Magičeskie performativy v zagovorach i kalendarnych pesnjach Vostočnych Slavjan

• Authors: Judin Aleksej V.

Title variants

EN

MAGIC PERFORMATIVES IN SPELLS AND SEASONAL SONGS OF EASTERN SLAVS

• Languages of publication: RU

Abstracts

PL

Dla człowieka religijnego czasowniki proszę, błagam są prośbą skierowaną do Boga lub świętych, nigdy zaś wyrazem woli mówiącego. Te same formy, użyte z wiarą w osiągnięcie rezultatu w tekstach zamówień, są magicznymi performatywami, z punktu widzenia bowiem wygłaszającego tekst dokonuje się realna zmiana w obiektywnym świecie rzeczy. Mówiąc obiecuję, proszę zamawiający zmienia nie obiektywne położenie rzeczy otaczającego świata, lecz swoje odniesienia z innymi ludźmi. Performatyw jawi się nie tylko jako słowo, lecz jako czynność. Zamówienia, kolędy, pieśni wołoczebne są tzw. magicznymi tekstami performatywnymi. Podstawą do takiego potraktowania jest funkcja całego tekstu. Zamówienie może nie zawierać czasowników typu zaklinam, szepczę, a kolęda – pozdrawiam, winszuje, a ciągle pozostanie magicznym tekstem performatywnym, jeśli zachowa swoją intencję i funkcję. W przypadku używania w funkcji zamówień tekstów cerkiewnych lub apokryficznych modlitw, niemożliwe staje się rozgraniczenie performatywnych tekstów magicznych od religijnych ze względu na nieznaną ukrytą intencję wygłaszającego: to, czy zwraca się do sił wyższych z modlitwą, która może pomóc, a może nie być usłyszaną, czy też jako mag, przekonany co do niewątpliwej efektywności swoich działań. W pierwszym wypadku zamówienie, które jest tekstem folkloru, okazuje się modlitwą, a obecne w nim performatywy – religijnymi; w wypadku drugim – zamówienie jawi się jako przykład werbalnej ludowej magii.

EN

For a religious person, the verbs proszę ‘I’m asking you for’, błagam ‘I’m begging you’ are requests addressed to God or the saints, never a manifestation of the speaker’s will. The same forms, used with a firm belief in their effectiveness in magic spells, serve as performatives: from the point of view of the speaker, the result is a real change in the objective world. By saying obiecuję ‘I promise’ or proszę ‘Pm asking you for’, the speaker does not change the objects of the world but his or her relationships to other people. A performative verbs is not only a word but an action. Magic spells, Christmas carols, spring ‘wishing’ songs (pieśni wółoczebne) are the so called magic performative texts, a term justified by the function of a particular text as a whole. A magic spell need not contain the verbs zaklinam ‘I cast a spell’ or szepczę ‘I am whispering’; similarly, a carol need not contain the verbs pozdrawiam ‘I am greeting (someone)’ or winszuję ‘I wish (someone something’, ‘I congratulate (someone)’. Yet, they remain performative texts if they preserve their intention and function. In the case of orthodox texts or apocryphal prayers used as magic spells, it is impossible to distinguish magic performative texts from religious texts. This is due to an unknown, hidden intention of the speaker: whether the text is a prayer, which may help but need not necessarily be heard, or whether the speaker is a sorcerer convinced that what is being done will be effective. In the former case, a magic spell, which is a text of folklore, proves to be a prayer, and the performatives which it contains are of religious type. In the latter case, a spell appears to be an example of verbal folk magic. The identification of the magic or religious intention of the speaker provides the basis for the recognition of two distinct groups of performative verbs and of whole texts with performative meaning: magic performatives and religious performatives. Both groups stand in opposition to all other verbs and texts because from the point of view of someone convinced of the effectiveness of magic or someone religious, use of words/texts leads to direct changes in the objective world, which depends on the will of the real or presupposed addressee of the utterance, should such an addressee exist.

Keywords

EN

requests; performatives; magic performative texts; prayer; magic

PL

teksty zamówień; performatywy; magiczne teksty performatywne; modlitwa; magia

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 2001
• Volume: 13
• Pages: 139–148

Contributors

author

Judin Aleksej V.