Coincidentia oppositorum in the oeuvre of André Martinet (1908–1999)

• Authors: Haładewicz-Grzelak Małgorzata

Title variants

PL

Coincidentia oppositorum w dziele André Martineta (1908–1999)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Pojęcie normy w językoznawstwie wiąże się z wieloma zagadnieniami. Norma uwidacznia się na przykład przy warunkach zmiany paradygmatów, czyli niejako w sposobach przekazywania pałeczki w sztafecie pojęć opracowywanych i uzyskanych przez kolejne pokolenia badaczy języka. Norma zakłada też normatywność, czyli taksonomię poprawności i niepoprawności użyć języka (swoistą aksjologię). Ponadto o normie można mówić w ramach samego systemu języka nie zakładając ewaluacji, gdzie wynika ona niejako z całości aksjomatów przyjmowanych przez daną perspektywę badawczą. W tej ostatniej kategorii, jak to podkreślają organizatorzy tegorocznej edycji Zjazdu, mieści się też zagadnienie równowagi między przeciwstawnymi siłami działającymi w ramach systemu. W niniejszym artykule właśnie temat ‘pogodzenia przeciwieństw’ w dorobku francuskiego językoznawcy André Martineta (1908–1999) będzie nurtem przewodnim do refleksji na temat komunikatywnego wymiaru niektórych odmian europejskiego strukturalizmu i wychodzenia poza dychotomie opisu zjawisk językowych. W szczególności skupię się na teorii ekonomii językowej, stanowisku przeciw binaryzmowi, ontologii pojęć językoznawczych, jak również na wkładzie Martineta do fonologii współczesnej.

EN

The concept of ‘norm’ in linguistics is intertwined with several issues. Firstly, with the conditions of a paradigm shift, in other words, with the way of passing the baton in a linguistic relay race, with the taxonomy of the accepted realizations, and finally, with the very system of language, where the norm ensues from the totality of axioms adopted by a given research perspective. This latter aspect, as the organizers of this year’s Meeting emphasize, subsumes also the issue of the balance between the contrastive forces which are active within a system. In the present article the topic of coincidentia oppositorum (the reconciliation of opposites) in the oeuvre of a French linguist André Martinet is a leading theme for discussing the communicative dimension of some varieties of European structuralism and for going beyond dichotomies in the description of linguistic phenomena. The paper also focuses on Martinet’s contribution to contemporary phonology and discuses a fraction of the scholar’s achievements. In particular, the paper addresses the theory of linguistic economy, the stand against binarism and the conceptualization of linguistic units, as well as Martinet’s contribution to modern phonology.

Keywords

PL

strukturalizm wschodnioeuropejski; André Martinet; coincidentia oppositorum; fonologia współczesna

EN

structuralism; coincidentia oppositorum; André Martinet; contemporary phonology

• Publisher: Polskie Towarzystwo Językoznawcze; UNIVERSITAS Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych; Wydawnictwo LEXIS
• Journal: Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego
• Year: 2017
• Volume: 73
• Pages: 29-52

Contributors

author

Haładewicz-Grzelak Małgorzata

• Studium Języków Obcych Politechniki Opolskiej

References

• ANDERSON Stephen R. (1985): Phonology in the twentieth century. – Chicago: the University of Chicago press.
• ANDERSON John, JONES Charles (1977): Phonological structure and the history of English. – Amsterdam: North-Holland Publishing Company
• AWEDYK Wiesław (1975): Palatal umlaut versus velar umlaut and breaking : a comparative study of the palatalization and velarization of vowels in Germanic languages. – Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• BREIT Florian (2015): The element ǀLǀ and why we need to talk about heads? [refereat wygłoszony na 45th Poznań Linguistic Meeting (17–19 września 2015)].
• CABRERA Juan Carlos Moreno (2002): El motor de la economía lingüística: de la ley del mínimo esfuerzo al principio de la automatización retroactiva. – Revista española de lingüística. 32. 1–32. http://www.sel.edu.es/pdf/ene-jun-02/32-1-Moreno.pdf [data dostępu: 14.12. 2016]
• GOLDSMITH John A. (1976): Autosegmental Phonology. – Cambridge, MA: MIT dissertation. Published by Garland Publishing, New York, 1979.
• GOLDSMITH John (2015): Review of Simultaneous Structure in Phonology. By D. Robert Ladd. Oxford University Press. xvi + 182 pages. 2014. – Phonology 32, 318– 325.
• GOLDSMITH John, LAKS, Bernard (2016): Battle in the Mind Fields: The first four generations (volume1) Available at : http://people.cs.uchicago.edu/~jagoldsm/battle/ [data dostępu: 14.12. 2016].
• GOLDSMITH John, LAKS, Bernard [w druku]: Generative phonology: its origins, its principles, and its successors. – [w:] Cambridge History of Linguistics, Linda WAUGH, John JOSEPH, Monique MONVILLEBURSTON (red.) Cambrigde: CUP. [wersja tekstu cytowana w pracy dostępna z : https://www.researchgate.net/profile/John_Goldsmith/publications (data dostępu: 14.12. 2016)
• HADEN Ernest F. (1957): Reseñas: André Martinet, Économie des changements phonétiques. Traite de phonologie diachronique. Editions A. Francke, Berne, 1955; 396 pp. – Nueva Revista de Filología Hispánica, Vol. 11, No. 2, 201–205.
• HAŁADEWICZ- GRZELAK Małgorzata (2013): Natural Neogrammarians and poussière linguistique. – Beyond Philology 10, 9–37.
• HAŁADEWICZ- GRZELAK Małgorzata (2014): Neogrammarian Ferdinand: a Natural hermeneutics of Mémoire sur le système primitif des voyelles dans les langues indo-européennes. – Acta Neophilologica XVI (1), 27–40.
• HAŁADEWICZ- GRZELAK Małgorzata (2015): Sustainable Neogrammarians and the rheology of language. – [w:] Marta BOGUSŁAWSKA-TAFELSKA, Anna DROGOSZ (red.). Towards the Ecology of Human Communication. Newcastle: Cambridge Scholars Publishing. Series: Studies in Language and Translation, 145–166.
• HAMANS Camiel, HAMANS Hannah (2014): Aim and history of the Societas Linguistica Europaea. [referat wygłoszony podczas 47th Meeting of Societas Linguistica Europaea, Poznań, 11–15 września 2014].
• HOENIGSWALD Henry M. (1957): Review of Économie des changements phonétiques. Traite de phonologie diachronique. Par ANDRE MARTINET Editions A. Francke, Berne, 1955; 396 pp. (Bibliotheca romanica, Series prima: Manualia et commentationes, No. 10.) Pp. 396. Berne: Editions A. Francke S. A., 1955. – Language, Vol. 33, No. 4, Part 1, 575–583
• JAKOBSON Roman (1962–2002): Selected Writings, 9 vols. Vol. 1, Phonological Studies, 1962, Wyd. II,. (1971), Wyd. III. (2002); Vol. 2, Word and Language, (1971); Vol. 3, Poetry of Grammar and Grammar of Poetry, Stephen RUDY (red.)1981; Vol. 4, Slavic Epic Studies, 1966; Vol. 5, On Verse, Its Masters and Explorers, Stephen RUDY, Martha TAYLOR (red.) (1979); Vol. 6, Early Slavic Paths and Crossroads: Part 1 and Part 2, Stephen RUDY (red.)1985: Vol. 7, Contributions to Comparative Mythology; Studies in Linguistics and Philology, (1972-1982), Stephen RUDY (red.)1985; Vol. 8, Completion Volume One: Major Works, 1976–1980, Stephen RUDY (red.)1988; Vol. 9, A Complete Bibliography of his Writings, Stephen RUDY (red.) 1990. – Berlin: Mouton de Gruyter .
• JAKOBSON Roman (1971): Signe zero. [w:] Jakobson. Selected writings. Vol. II. 211–218.
• KARDELA Henryk (2011): Ile jest strukturalizmu w kognitywizmie lub czy istnieją rewolucje naukowe w językoznawstwie? – Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego LXVII, 51–70.
• KAYE Jonathan, LOWENSTAMM, Jean, VERGNAUD, Jean-Roger (1985): The Internal Structure of Phonological Elements: A Theory of Charm and Government. – Phonology Yearbook, Vol. (2), 305–328.
• KIKLEWICZ Aleksander (2007): Zrozumieć język. Szkice z filozofii języka, semantyki, lingwistyki komunikacyjnej.– Łask: Oficyna Wydawnicza LEKSEM.
• KIKLEWICZ Aleksander (2015): W kierunku socjologii językoznawstwa: dywersyfiakcja współczesnej wiedzylingwistycznej w świetle socjologii nauki i teorii paradygmatów. – Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego LXXI, 27–46.
• KRASKA-SZLENK Iwona (2011): Teoria ‘nieregularnego rozwoju fonetycznego spowodowanego frekwencją’ Witolda Mańczaka i jej znaczenie dla językoznawstwa.– Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego LXVII, 321–327.
• KUŹNIAK Marek (2009): Lexicological issues: Searching THE boundary where fuzziness appears to prevail…. – [w:] Zdzisław WĄSIK, Józef ZAPRUCKI (red.): Słowo jako wyraz duchowości człowieka. – Zeszyty Wydziału Humanistycznego III. – Jelenia Góra: Kolegium Karkonoskie w Jeleniej Górze, 99–110.
• KUŹNIAK Marek (2015): Newton, cognitive linguistics and other things. – [w:] Marta BOGUSŁAWSKATAFELSKA, Anna DROGOSZ (red.): Towards the ecology of human communication. – Newcastle: Cambridge Scholars Publishers, 183–212.
• MAŃCZAKWitold (2012): Czy koniec zmowy milczenia wokół teorii nieregularnego rozwoju fonetycznego spowodowanego frekwencją? – Academic Journal of Modern Philology 1, 75–83.
• MARTINET André (1949/1955): Phonology as functional phonetics. Three lectures delivered before the University of London in 1946. – Oxford: Blackwell
• MARTINET André (1970): Podstawy lingwistyki funkcjonalnej. [Wybór pism. Tłumaczenie, redakcja i wybór: Leon Zawadowski]. – Warszawa: PIW.
• MARTINET André (1974 [1964]): Economía de los cambios fonéticos [Économie des changements phonétiques. Traite de phonologie diachronique. Éditions A. Francke, Berne. Bibliotheca romanica, Series prima: Manualia et commentationes, No. 10. 1955. tł. A. De la Fuente Arranz]. Berne. Madrid: Editorial Gredos.
• MEL’ČUK Igor A. (1985): Three main features, Seven basic principles and Eleven most important results of Roman Jakobson’s morphological research. – [w:] Krystyna POMORSKA, Stephen RUDY (red.): Roman Jakobson: Verbal art, verbal sign, verbal time. – Minneapolis: University of Minnesota Press, 178–200.
• PASSY Paul (1890): Études sur les changements phonétiques et leurs caractères généraux. Berne. Paris.
• STANKIEWICZ Edward (1983). Commemorative essay: Roman Jakobson. – Semiotica 44(1/2), 1–20.
• VICENTITNI Alessandra (2003): The Economy Principle in Language Notes and Observations from Early Modern English Grammars. – Mots Palabras Words Vol. 3/2003. 37–57 (http://www.ledonline.it/mpw/allegati/mpw0303vicentini.pdf ) [data dostępu: 11.12.2016].
• WAUGH Linda, MONTIVILLE-BOURSTON Monique (2002): Introduction to Roman Jakobson. – [w:] Jakobson, Roman. Selected writings (1962/2002). – Berlin: Mouton de Gruyter, V–XCVIII.
• WĄSIK Elżbieta M. (2007): Język- narzędzie czy właściwość człowieka. Założenia gramatyki ekologicznej lingwistycznych związków międzyludzkich. – Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM