Przywilej czy prawo? O statusie zabawy swobodnej w kontekście współczesnych tendencji rodzicielskich i zjawiska projektowania dzieciństwa

• Authors: Brzezińska-Gębicka Aneta

Title variants

EN

Privilege or Right? On the Status of Free Play in the Context of Contemporary Parenting Trends and the Phenomenon of Childhood Design

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem opracowania jest status zabawy swobodnej we współczesnych tendencjach rodzicielskich i w zjawisku projektowania dzieciństwa. Celem autorki jest omówienie problemu marginalizowania roli zabawy swobodnej w wychowaniu. Klasyczne teorie zabawy definiują ją przez pryzmat swobodnej, spontanicznej aktywności, która stanowi nieodłączny element dzieciństwa. Współcześnie, w wychowaniu instytucjonalnym, zabawa swobodna ustępuje miejsca nauczaniu przez zabawę, o czym świadczą programy edukacji żłobkowej i przedszkolnej oraz bogata oferta zajęć dodatkowych. Autorka przyjmuje zatem, że środowiskiem, w którym należy rozpatrywać kwestię zabawy swobodnej, jest rodzina. W związku z powyższym w artykule podjęto refleksję nad współczesnymi tendencjami rodzicielskimi oraz nad zjawiskiem projektowania dzieciństwa. Z ich teoretycznej analizy wyłania się obraz zabawy swobodnej jako kategorii nieobecnej we współczesnym dzieciństwie. Autorka dostrzega problem zawłaszczania dziecięcej autonomii i stawia pytanie o prawo dziecka do zabawy w XXI wieku.

EN

The subject of the study is the status of free play in contemporary parenting trends and in the phenomenon of childhood design. The author’s objective is to discuss the problem of marginalized role of free play in children’s upbringing. Classic theories of play define it through the prism of free, spontaneous activity, which is an inseparable element of childhood. Nowadays, in institutional education, free play gives way to teaching through play, as evidenced by nursery and pre-school education curricula and a wide range of extra classes. The author therefore assumes that the issue of free play should be considered in the family environment. In view of the above, the article reflects upon contemporary parenting trends and the phenomenon of childhood design. The picture that emerges from their theoretical analysis is the picture of free play as a category which is missing in contemporary childhood. The author recognizes the problem of appropriating child’s autonomy and raises the question of the child’s right to play in the 21st century.

Keywords

PL

zabawa swobodna; projektowanie dzieciństwa; style wychowania; współczesne dziecko; nauczanie przez zabawę

EN

free play; childhood design; methods of upbringing; contemporary child; teaching through play

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie, Instytut Nauk o Wychowaniu, ul. Kopernika 26, 31-501 Krakow, Poland
• Journal: Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
• Year: 2019
• Volume: 14
• Issue: 1(51)
• Pages: 71-81

Contributors

author

Brzezińska-Gębicka Aneta

References

• Bakan J. (2013). Dzieciństwo w oblężeniu łatwy cel dla wielkiego biznesu, tłum. H. Jankowska, Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza.
• Bakiera L. (2013). Zaangażowane rodzicielstwo – problemy definicyjne, wskaźniki i pomiar, „Społe-czeństwo i Rodzina”, nr 36 (3), s. 16-29.
• Bilewicz Kuźnia B. (2015). Zabawa i nauczanie przez zabawę w podstawie programowej i wybranych programach wychowania przedszkolnego, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, nr 38/4, s. 13-29. DOI: 10.14632/eetp_38.1
• Brzezińska A., Bątkowski M., Kaczmarska D., Włodarczyk A., Zamęcka N. (2011). O roli zabawy w przygotowaniu dziecka do dorosłego życia, „Wychowanie w Przedszkolu”, nr 10, s. 5-13.
• Chojak M., Grochowska I., Jurzysta K., Mełgieś M., Karpińska A. (2017). Zabawa jako warunek prawidłowego rozwoju dzieci i przygotowania studentów do zawodu nauczyciela – przykład dobrej praktyki, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny”, T. XXXVI, z. 1, s. 235-252. DOI: 10.17951/lrp. 2017.36.1.235
• Csikszentmihalyi M. (2008). Flow, New York: HarperCollins.
• Dodgson M. (2017). Innovation and Play, „Innovation: Organization & Management”, Vol. 19, NO. 1, s. 86-90. DOI: 10.1080/14479338.2016.1264863.
• Hannikainen M., Singer E., Van Oers B. (2013). Promoting Play for a Better Future, „European Early Childhood Education Research Journal”, Vol. 21, No. 2, s. 165-171. DOI: 10.1080/1350293X.2013.789192.
• Honoré C. (2011). Pod presją. Dajmy dzieciom święty spokój!, tłum. W. Mitura, Warszawa: Drzewo Babel.
• Huizinga J. (2007). Homo ludens, Zabawa jako źródło kultury, Warszawa: Aletheia.
• Jegier A. (2016). Czas wolny małych dzieci w świecie realnym i wirtualnym, Warszawa: Difin.
• Key E. (1928). Stulecie dziecka, tłum. I. Moszczeńska, Warszawa: Nasza Księgarnia.
• Lauwaert M. (2008). Playing Outside the Box – on LEGO Toys and the Changing World of Con-struction Play, „History and Technology”, Vol. 24, No. 3, s. 221-237. DOI: 10.1080/07341510801900300.
• Moyles J. (2010). The Excelence of Play, Maidenhead: Open University Press.
• Postman N. (2002). Zabawić się na śmierć, tłum. L. Niedzielski, Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza.
• Przetacznik-Gierowska M. (1993). Świat dziecka. Aktywność – poznanie – środowisko, Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Souto-Manning M. (2017). Is Play a Privilege or a Right? And What’s Our Responsibility? On the Role of Play for Equity in Early Childhood Education, „Early Child Development and Care”, Vol. 187, s. 785-787. DOI: 10.1080/03004430.2016.1266588.
• Szymanik-Kostrzewska A. (2016). Dziecko jako projekt rodzicielski? Przekonania matek na temat wychowania i ich percepcja zachowań dziecka, Warszawa: Difin.
• Trempała J. (2010). Obsesyjna miłość rodziców do dziecka. Przyczynek do dyskusji, „Roczniki Naukowe WSIiE TWP w Olsztynie”, nr 1-2, s. 169-180.
• Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z dnia 23 grudnia 1991 r.).
• Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego, Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy pro-gramowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z dnia 18 czerwca 2014 r.).
• Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, Dz. U. Nr 45, Poz. 235.

Identifiers

DOI

10.35765/eetp.2019.1451.05