Kompetencje społeczne na wejściu w dorosłość. Krytyczna analiza podstawy programowej kształcenia ogólnego dla IV etapu edukacyjnego

• Authors: Solarczyk-Szwec Hanna , Kopińska Violetta , Matusiak Anna

Title variants

EN

Social Competences on the Brik of Adulthood. Critical Analysis of the School Core Curriculum for the Fourth Educational Stage (for School Students Aged 16–18)

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W niniejszym artykule dokonano oceny założeń szkolnej edukacji na poziomie ponadgminazjalnym z punktu widzenia zadań rozwoju społecznego okresie późnej adolescencji, na wejściu dorosłość. W związku z tym najpierw sformułowano pytanie badawcze: Czy podstawa programowa dla IV etapu edukacyjnego zakłada osiągnięcie takich efektów uczenia się, które są zbieżne z zadaniami rozwoju społecznego młodzieży w okresie późnej adolescencji? Następnie dokonano oceny tych kompetencji z punktu widzenia kompetencji społecznych szczególnie potrzebnych w dorosłości. W analizie skoncentrowano się na wybranych umiejętnościach i postawach, wpisujących się w następujące zadania rozwojowe: wchodzenie w role społeczne związane z odpowiedzialnością, w tym przygotowanie do roli pracownika, współpraca w wielokulturowych i międzynarodowych zespołach oraz aktywność polityczna. Analiza wykazała, że podstawa programowa dla IV etapu edukacyjnego zakłada rozwijanie u uczniów i uczennic umiejętności krytycznej oceny oraz umiejętności konstruktywnego rozwiązywania problemów. Jednocześnie stwierdzono niepokojące braki lub słabą reprezentację w odniesieniu do wielu istotnych kompetencji takich, jak np. : gotowość do autonomicznego działania, umiejętność radzenia sobie ze stresem i frustracją czy też zainteresowanie komunikacją międzykulturową. Przeprowadzone badania prowadzą do wniosku, że podstawa programowa na poziomie szkoły ponadgimnazjalnej nie stanowi spójnego projektu rozwijania kompetencji społecznych uczniów i uczennic.

EN

The study presents an evaluation of the assumptions of school education on the upper secondary level, taking into account the criterion of developing of social competences which are important in the lives of adults. Therefore the following research question has been constructed: does the core curriculum for the fourth educational stage assumes achieving the learning outcomes relevant to the tasks of the social development of youth in late adolescent period? The study has been focused on selected skills and attitudes, which play a significant role in the following development tasks: entering the social roles connected with responsibility, including preparation for the role of employee, cooperation in multicultural and international teams, and political activity. The analysis showed that the core curriculum for the fourth educational stage assumes developing school students’ skills of critical assessment and their ability to constructively solve problems. At the same time alarming deficiencies or poor representation of a number of important competences such as, for instance, readiness to operate autonomously, the ability to cope with stress and frustration, or an interest in intercultural communication have been found. The research leads to the conclusion that the core curriculum created for the upper secondary schools does not constitute a coherent project which would develop social competences of school students.

Keywords

PL

kompetencje europejskie; kompetencje społeczne; zadania rozwoju społecznego; podstawy programowe kształcenia ogólnego; IV etap edukacji; kompetencje społeczne dorosłych

EN

European key competences; social competences; tasks of the social development; core curriculum; the forth educational stage (school education for school student aged 16-18); social competences of adults

• Publisher: Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
• Journal: Edukacja Dorosłych
• Year: 2016
• Volume: 2(75)
• Pages: 29-44

Contributors

author

Solarczyk-Szwec Hanna

• Wydział Nauk Pedagogicznych Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

author

Kopińska Violetta

• Wydział Nauk Pedagogicznych Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

author

Matusiak Anna

• Wydział Nauk Pedagogicznych Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• Aronson E., Wilson T, Akert R. (2006), Psychologia społeczna, Poznań: Zysk i S-ka.
• Bardziejewska M. (2005), Okres dorastania – szanse rozwoju, w: Brzezińska A. I. (red.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa, Gdańsk: GWP.
• Brzezińska A. I. (red.) (2005), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa, Gdańsk: GWP.
• Bilans Kapitału Ludzkiego w Polsce, https://bkl.parp.gov.pl/ [dostęp: 27.05.2016]
• Choińska-Mika J., Michał Sitek (red.) (2015), Realizacja podstawy programowej kształcenia ogólnego. Wnioski z badań przeprowadzonych przez Zespół Dydaktyk Szczegółowych IBE, Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych
• Chomczyńska - Rubacha M. (2010), Standardy rozwojowe edukacji seksualnej, w: Studia Edukacyjne, nr 12, s. 147-161.
• Czapiński J. (2006), Polska – państwo bez społeczeństwa, w: Nauka, nr 1, s. 7-26.
• Filipiak E., Siadak G., Edukacja szkolna i pozaszkolna. Późna faza dorastania, Niezbędnik Dobrego Nauczyciela pod red. A. Brzezińskiej, seria III, tom 6, Warszawa 2014, s. 43 [dostęp: http://eduentuzjasci.pl/publikacje-ee-lista/224-niezbednik-dobrego-nauczyciela/seria-3-edukacja-w-okresie-dziecinstwa-i-dorastania/1209-niezbednik-dobrego-nauczyciela-seria-3-edukacja-w-okresie-dziecinstwa-i-dorastania.html].
• Hejmanowski Sz. (2005), w: Brzezińska A. I. (red.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa, Gdańsk: GWP.
• Kopińska V., Solarczyk-Szwec H. (2016), Edukacja do wspólnoty? Krytyczna analiza podstaw programowych kształcenia ogólnego, (złożony do publikacji w: Forum Oświatowe)
• Kopińska V., Majchrzak K., Szwech A.(2016), Patriotyzm w edukacji szkolnej. Założenia podstaw programowych kształcenia ogólnego (złożony do publikacji)
• Kozubska A., Solarczyk-Szwec H., Ziółkowski P.., Poradnik wdrażania KRK dla nauczyciela akademickiego WSG, Bydgoszcz 2015.
• Kwieciński Z. (1995), Socjopatologia edukacji, Olecko: Mazurska Wszechnica Nauczycielska.
• Nowak-Dziemianowicz M. (2012), Kompetencje społeczne jako jeden z efektów kształcenia w Krajowych Ramach Kwalifikacji w kontekście pytań o cele i funkcje edukacji, Warszawa: IBE.
• Umiejętności Polaków – wyniki Międzynarodowego Badania Kompetencji Osób Dorosłych (PIAAC), http://eduentuzjasci.pl/badania/110-badanie/194-miedzynarodowe-badanie-kompetencji-osob-doroslych-piaac.html [dostęp: 27.05.2016]
• Rosalska M. (2015), Kompetencje społeczne dorosłych w kontekście pedagogiki przeżyć, w: Dyskursy Młodych Andragogów, t. 16, Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zieolnogórskiego.
• Rubacha K. (2008), Metodologia badań nad edukacją, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.