nacisk na metody poznania i doświadczenia krajobrazu. W świetle tych badań krajobraz niezaprzeczalnie jest fenomenem.

EN

Various brunch of sience have taken space as an object of shaping the closest environment of human existence to the workshop of their considerations. However, the existing ways of valorization of space do not include the environment as an integrated whole. Methods of researching the natural values of the landscape, cultural foundations, but they were a part of the statistical facts and they based on non-measurable values. They do not see such as the dynamics of daily, seasonal changes, the unique atmosphere of the place and the identity or feelings that space exerts on the recipient, etc. Sensory cognition and sensitivity of the observer, ie research methods based on sensory impressions are needed to study such qualities, which with their specific sensitivity find the most valuable in the landscape. Landscape architect and designers should remember that a fragment of the surrounding space is a herald of information is the synthesis of natural elements and those resulting from human activity, forming a whole. Their interpretation depends on knowledge and experience but also on the individual characteristics of the human being, the creator. We should use the methods of phenomenology to study science about phenomena, mainly in relation to the experience of reality. This study presents a review of the methods of valorization of space in terms of different values, emphasizing the methods of cognition and landscape experience. In the light of these studies, undeniably, landscape is a phenomenon.

Keywords

PL

przestrzeń; tożsamość; doświadczenie krajobrazu; fenomenologia; intuicja; duch miejsca

EN

space; identity; landscape experience; phenomenology; intuition; place spirit

• Publisher: Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie
• Journal: Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula
• Year: 2019
• Issue: 1(59)
• Pages: 85-97

Contributors

author

Kosiacka-Beck Ewa

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

author

Szarejko-Worobiej Daria

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

References

• Antczak E. (2013), Przestrzenny taksonomiczny miernik rozwoju, „Wiadomości Statystyczne”, nr 7.
• Bogdanowski J. (1998), Kulturowy krajobraz zabytkowy i problemy jego ochrony, „Ochrona Zabytków”, nr 51/1 (200).
• Burdzik T. (2012), Przestrzeń jako składnik tożsamości w świecie globalizacji, „Kultura, Historia, Globalizacja”, nr 1.
• Dominiczak J. (2003), Miasto Dialogiczne – cykl 12 esejów opublikowanych w miesięczniku „Architektura-Murator” (10.2002–09.2003).
• Jałowiecki B. (2011), Miejsce, przestrzeń, obszar, „Przegląd Socjologiczny”, t. LX/2-3.
• Kosiacka-Beck E. (2017), Przestrzenie utracone, niewygodne, niedostrzegane piękno, „Zeszytach Naukowych Uczelni Vistula”, nr 57(6).
• Królikowski, J.T. (2006), Interpretacje krajobrazów, SGGW, Warszawa.
• Królikowski J.T. (2011), Chrześcijańska interpretacja ducha miejsca, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG”, nr 15.
• Królikowski J.T. (2011), Wartości kulturowe krajobrazu przyrodniczego, (w:) Ochrona krajobrazu przyrodniczego i kulturowego a rozwój cywilizacyjny, Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa.
• Królikowski J.T. (2012), Sakralne widzenie krajobrazu, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG”, nr 17.
• Królikowski J.T., Rykała E. (2016), Kontemplacja krajobrazu jako źródło inspiracji twórczości artystycznej, „Prace Komisji krajobrazu kulturowego”, nr 34.
• Malinowski J. (1987), Imitacje świata. O polskim malarstwie i krytyce artystycznej drugiej połowy XIX wieku, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Myga-Piątek U. (2007), Kryteria i metody oceny krajobrazu kulturowego w procesie planowania przestrzennego na tle obowiązujących procedur prawnych, „Waloryzacja środowiska przyrodniczego w planowaniu przestrzennym”, nr 19.
• Norberg-Schulz Ch. (1980) Genius Loci. Towards a Phenomenology of Architecture, Rizzoli, New York.
• Paprzycka A. (2005), Kryteria typologii i oceny krajobrazu kulturowego, (w:) Szponar A., Horska-Schwarz S. (red.), Struktura przestrzenno-funkcjonalna krajobrazu, „Problemy ekologii krajobrazu”, t. XVII, Polska Asocjacja Ekologii Krajobrazu, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
• Patoczka P. (2012), Mała architektura we wnętrzach krajobrazu, Politechnika Krakowska, Kraków.
• Richling A., Solon J. (2011), Ekologia krajobrazu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Rykała E. (2011), Dotknięcie niewidzialnego, „Arche”, nr 01 (21).
• Siestrzewitowska M.J. (2011), Ochrona tożsamości przestrzennej na przykładzie wybranych miast Lubelszczyzny: Ostrów Lubelski, Biłgoraj, Kraśnik, Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej, Lublin.
• Skalski J. (2007), Analiza percepcyjna krajobrazów jako działalność twórcza, inicjująca proces projektowania, Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
• Skalski J. (2011), Ocena walorów krajobrazu w procesie postrzegania na przykładzie krajobrazu doliny Wisły w Warszawie, Sztuka Ogrodu i Krajobrazu, Warszawa.
• Spruch A. (2008), O miejscach, nie-miejscach i oswajaniu, „Witryna”, nr 22 (224), http://witryna.czasopism.pl/pl/gazeta/1131/1330/1733/ [dostęp: 04.03.2019].
• Szarejko D. (2015a), praca magisterska pt. Koncepcja krajobrazu pamięci jako forma upamiętniająca historię i tożsamość małej Ojczyzny na przykładzie nieistniejącej wsi Popówka, Biblioteka SGGW.
• Szarejko D. (2015b), Jak kontakt ze sztuką wpływa na percepcję i twórczość studentów, „Sztuka Ogrodu Sztuka Krajobrazu” nr 1.
• Szarejko D. (2017), Mała Ojczyzna – kategoria lokalnej tożsamości, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”, nr 35.
• Żarska B. (2011), Ochrona krajobrazu, Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
• Yi Fu T. (1987), Przestrzeń i miejsce, PIW, Warszawa.