Uporczywa bezsilność sztuki, czyli Haupt i granice literatury

• Authors: Maciej Nowak

Title variants

EN

The Persisstent Impotence of Art, or Haupt and the Boundaries of Literature

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Rozprawa poświęcona została autorskiej estetyce Zygmunta Haupta. Pod uwagę wzięto zarówno wątek metarefleksyjny jego prozy, jak i jej właściwości immanentne. Zwrócono uwagę przede wszystkim na koncepcję podmiotu mówiącego. Autor tekstu próbuje wnieść pewne korekty do nadmiernie w dotychczasowych badaniach eksponowanego autobiografizmu prozy Haupta. Zamiast niego badacz jako centrum tej twórczości uznaje koncepcję czasu – przeszłość i przyszłość jako „ekstazy” teraźniejszości. Koncepcje Haupta zostały skonfrontowane z nurtem polskiej literatury powojennej, która powstała pod hasłem wielkiej korekty. Pod uwagę wzięto zarówno twórczość pisarzy krajowych, jak i emigracyjnych. Wedle badacza Haupt w swej myśli estetycznej, eksplorując temat granic literatury, zbliża się do twórców późnego modernizmu.

EN

The article discusses the author’s aesthetics of Zygmunt Haupt. Both the metareflexive thread of his prose and its immanent properties have been taken into account. The main focus has been put on the concept of the speaking subject. The author of the article tries to revise Haupt’s autobiographism of prose which the previous studies used to expose excessively. Instead, the researcher recognises the concept of time – the past and the future as the “ecstasy” of the present – to be at the centre of this work. Haupt’s ideas have been confronted with the trend of Polish post-war literature, which was created under the slogan of a great revision. Both the works of Polish and emigrant writers have been taken into consideration. According to the researcher, in his aesthetic thought, exploring the boundaries of literature, Haupt is close to the writers of late modernism.

Keywords

PL

polska literatura nowoczesna; literatura emigracyjna; modernizm; autobiografizm; estetyka twórczości; koncepcja czasu w literaturze

EN

Polish modern literature; emigration literature; modernism; autobiographism; aesthetics of creativity; concept of time in literature

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2018
• Volume: 66
• Issue: 1: Literatura polska
• Pages: 61-85

Contributors

author

Maciej Nowak

• Ośrodek Badań nad Literaturą Religijną, Instytut Filologii Polskiej, Wydział Nauk Humanistycznych, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Bolecki Włodzimierz, Poetycki model prozy w dwudziestoleciu międzywojennym. Witkacy, Gombrowicz, Schulz i inni. Studium z poetyki historycznej, wyd. II, Kraków: Universitas 1996. Danielewicz-Zielińska Maria, Szkice o literaturze emigracyjnej półwiecza 1939-1989, wyd. II, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1999.
• Gombrowicz Witold, Dzieła zebrane, t. X, Paryż: Instytut Literacki 1973.
• Haupt Zygmunt, Baskijski diabeł. Opowiadania i reportaże, oprac. Aleksander Madyda, wyd. II, zmienione i poszerzone, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne 2016.
• Haupt Zygmunt, Listy do redaktorów „Wiadomości”, oprac. Aleksander Madyda, konsult. edytor. B. Dorosz, Toruń: Wydawnictwo UMK 2014.
• Haupt Zygmunt, Z Roksolanii. Szkice, opowiadania, recenzje, warianty, oprac. Aleksander Madyda, Toruń: Księgarnia Studencka 2009.
• Jarzębski Jerzy, W Polsce czyli wszędzie. Szkice o polskiej prozie współczesnej, Warszawa: Wydawnictwo PEN 1992.
• Niewiadomski Andrzej, „Jeden jest zawsze ostrzem”. Inna nowoczesność Zygmunta Haupta, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2015.
• Nycz Ryszard, Poetyka doświadczenia. Teoria – nowoczesność – literatura, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN 2012.
• Nycz Ryszard, Sylwy współczesne, wyd. II, Kraków: Universitas 1996. Rodak Paweł, Wizje kultury pokolenia wojennego, Wrocław: Funna 2000.
• Spaemann Robert, Osoby. O różnicy między czymś a kimś, przeł. J. Merecki SDS, Warszawa: Oficyna Naukowa 2001.
• Tomkowski Jan, Pokolenie Gombrowicza. Narodziny powieści XX wieku w Polsce, Warszawa: Czytelnik 2001.
• Watt Ian, Narodziny powieści. Studia o Defoe’em, Richardsonie i Fieldingu, przeł. A. Kreczmar, Warszawa: PIW 1973.
• Zaleski Marek, Formy pamięci. O przedstawieniu przeszłości w polskiej literaturze współczesnej, Gdańsk: Słowo/obraz terytoria 2004.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2018.66.1-5