Modele ekonomiczne w analizie zjawiska przestępczości

• Authors: Kinga Kądziołka

Title variants

EN

Economic Models in the Analysis Of Crime

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawione zostały założenia ekonomicznej teorii przestępczości G. Beckera, zgodnie z którą mechanizm podejmowania decyzji o popełnieniu czynów niezgodnych z prawem jest oparty na racjonalnej kalkulacji korzyści i kosztów płynących z podjęcia takich działań. Przedstawiono formalny model procesu decyzyjnego potencjalnych sprawców przestępstw oparty na teorii oczekiwanej użyteczności i badano wpływ wybranych czynników na rozmiar przestępczości stwierdzonej w Polsce w kontekście założeń ekonomicznej teorii przestępczości. Zwrócono również uwagę na problem racjonalności potencjalnych sprawców przestępstw, brak dostępu do pełnej informacji oraz sposób oceny korzyści i kosztów z podejmowanych działań przestępczych. Zaprezentowano ponadto zastosowanie modeli ekonomii behawioralnej w analizie zjawiska przestępczości i pewne płynące z nich wnioski.

EN

Article presents formal models of decision making problem based on expected utility theory and prospect theory. Models are applied to the criminal decision making problem. Article also introduces to econometric modeling of crime rate in Poland. There is empirically verified relationship between socio-economic factors and property crime rate in the regions of Poland using panel data.

Keywords

PL

Ekonomia behawioralna; Przestępczość; Statystyka przestępczości; Teoria oczekiwanej użyteczności; Teoria perspektywy

EN

Behavioral economics; Crime; Crime statistics; Expected utility theory; Prospec theory

• Publisher: Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Journal: Studia Ekonomiczne
• Year: 2014
• Volume: 206
• Pages: 46-60

Contributors

author

Kinga Kądziołka

References

• Becker G. (1968), Crime and Punishment: An Economic Approach, "Journal of Political Economy", Vol. 73, No. 2.
• Bernard C., Ghossoub M. (2008), Static portfolio choice under Cumulative Prospect Theory, "Mathematics and Financial Economics", Vol. 2, No. 4.
• Bogacka E. (2009), Poziom i czynniki przestępczości w układzie regionalnym Polski, Biuletyn Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM, Seria Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, nr 6.
• Bułat K. i in. (2007), Kryminologia, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa.
• Cieślak A. (2003), Behawioralna ekonomia finansowa: modyfikacja paradygmatów funkcjonujących w nowoczesnej teorii finansów, NBP, Departament Komunikacji Społecznej, Warszawa.
• Czerwonka M., Gorlewski B. (2008), Finanse behawioralne. Zachowania inwestorów i rynku, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa.
• Ehrlich I. (1973), Participation in Illegitimate Activities: A Theoretical and Empirical Investigation, "The Journal of Political Economy", Vol. 81, Iss. 3.
• Fajnzylber P., Lederman D., Loayza N. (2002), What causes violent crime?, "European Economic Review", No. 7.
• Florczak W. (2012), Makroekonomiczny model przestępczości i systemu egzekucji prawa dla Polski. Specyfikacje równań stochastycznych i rezultaty szacowania parametrów strukturalnych, "Przegląd Statystyczny", z. 4.
• Florczak W. (2013), Co wywołuje przestępczość i jak ją ograniczać? Wielowymiarowa analiza makroekonomiczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Frieske K. (2007), Przestępczość w Polsce na przełomie stuleci. Stereotypy i realia, [w:] Wymiary życia społecznego. Polska na przełomie XX i XXI wieku, M. Maroda (red.), Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
• Gummerum M., Hanoch Y., Pachur T. (2010), Prospects behind bars: Analyzing decisions under risk in a prison population, "Psychonomic Bulletin & Review", No. 17(5).
• Grabarczyk G. (2002), Przestępczość gospodarcza na tle przemian ustrojowych w Polsce, Dom Organizatora, Toruń.
• Hołyst B. (2007), Kryminologia, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa.
• Janukowicz P. (2010), Bezrobocie rejestrowane a bezrobocie według BAEL, "Polityka Społeczna", nr 1.
• Kahneman D., Tversky A. (1979), Prospect Theory: An Analysis of Decision Under Risk, "Econometrica", Vol. 47.
• Kahneman D., Tversky A. (1992), Advances in Prospect Theory: Cumulative Representation of Uncertainty, "Journal of Risk and Uncertainty", Vol. 5.
• Kądziołka K. (2013a), Przestrzenne zróżnicowanie poziomu przestępczości w Polsce, [w:] W. Szkutnik (red.), Problemy społeczno-ekonomiczne w uwarunkowaniach ryzyka i statystycznej nieokreśloności: metody i modele w rozwoju regionów, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice.
• Kądziołka K. (2013b), Wpływ wybranych czynników na rozmiar przestępczości stwierdzonej w Polsce, Materiały konferencji naukowej "Analiza internacjonalnych relacji. Metody i modele rozwoju regionów 2013", Katowice.
• Kądziołka K. (2014a), Wpływ wybranych czynników o charakterze społecznoekonomicznym na przestępczość przeciwko mieniu w Polsce, [w:] W. Szkutnik (red.), Zarządzanie ryzykiem kapitałowym i ubezpieczeniowym oraz społecznymi uwarunkowaniami ryzyka rynku pracy, Studia Ekonomiczne nr 181, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice.
• Kądziołka K. (2014b), Bezrobocie, ubóstwo i przestępczość w Polsce - analiza zależności na poziomie województw, w recenzji, Studia Ekonomiczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice.
• Kądziołka K. (2014c), Determinanty przestępczości przeciwko mieniu w Polsce. Analiza zależności z wykorzystaniem modeli ekonometrii przestrzennej, Materiały konferencji naukowej "Analiza internacjonalnych relacji. Metody i modele rozwoju regionów 2014", Katowice.
• Kiersztyn A. (2008), Czy bieda czyni złodzieja? Związki między bezrobociem, ubóstwem a przestępczością, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Klubińska M. (2014), Przestępstwo oszustwa gospodarczego z art. 297 k.k., LEX.
• Kopańska-Bródka D. (2012), Wzorzec modelu oczekiwanej użyteczności a rozwój teorii decyzji, [w:] T. Trzaskalik (red.), Modelowanie preferencji a ryzyko'12, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice.
• Kufel T. (2011), Ekonometria: rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem programu GRETL, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Levy M., Persky N., Solomon S. (1996), The Complex Dynamics of a Simple Stock Market Model, "International Journal of High Speed Computing", No. 8.
• Lattimore P., Witte A. (1986), Models of decision making under uncertainty: the criminal choice, [w:] Cornish D.B. & Clarke R.V. (Eds.), The Reasoning Criminal: Rational Choice Perspectives on Offending, Springer-Verlag, New York, http://www. popceter.org/library/reading/PDFs/ReasoningCriminal/09_lattimore_and_witte.pdf (dostęp: 10.11.2013).
• Maddala G.S. (2006), Ekonometria, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Michalska E. (2010), Dominacje stochastyczne a teoria perspektyw, [w:] J. Siedlecki, P. Peternek (red.), Współczesne tendencje rozwojowe badań operacyjnych, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Wrocław.
• Michalska E. (2011), Wielookresowy model wyboru strategii inwestycyjnej w kumulacyjnej teorii perspektywy, [w:] T. Trzaskalik (red.), Modelowanie preferencji a ryzyko' 11, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice.
• Parol R. (2008), Etiologia przestępczości - paradygmaty i teorie, [w:] A. Jaworska (red.), Kryminologia i kara kryminalna. Wybrane zagadnienia, Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków.
• Radziukiewicz M. (2006), Zasięg ubóstwa w Polsce, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Siemaszko A. (2001), Kogo biją, komu kradną?, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości & Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Szczepaniec M. (2012), Teoria ekonomiczna w prawie karnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Wyszyńskiego, Warszawa.
• Sztaudynger J.J., Sztaudynger M. (2004), Ekonometryczne modele przestępczości, [w:] Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 394, Prace Katedry Ekonometrii i Statystyki nr 15.
• Sztaudynger J.J. (2005), Wzrost gospodarczy a kapitał społeczny, prywatyzacja i inflacja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Sztaudynger J.J. (2007), Społeczne aspekty wzrostu gospodarczego - analiza ekonometryczna, [w:] B. Klimczak, A. Lewicka-Strzałecka (red.), Etyka i ekonomia, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Tyszka T. (2010), Decyzje. Perspektywa psychologiczna i ekonomiczna, Wydawnictwo Naukowe "Scholar", Warszawa.
• Zielonka P. (2003), Czym są finanse behawioralne, czyli krótkie wprowadzenie do psychologii rynków finansowych, Narodowy Bank Polski, "Materiały i Studia", zeszyt nr 158, Warszawa.
• Strona internetowa Głównego Urzędu Statystycznego (Bank Danych Lokalnych): http://www.stat.gov.pl (dostęp: 4.11.2013).
• [www1] Strona internetowa Eurostatu (dane dotyczące ubóstwa): http://epp.eurostat. ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&init=1&plugin=1&language=en&pode=tgs00103 (dostęp: 3.10.2013).
• [www2] Strona internetowa Eurostatu (dane dotyczące stopy bezrobocia): http://epp. eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&init=1&plugin=1&language=en&pcode= tgs00010 (dostęp: 4.07.2013).

Identifiers

ISSN

2083-8611