W jakim stroju na swój pogrzeb, czyli próba interpretacji funkcji tekstyliów archeologicznych odkrywanych w grobach z wczesnej epoki żelaza z terenu Polski

• Authors: Słomska Joanna , Antosik Łukasz

Title variants

EN

What to wear to your funeral or an attempt to interpret the function of archaeological textiles discovered in graves from the early Iron Age in Poland

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The main aim of the paper is to present the cognitive possibilities given by textiles found in graves from the early Iron Age. Apart from information on techniques used in prehistoric weaving, they also allow, unfortunately only in certain cases, to determine their original function. Textile materials discovered up to now at cemeteries from Poland have been most likely the remains of shrouds, pouches or clothes. These remains, in combination with numerous textile materials from Europe, are an important source of information about the communities living in Poland in the early Iron Age. Undoubtedly, garments were one of the determinants of cultural affiliation in prehistory. It consisted of metal jewellery, commonly discovered during excavations, but also definitely less frequent finds of clothing remains.

Keywords

EN

archaeological textiles; function; grave goods; the early Iron Age; funeral rite

• Publisher: Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Przegląd Archeologiczny
• Year: 2018
• Volume: 66
• Pages: 57-75

Dates

published

2018

Contributors

author

Słomska Joanna

• Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Łódź

author

Antosik Łukasz

• Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Łódź

References

• Abłamowicz R. 1998. Cmentarzysko kultury łużyckiej w Orzechu, gm. Świerklanice, woj. Katowice. Śląskie Prace Prahistoryczne 3, 24-102.
• Aigner-Foresti L. 2010. Etrurien und die Gebiete nördlich der Alpen in der Villanova-Zeit: Kulturelle Beziehungen und historischer Hintergrund. (W:) B. Gediga, W. Piotrowski (red.), Rola głównych centrów kulturowych w kształtowaniu oblicza kulturowego Europy środkowej we wczesnych okresach epoki żelaza. Biskupin-Wrocław, 127-145.
• Antosik Ł., Iwanowska G. 2015. Tekstylia z cmentarzyska kultury kurhanów wschodniolitewskich w Żwirblach. (W:) B. Kontny (red.), Ubi tribus faucibus fluenta Vistulae fluminis ebibuntur Jerzy Okulicz-Kozaryn in memoriam. Światowit Supplement Series B: Barbaricum 11, 25-36.
• Antosik Ł., Słomska J. 2013. Najstarsze zabytki włókiennicze z terenu Łodzi. Kronika miasta Łodzi 3 (63), 180-183.
• Antosik Ł., Słomska J. 2014. Tekstylia z okresu halsztackiego z terenu Opolszczyzny. Opolski Rocznik Muzealny 20, 103-109.
• Antosik Ł., Słomska J. 2017. Nowe odkrycia tekstylne na cmentarzysku kultury łużyckiej z wczesnej epoki żelaza w Łabędach-Przyszówce w pow. gliwickim, na stanowisku 4. Raport 12, 89-96.
• Banck-Burgess J. 1999. Hochdorf IV. Die Textilfunde aus dem späthallstattzeitlichen Fürstengrab von Eberdingen-Hochdorf (Kreis Ludwigburg) und weitere Grabtextilien aus hallstatt- und latènezeitlichen Kulturgruppen. Stuttgart.
• Banck-Burgess J. 2012a. Case Study: The Textiles from the Princely Burial at Eberdingen-Hochdorf, Germany. (W:) M. Gleba, U. Mannering (red.), Textiles and Textile Production in Europe from Prehistory to AD 400. Ancient Textiles Series 11. Oxford-Oakville, 139-152.
• Banck-Burgess J. 2012b. Mittel der Macht. Textilien bei den Kelten: Instruments of power. Celtic Textiles. Stuttgart.
• Bergerbrant S. 2007. Bronze Age Identities: Costume, conflict and Contact in Northern europe 1600-1300 BC. Stockholm Studies in Archaeology 43.
• Biel J. 1985. Der Keltenfürst von Hochdorf. Stuttgart.
• Bukowski Z. 1960. Kilka uwag na temat funkcji niektórych ozdób guzikowatych kultury łużyckiej. Archeologia Polski 5 (2), 197-244.
• Bukowski Z. 1993. Niektóre szczegóły obrządku grzebalnego w świetle badań cmentarzysk birytulanych kultury łużyckiej na Górnym Śląsku. Archeologia Polski 37 (1-2), 57-87.
• Dobrzańska-Szydłowska E., Gedl M. 1962. Cmentarzysko kultury łużyckiej w Łabędach-Przyszówce, pow. Gliwice. Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu 1.
• Dobrzańska E., Gedl M. 1962. Cmentarzysko kultury łużyckiej w Lasowicach Małych pow. Olesno. Silesia Antiqua 4, 121-162.
• Drążkowska A. 2008. Odzież grobowa w Rzeczypospolitej w XVII i XVIII wieku. Toruń.
• Fogel J., Sikorski A. 2006. Textile impressions on clay casting utensils from the Lusatian culture settlement at Bnin (Poznań district, Wielkopolska province), site 2b / Odciski tekstyliów na glinianych przyborach odlewniczych z osady ludności kultury łużyckiej w Bninie (pow. poznański, woj. wielkopolskie), stan. 2b. Sprawozdania Archeologiczne 58, 503-517.
• Fogolari G., Prosdocimi A. L. 1988. I veneti antichi. Lingua e cultura, Il miti e ta storia, Seria maggiore 2.
• Frei K. M., Mannering U., Berghe I. V., Kristiansen K. 2017. Bronze Age wool: provenance and dye investigations of Danish textiles. Antiquity 91 (357), 640-654.
• Galasińska-Hrebendowa W. 1989. Materiały z cmentarzyska kultury łużyckiej w Będzinie-Łagiszy. Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Archeologia 12. Bytom.
• Gediga B. 2013. The Culture of the Early Iron Age in the South-Western Regions of Poland in the light of new Research. (W:) S. Bergerbrant, S. Sabatini (red.), Counterpoint: Essays in Archaeology and Heritage Studies in Honour of Professor Kristian Kristiansen. British Archaeological Reports, International Series 2508, 283-393.
• Gediga B. 2014. Pojęcie kultury halsztackiej w świetle nowych badań. (W:) J. Juchelka (red.), Doba popelnicových polí a doba halštatská ve střední Evropě. Materiál z XIII. mezinárodní konference “Popelnicová pole a doba halštatská”. Opava, 15-25.
• Gedl M. 1970. Cmentarzysko kultury łużyckiej w Ligocie Samborowej, pow. Strzelce Opolskie. Opolski Rocznik Muzealny 4, 137-196.
• Gedl M. 1973. Cmentarzysko halsztackie w Kietrzu, pow. Głubczyce. Wrocław.
• Gleba M. 2012. Italy: Iron Age. (W:) M. Gleba, U. Mannering (red.), Textiles and Textile Production in Europe from Prehistory to AD 400. Ancient Textiles Series 11, 215-241.
• Gleba M. 2015. Production and Consumption: Textile Economy and Urbanisation in Mediterranean Europe 1000–500 BCE (PROCON). (W:) K. Grömer, F. Pritchard (red.), Aspects of the Design, Production and Use of Textiles and Clothing from the Bronze Age to the Early Modern Era NESAT XII. 21st–24th May 2014 in Hallstatt, Austria. Archaeolingua 33, 261-269.
• Gleba M., Mannering U. (red.) 2012. Textiles and Textile Production in Europe from Prehistory to AD 400. Ancient Textiles Series 11. Oxford-Oakville.
• Gleba M., Turfa J. M. 2007. Digging for archeological textiles in museums: «New» finds, in the University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology. (W:) A. Rast-Eicher, R. Windler (red.), Archäologische Textilfunde – Archaeological Textiles, NESAT IX, Braunwald, 18–21. Mai 2005, Ennenda, 35-41.
• Grömer K. 2010. Prahistorische Textilkunst in Mitteleuropa. Geschichte des Handwerkes und Kleidung vor den Romern. Wien.
• Grömer K. 2012. Austria: Bronze and Iron Ages. (W:) M. Gleba, U. Mannering (red.), Textiles and Textile Production in Europe from Prehistory to AD 400. Ancient Textiles Series 11. Oxford-Oakville, 27-64.
• Grömer K. 2013. Tradition, creativity and innovation – The development of textile expertise from the Bronze age to the Hallstatt Period. (W:) K. Grömer, A. Kern, H. Reschreiter, H. Rösel-Mautendorfer (red.), Textiles from Hallstatt. Weaving Culture in Bronze Age and Iron Age Salt Mines. Archaeolingua 29, Budapest, 53-97.
• Grömer K. 2015. Muster – Farbe – Design Eisenzeitliche Textilkunst aus Mitteleuropa. Antike Welt 1/15, 13-17.
• Grömer K. 2016. The Art of Prehistoric Textile Making. The development of craft traditions and clothing in Central Europe. Vienna.
• Grömer K. 2017. Textile and fur remains in grave 6, Tumulus 1 from Pleška hosta at Molnik. (W:) S. Tecco-Hvala (red.), Molnik pri Ljubljani v železni dobi / The Iron Age site at Molnik near Ljubljana. Opera Instituti Archaeologici Sloveniae 36, Ljubljana, 211-219.
• Grömer K., Kania K., Boutrup J. 2015. Iron Age Finger-Loop Braiding. Finds from the Hallstatt Salt Mine. Archaeological Textiles Review 57, 39-46.
• Grömer K., Kern K., Reschreiter H., Rösel-Mautendorfer H. (red.) 2013. Textiles from Hallstatt. Weaving culture in Bronze and Iron Age Salt Mines. Archaeolingua 29.
• Grömer K., Sallari K. 2018. Dressing Central European prehistory - the sheep’s contribution: An interdisciplinary study about archaeological textile finds and archaeozoology. Annalen des naturhistorischen Museums in Wien, Serie A, 120, 127-156.
• Hald M. 1980. Ancient Danish Textiles from Bogs and Burials. A Comparative Study of Costume and Iron Age Textiles. Publications of the National Museum. Archaeological-Historical Series XXI. Copenhagen.
• Harris S. 2014. Wrapping the dead: An investigation of the Bronze Age burial mounds of southern Scandinavia through a wrapping analysis. (W:) S. Harris, L. Douny (red.), Wrapping and Unwrapping Material Culture: Archaeological and Anthropological Perspectives. Walnut Creek, 115-134.
• Jørgensen L. B., Rest-Eicher A., Ehlers S. K., Fossøy S. H. 2016. Innovations in European Bronze Age textiles. Praehistorische Zeitschrift 91, 68-102.
• Józefowska A., Łaciak D. 2012. Cmentarzysko ludności kultury łużyckiej z wczesnej epoki żelaza na stanowisku Domasław 10-12, gm. Kobierzyce. Raport 2007-2008 (1), 463-482.
• Kaczanowski P., Kozłowski J. K. 1998. Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w.). (W:) Grodziski S., Wyrozumski J., Zgórniak M. (red.), Wielka Historia Polski 1. Kraków.
• Kempisty A. 1957. Cmentarzysko kultury łużyckiej we wsi Winiary, pow. Kalisz. Wiadomości Archeologiczne 24 (1-2), 144-146.
• Kietlińska A., Mikłaszewska R. 1963. Cmentarzysko kultury grobów kloszowych we wsi Transbór, pow. Mińsk Mazowiecki. Materiały Starożytne 9, 255-330.
• Kryński I. 2006. Cmentarzysko z wczesnej epoki żelaza w Drohiczynie - st. IX, woj. Podlaskie. Podlaskie Zeszyty Archeologiczne 2, 5-65.
• Lipkin S. 2010. Textile-making in central Tyrrhenian Italy from the final Bronze Age to the Republican period. Oulu.
• Lucke W., Frey O. H. 1962. Die Situla in Providence. Römisch-Germanische Forschungen 26. Berlin.
• Łaszczewska T. 1964. Karty z analizami tekstyliów z Łódź-Ruda Pabianicka. Archiwum Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk. Łódź.
• Łaszczewska T. 1966. Pradzieje włókiennictwa. (W:) J. Kamińska, I. Turnau (red.), Zarys historii włókiennictwa na ziemiach polskich do końca XVIII wieku. Wrocław, 21-53.
• Maik J. 1988. Wyroby włókiennicze na Pomorzu z okresu rzymskiego i ze średniowiecza. Wrocław.
• Maik J. 2005. Wyniki analizy technologicznej tekstyliów z Zakrzewa. (W:) A. Krzyszowski, Cmentarzysko ludności kultury łużyckiej w Zakrzewie w powiecie sieradzkim. Fontes Archaeologici Posnanienses 40, 227-228.
• Maik J. 2009. Wyroby włókiennicze z grobu książęcego nr 1 w Leśnie, st. 1. (W:) K. Walenta, Leśno i mikroregion w okresie rzymskim. Chojnice, 233-244.
• Maik J. 2012a. Włókiennictwo kultury wielbarskiej. Łódź.
• Maik J. 2012b. Poland. (W:) M. Gleba, U. Mannering (red.), Textiles and Textile Production in Europe from Prehistory to AD 400. Ancient Textiles Series 11. Oxford-Oakville, 293-303.
• Maik J., Rybarczyk A. 2014. Gewebe der Hallstattkultur aus Domasław. (W:) K. Gömer, F. Pritchard (red.), Niederschlesien, in Aspects of the Design, Production and Use of Textiles and Clothing from the Bronze Age to the Early Modern Era, NESAT XII, The North European Symposium of Archaeological Textiles 21st-24th May 2014 in Hallstatt. Budapest, 83-94.
• Maik J., Rybarczyk A. 2016. Tekstylia kultury halsztackiej z Domasławia na Dolnym Śląsku na tle włókiennictwa wczesnej epoki żelaza w Europie środkowej. (W:) B. Gediga, A. Grossman, W. Piotrowski (red.), Europa w okresie od VIII wieku przed narodzinami Chrystusa do I wieku naszej ery. Biskupin-Wrocław, 25-43.
• Mannering U. 2015. Early Scandinavian Textile Design. (W:) K. Gömer, F. Pritchard (red.), Aspects of the Design, Production and Use of Textiles and Clothing from the Bronze Age to the Early Modern Era, NESAT XII, The North European Symposium of Archaeological Textiles 21st-24th May 2014 in Hallstatt, Austria. Budapest, 95-102.
• Mannering U., Gleba M., Bloch Hansen M. 2012. Denmark. (W:) M. Gleba, U. Mannering (red.), Textiles and Textile Production in Europe from Prehistory to AD 400. Ancient Textiles Series 11. Oxford-Oakville, 89-118.
• Miazga B. 2017. Zabytek archeologiczny jako źródło informacji o przeszłości. Badania specjalistyczne śladów produkcji, użytkowania i depozycji artefaktów. Wrocław.
• Michałowska M. 2006. Leksykon włókiennictwa. Warszawa.
• Młodkowska-Przepiórkowska I. 2007. Odkrycie diademu ze skóry na stanowisku nr 7 w Pawełkach, gm. Kochanowice, woj. śląskie. (W:) J. Chochorowski (red.), Studia nad epoką brązu i wczesną epoką żelaza. Księga poświęcona Profesorowi Markowi Gedlowi na pięćdziesięciolecie pracy w Uniwersytecie Jagiellońskim. Kraków, 455-463.
• Młodkowska-Przepiórkowska I. 2010. Cmentarzysko kultury łużyckiej w Pawełkach, gm. Kochanowice, woj. śląskie. Rocznik Muzeum Częstochowskiego 10, 141-166.
• Moskal-del Hoyo M., Badal Garcia E. 2009. Botanical analysis of an organic matter object found in the urn grave 1395 from the Opatów cementary (Kłobuck depratment, śląskie voivodship). Sprawozdania Archeologiczne 61, 243-252.
• Möller-Wiering S. 2011. War and Warship. Textiles from 3rd to 4th-century AD Weapon Deposits in Denmark and Northern Germany. Ancient Textiles Series 9. Oxford-Oakville.
• Munksgård E. 1974. Oldtidsdragter. Køpenhavn.
• Nosek S. 1946. Wyniki badań prowadzonych na cmentarzysku kultury łużyckiej w Opatowie, pow. częstochowski. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin-Polonia, Sectio F (¼), 229-333.
• Podkowińska Z. 1948. Cmentarzysko ciałopalne z wczesnego okresu żelaza Warszawa-Grochów, pole „Brylowszczyzna”. Sprawozdania Państwowego Muzeum Archeologicznego 1 (1), 175-181.
• Randsborg K. 2011. Bronze Age Textiles. Men, women and Wealth. London.
• Rast-Eicher A. 2012. Switzerland: Bronze and Iron Ages. (W:) M. Gleba, U. Mannering (red.), Textiles and Textile Production in Europe from Prehistory to AD 400. Ancient Textiles Series 11. Oxford-Oakville, 378-396.
• Reyman T. 1928. Cmentarzysko późnobrązowe i halsztackie w Piasku, w pow. lublinieckim na G. Śląsku. Przegląd Archeologiczny 4, 47-64.
• Ryder M. L. 1983. Sheep & Man. London.
• Sage G. 1934. Die Gewebereste aus Fürstengräbern von Sakrau. Altschlesien 5, 272-284.
• Schlabow K. 1976. Textilfunde der Eisenzeit in Norddeutschland. Nemünster.
• Schramm J., Fischer A. 2015. The Conservation of a Roman Lorica Squamata from the Barbarian Lands. (W:) K. Gömer, F. Pritchard (red.), Aspects of the Design, Production and Use of Textiles and Clothing from the Bronze Age to the Early Modern Era, NESAT XII, The North European Symposium of Archaeological Textiles 21st-24th May 2014 in Hallstatt, Austria. Budapest, 43-50.
• Sikorski A. 2001. Analiza pozostałości tekstyliów z późnej epoki brązu i wczesnej epoki żelaza z Konina-Grójca. Sprawozdania Archeologiczne 53, 377-389.
• Słomska J., Antosik Ł. 2017. Textile Products from Świbie: Clues to Textile Production in the Early Iron Age in Modern Poland. (W:) H. Brezinova, M. Brevermanova (red.), The North European Symposium of Archaeological Textiles, NESAT XIII, 22st-26th May 2017 in Liberec, Czech Republic. Liberec-Praha, 31-38.
• Stauffer A. 2012. Case Study: The Textiles from Verucchio, Italy. (W:) M. Gleba, U. Mannering (red.), Textiles and Textile Production in Europe from Prehistory to AD 400. Ancient Textiles Series 11. Oxford-Oakville, 242-253.
• Stokar W. v. 1938. Spinnen und Weben beiden Germanen, Mannus-Bücherei 52.
• Stokar W. v. 1939. Analizy materiałów tekstylnych z Łabęd-Przyszówka, pow. Będzin. Archiwum Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu.
• Szczepanek A., Jarosz P., Wieczorek-Szmal M. 2004. Bronzene Doppelhalsringe aus Graberfeld von Opatów, Fst. 1, Kr. Kłobuck, Woiw. Śląskie. Sprawozdania Archeologiczne 56, 415-458.
• Szczepanek A., Jarosz P., Wieczorek-Szmal M. 2007. Bogaty pochówek ciałopalny popielnicowy z cmentarzyska w Opatowie, pow. Kłobuck, woj. śląskie. (W:) J. Chochorowski (red.), Studia nad epoką brązu i wczesną epoką żelaza w Europie. Księga poświęcona profesorowi Markowi Gedlowi na pięćdziesięciolecie pracy w Uniwersytecie Jagiellońskim. Kraków, 641-650.
• Szydłowska E. 1963. Diademy i zawieszki skroniowe grupy górnośląsko-małopolskiej kultury łużyckiej. Archeologia Polski 8 (1), 44-68.
• Szydłowska E. 1972. Cmentarzysko kultury łużyckiej w Przeczycach, pow. Zawiercie. Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, Archeologia 9.
• Węgrzynowicz T. 1973. Kultura łużycka na Mazowszu wschodnim i Podlasiu. Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne 2, 7-126.
• Ząbkiewicz-Koszańska A. 1958. Cmentarzysko kultury łużyckiej w Łodzi-Rudzie Pabianickiej. Przegląd Archeologiczny 10, 237-285.
• Żychlińska J. 2016. Kilka uwag o warsztatach tkackich ludności kultury łużyckiej. Materiały Zachodniopomorskie, Nowa Seria 12, 133-148.
• Žeiere I. 2012. Latvia. (W:) M. Gleba, U. Mannering (red.), Textiles and Textile Production in Europe from Prehistory to AD 400. Ancient Textiles Series 11. Oxford-Oakville, 266-274.

Identifiers

ISSN

0079-7138

DOI

10.23858/PA66.2018.004