Dualizm rozumu praktycznego

• Authors: Katarzyna de Lazari-Radek

Title variants

EN

The dualism of practical reason (in Polish)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Poszukując racjonalnej metody naszego moralnego rozumowania, Henry Sidgwick dochodzi do wniosku, że rozum praktyczny jest niespójny i nakazuje nam działania, które w pewnych okolicznościach są ze sobą sprzeczne. Naszą ostateczną powinnością jest bowiem zmierzać w takim samym stopniu do osiągnięcia naszego własnego, partykularnego szczęścia, co i szczęścia ogółu. Mamy zarówno obowiązki natury egoistycznej, jak i natury utylitarystycznej. W sytuacji konfliktu – kiedy dla dobra ogółu powinniśmy poświęcić dobro własne (lub odwrotnie) – rozum nie jest w stanie wskazać nam, które z działań należy wybrać. Ostatecznie musimy przyznać, że nie da się do końca zracjonalizować naszych moralnych wyborów. Tzw. problem dualizmu rozumu praktycznego był i jest poruszany przez wielu wybitnych filozofów, w tym: Rogera Crispa, Johna Skorupskiego czy Dereka Parfita. Praca niniejsza jest próbą naświetlenia rozważań Sidgwicka dotyczących dualizmu rozumu praktycznego, źródeł dualizmu oraz współczesnej recepcji tego niezwykle poważnego dla etyki problemu.

EN

Searching for a rational method of moral reasoning, Henry Sidgwick concludes that practical reason is inconsistent and sometimes directs us to actions that are contradictory. Our ultimate duty is in fact to achieve both our own, particular happiness and the happiness at all. We have duties both of a selfish and of a utilitarian nature. In a situation of conflict, when for the public good we must sacrifice our own interests (or vice versa), reason is not able to indicate to us what course of action should be followed. Finally, we must admit that we cannot entirely rationalize our moral choices. The so-called problem of the dualism of practical reason has been and is discussed by many eminent philosophers, including Roger Crisp, John Skorupskiego and Derek Parfit. This paper is an attempt to highlight the considerations of Sidgwick's dualism of practical reason, the sources of dualism and the contemporary reception of this extremely serious problem for ethics.

• Publisher: Instytut Filozofii - Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Diametros
• Year: 2011
• Issue: 28
• Pages: 32-51

Contributors

author

Katarzyna de Lazari-Radek

• Uniwersytet Łódzki

References

• Brandt [1979] – R. Brandt, A Theory of the Good and the Right, Clarendon Press, Oxford 1979.
• Brink [1992] – D. Brink, Sidgwick and the rationale for rational egoism, [w:] Essays on Henry Sidgwick, B. Schultz (red.), Cambridge University Press, Cambridge 1992: 199-240.
• Kant [2004] – I. Kant, Metafizyczne podstawy nauki o cnocie, tłum. Wł. Galewicz, Antyk, Kęty 2004.
• Parfit [1984] – D. Parfit, Reasons and Persons, Clarendon Press, Oxford 1984.
• Parfit [2010] – D. Parfit, On What Matters, OUP, maszynopis 2010.
• Rawls [1994] – J. Rawls, Teoria sprawiedliwości, tłum. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, PWN, Warszawa 1994.
• Schneewind [1977] – J. Schneewind, Sidgwick’s Ethics and Victorian Moral Philosophy, Clarendon Press, Oxford 1977.
• Schultz [2004] – B. Schultz, Eye of the Universe, Cambridge University Press, Cambridge 2004.
• Shaver [1999] – R. Shaver, Rational egoism, Cambridge University Press, Cambridge 1999.
• Sidgwick [1874] – H. Sidgwick, The Methods of Ethics, wyd. 1., Macmillian, London 1874.
• Sidgwick [1907] – H. Sidgwick, The Methods of Ethics, wyd. 7., Hacket, Cambridge 1981, przedruk z wydania z 1907.
• Skorupski [2001] – J. Skorupski, Three Methods and a Dualism, [w:] Henry Sidgwick, R. Harrison (ed.), Oxford University Press, New York 2001: 61-82.

Identifiers

DOI

10.13153/diam.28.2011.436