Problemy z przyszłością wielkich postsocjalistycznych osiedli mieszkaniowych w Polsce w świetle polsko-niemieckich badań na wybranych przykładach. Podejście metodologiczne

• Authors: Elżbieta Niezabitowska , Adam Bartoszek , Beata Komar , Marek Niezabitowski

Title variants

EN

Analysis of research methods applicable to problems with the future of large post-socialist housing estates in Poland in light of joint polish – german case studies

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Punktem wyjścia wspólnych badań polsko-niemieckich nad przeszłością, teraźniejszością i przyszłością wielkich postsocjalistycznych osiedli mieszkaniowych był obserwowany w latach 90. XX w. ich bardzo zły odbiór w opinii społecznej. Prowadzone od 1979 roku przez centrum naukowe UFZ w Lipsku badania monitorowe tego problemu ukazały zmianę społecznego stosunku do tych osiedli w Niemczech. Omawiany projekt zakładał porównanie eksperckiej, architektoniczno-urbanistycznej oceny jakości wybranych osiedli w Lipsku i Katowicach z oceną społeczną, zawartą w ankietach i wywiadach z mieszkańcami oraz aktorami lokalnymi. W trakcie oceny eksperckiej wybrane do badań osiedla przebadano pod kątem szeregu ważnych kryteriów jakościowych. Ocena ta wypadła stosunkowo dobrze. Podobnie wysoko zostały one ocenione w badaniach partycypacyjnych. Dalszy rozwój tych osiedli jest uzależniony od wielu kluczowych czynników zewnętrznych, których oddziaływanie jest znaczące i może zaważyć na przyszłej jakości życia mieszkańców. Na podstawie wyłonionych czynników rozwojowych przygotowano scenariusze eksploracyjne, ukazujące niebezpieczeństwa braku szerszego strategicznego spojrzenia na problematykę przyszłości wielkich osiedli mieszkaniowych w kontekście pojawiającej się depopulacji i starzenia społeczeństwa polskiego. Wnioski z przeprowadzonych badań ukazują potrzebę dalszego budowania scenariuszy normatywnych ukierunkowujących politykę państwa. Konieczne jest bardziej aktywne włączenie się zaangażowanych w budownictwo mieszkaniowe podmiotów do działań zapobiegających powstawaniu pustostanów i chaotycznym wyburzeniom rujnującym ład przestrzenny.

EN

The main basis for joint Polish – German research on the past, present, and future of large post-socialist housing estates found in both countries was their terrible reputation in the 1990s. The UFZ research center in Leipzig (Germany) has been monitoring post-socialist communities since 1979. The center has noted a change in the public perception of large post-socialist housing estates in Germany. The goal of the joint project was to compare evaluations made by experts in the field of architecture and urban planning with separate evaluations made by housing estate residents in the cities of Leipzig and Katowice (Poland). Evaluations made by housing estate residents consisted of traditional surveys and interviews with residents and other local stakeholders. Expert analysis of each selected housing estate was based on a variety of relevant quality criteria. Each expert analysis produced mostly positive results. Both analyzed housing estates were also highly ranked in surveys of housing estate residents. Future development of these communities is dependent on many key external factors that produce a strong impact and may affect the quality of life of estate residents. Development scenarios were outlined based on the factors identified in the course of research. These included a lack of broad strategic perspective on the future of large post-socialist housing estates in the context of growing depopulation and population aging in Poland. Research results for Germany are also briefly discussed. The research results indicate a need to develop additional normative scenarios that would guide government policy. It is also necessary to further engage private developers in an effort to stem the tide of empty apartments and chaotic demolitions that ruin spatial order in cities.

Keywords

PL

zabudowa mieszkaniowa; osiedla mieszkaniowe wielorodzinne postsocjalistyczne; badania eksperckie i partycypacyjne; analiza SWOT; czynniki rozwojowe; scenariusze eksploracyjne

EN

residential areas; post-socialist multi-family housing estate; expert analysis; community participation; SWOT analysis; development factors; planning scenarios

• Publisher: Instytut Rozwoju Miast
• Journal: Problemy Rozwoju Miast
• Year: 2013
• Issue: 4
• Pages: 15-25

Dates

published

2013-12

Contributors

author

Elżbieta Niezabitowska

• Politechnika Śląska

author

Adam Bartoszek

• Uniwersytet Śląski, Instytut Nauk Społecznych

author

Beata Komar

• Politechnika Śląska

author

Marek Niezabitowski

• Politechnika Śląska

References

• Bartoszek A., Czekaj K., Faliszek K., Niesporek A., Trawkowska D., 2012, Instytucje wsparcia a monitoring problemów społecznych w Katowicach. Księga dobrych praktyk, Urząd Miasta Katowice, Katowice.
• Bartoszek A., Niezabitowska E., Kucharczyk-Brus B., Niezabitowski M., 2011, Warunki zamieszkania polskich seniorów w świetle badań socjologów i architektów w projekcie PolSenior, Polityka Społeczna numer specjalny pt. Aspekty medyczne, psychologiczne, 24 socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce, PolSenior, Warszawa, s. 36-44.
• Bartoszek A., Niezabitowska E., Kucharczyk-Brus B., Niezabitowski M., 2012, Warunki zamieszkiwania seniorów – główne ustalenia badawcze, [w:] Mossakowska M., Więcek A., Błędowski P. (red.) Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce, Termedia, Poznań, s. 511-530.
• Borowik I., 2003, Blokowiska – miejski habitat w oglądzie socjologicznym. Studium jakości wrocławskich środowisk mieszkaniowych, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław.
• Cesarski M., 2007, Sytuacja mieszkaniowa w Polsce w latach 1988-2005 – dziedzictwo i przemiany, SGH, Warszawa.
• Hasse A., Steinführer A., Kabisch S., Gierczak D., 2007, How inner-city housing and demographic change are interwined in east-central european cities – comparative analysis in Polish and Czech cities for the transition period, [w:] Komar B., Kucharczyk-Brus B. (eds.), Housing Environmental Conditions in Post-CommunistCountries. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice, p. 148-174.
• Haase A., Kabisch S., Steinführer A., Bouzarovski St., Hall R., Ogden P., 2009, Emergent spaces of reurbanisation: exploring the demographic dimension of inner-city residential change in a European setting, [w:] Population, Space and Place, Volume 16, Issue 5 Pages 443-463.
• Haase A., Maas A., Steinführer A., Kabisch S., 2009, From long-term decline to new diversity: Socio-demographic change in Polish and Czech inner cities, [w:] Journal of Urban Regeneration and Renewal, volume 3 (1), 31-45.
• Kabisch S., 2007, Schrinking cities in Europe – reshaping living conditions in postcommunist cities – experience from eastern Europe, [w:] Komar B., Kucharczyk-Brus B. (eds.), Housing Environmental Conditions in Post-Communist Countries. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice, s. 175-192.
• Kabisch S., Steinführer A., Haase A., Großmann K., Peter A., Maas A., 2008, Demographic change and housing in European cities. Report for EUROCITIES, Brussels and Leipzig, p. 95.
• van Kempen R., Dekker K., Hall St., Tosics I. eds., 2005, Restructuring Large Housing Estates in Europe, The Policy Press, Bristol.
• Niezabitowska E., Kucharczyk-Brus B., Bartoszek A., Niezabitowski M., 2009, Research organization for the PolSenior architects-sociologists sub-project, Architecture – Civil Engineering – Environment”, ACEE nr 4, s. 19-30.
• Niezabitowska E., 2011, Założenia metodologiczne badań architektonicznych środowiska zamieszkania seniorów w projekcie PolSenior, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, seria Architektura nr 50, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.
• Perry C., 1939, Housing for the Machine Age, Russell Sage, New York.
• Sailer-Fliege U., 1999, Characteristics of post-socialist urban transformation in East Central Europe, GeoJournal 49: 7-16.
• Steinführer A., Haase A., Kabisch S., 2008, Household-based questionnaire surveys in European cities. Experiences from a cross-national research project, [w:] Grözinger G., Matiaske W., Spieß K. C., Europe and its Regions, The usage of European regionalizes social science data, Cambridge Scholars Publishing, p. 253-270.
• Stenning A., 2005, The transformation of life, work and community in post-socialist Europe: A westerner studies Nowa Huta, Geographia Polonica.
• Szelenyi I., 1996, Cities under Socialism – and After, [w:] Andrusz G., Harloe M., Szelenyi I., Cities After Socialism: Urban and Regional Change and Conflict in Post- Socialist Societies, Oxford, Cambridge, MA: Blackwell, p. 286-317.
• Tsenkova S., Lowe S. (eds.), 2003, Housing Change in Central and Eastern Europe. Aldershot: Ashgate Publishing Limited, 223 pages.
• Tsenkova S., 2000, Housing in Transition and Transition in Housing: The Experience of Central and Eastern Europe, Sofia: Kapital Reclama, 180 pages.
• Wassenberg F., 2004, Large social housing estates: From stigma to demolition? Journal of Housing and the Built Environment 19: 223-232.
• Zaniewska H., Thiel M., Urbańska W., Barek R., 2010, Mieszkaniowe obszary problemowe w miastach i na terenach popegeerowskich. Raport badań, Instytut Rozwoju miast, Kraków.