O potrzebie edukacji seksualnej dorosłych

• Authors: Walendzik-Ostrowska Agnieszka , Dec-Pietrowska Joanna

Title variants

EN

About the need for adult sexual education

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest charakterystyka zagadnienia edukacji seksualnej osób dorosłych i namysł nad potencjalnymi potrzebami osób dorosłych w tym obszarze. Ten rzadko poruszany w literaturze specjalistycznej temat wymaga analizy. Jest on istotny nie tylko z perspektywy andragogiki, ale również gerontologii, andragogiki specjalnej, gerontologii edukacyjnej czy geragogiki. Wskazać można trzy obszary, w których osoby dorosłe mogą potrzebować edukacji w zakresie seksualności, przy czym ta edukacja różni się od tej kierowanej do dzieci i młodzieży. Pierwszy obszar to realizacja edukacji seksualnej w rodzinie. Rodzice mają w tej kwestii do spełnienia dwa ważne zadania: edukacja własnych dzieci oraz wspieranie ich rozwoju seksualnego. Badania pokazują, że często tych zadań nie realizują z powodu braku wiedzy oraz błędnych przekonań o dziecięcej seksualności. Obszar drugi dotyczy obszaru osobistego – tutaj edukacja (a także psychoedukacja) może pomóc w poprawie jakości życia i zdrowia seksualnego, relacji i związków oraz w rozwiązywaniu problemów w życiu seksualnym. Trzeci obszar to edukacja specjalistów z obszaru wychowania (pedagodzy, nauczyciele, wychowawcy) w zakresie wspierania dzieci i nastolatków ujawniających problemy dotyczące seksualności oraz specjalistów pracujących w ochronie zdrowia.

EN

The aim of this article is to characterise the issue of sexual education of adults and to reflect on the potential needs of adults in this area. This rarely discussed in the specialist literature issue requires analysis. It is relevant not only from the perspective of andragogy, but also from the perspective of gerontology, special andragogy, educational gerontology or geragogy. There are several areas in which adults need sexual education, an education that is somewhat different from that addressed to children and adolescents. The first area is the realisation of sexuality education within the family. Parents have two important roles in this field: to educate their children and to support their children’s sexual development. The research shows that parents often do not take up these roles due to lack of knowledge and misconceptions about children’s sexuality. The second area relates to the personal area – here, education (as well as psychoeducation) can help to improve quality of life and sexual health, relations, and relationships and to deal with and solve problems in a person’s sexual life. The third area is the education of professionals in the field of upbringing (pedagogues, teachers, educators) in supporting children and adolescents who reveal problems regarding their sexuality. The third area is the education of professionals from the field of schooling (pedagogues, teachers, educators) and healthcare in supporting children and adolescents who display problems regarding their sexuality.

Keywords

PL

edukacja seksualna; dorośli; seksualność

EN

sexuality education; adults; sexuality

• Publisher: Uniwersytet Zielonogórski. Oficyna Wydawnicza
• Journal: Dyskursy Młodych Andragogów / Adult Education Discourses
• Year: 2023
• Volume: 24
• Pages: 299-313

Dates

printed

2023

printed

2023

Contributors

author

Walendzik-Ostrowska Agnieszka

• Wszechnica Świętokrzyska w Kielcach, Wydział Humanistyczno- Pedagogiczny

author

Dec-Pietrowska Joanna

• Uniwersytet Zielonogórski, Collegium Medicum, Wydział Nauk o Zdrowiu, Katedra Humanizacji Medycyny i Seksuologii

References

• Archambault, R.L. (1985) Sex Education for Older Learners. Journal of Sex Education and Therapy [online], 11(1), 53-55. Dostępny na: https://doi.org/10.1080/01614576.1985.11074822.
• Bieńko, M. i Woźniak, M. (2017) Współczesne narracje w sferze wychowania i edukacji seksualnej w Polsce, Soc. Communitas [online], 1(23), 15-36. Dostępny na: http://societas-communitas.isns.uw.edu.pl/numery/23/spis-tresci.html [1.02.2022].
• Błajet, P. (2018) Zdrowie i seks seniorów. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Buczkowski, A. (2015) Seksualność osób starszych w dyskursie eksperckim. Społeczeństwo i Edukacja [online], 16(1), 131-144. Dostępny na: http://www.humanum.org.pl/images/SiE/SiE_1_2015_www.pdf [2.03.2022].
• CBOS (2019) Które zawody poważamy? Komunikat z badań, 157/2019 [online]. Dostępny na: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_157_19.PDF [12.02.2022].
• CBOS (2021) Opinie na temat funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej. Komunikat z badań, 125/2021 [online]. Dostępny na: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2021/K_125_21.PDF [12.02.2022].
• Chomczyńska-Miliszkiewicz, M. (2002) Edukacja seksualna w społeczeństwie współczesnym. Konteksty pedagogiczne i psychospołeczne. Lublin: Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Cichocka, M. (2006) Biopsychospołeczne uwarunkowania seksualności ludzi starych. W: M. Beisert (red.) Seksualność w cyklu życia człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 214-236.
• Davis, O.G. i Weaver, R.H. (2021) Educational training for healthcare professionals about sexual health and behaviour in later life: a scoping review. Sex Education. Sexuality, Society and Learning [online]. Dostępny na: https://doi.org/10.1080/14681811.2021.2002138.
• East, L.J. i Orchard, T.R. (2014) Somebody Else’s Job: Experiences of Sex Education among Health Professionals, Parents and Adolescents with Physical Disabilities in Southwestern Ontario. Sex Disabil [online], 32, 335-350. Dostępny na: https://doi.org/10.1007/s11195-013-9289-5.
• Fabiś, A. i Fabiś, A. (2008) Aktywność seksualna osób starszych. W: A. Jodko (red.) Tabu seksuologii. Wątpliwości, trudne tematy, dylematy w seksuologii i edukacji seksualnej. Warszawa: Wyd. Academica, 158-164.
• Ferguson, M.M., Dotterer, A.M., Schwartz, S.E. i Bradford K. (2022) Parental sexual communication self-efficacy with toddlers and young children: an active learning intervention. Sex Education. Sexuality, Society and Learning [online]. Dostępny na: https://doi.org/10.1080/14681811.2022.2034612.
• Fornalik, I. (2020) Edukacja seksualna osób ze spektrum autyzmu i osób z niepełnosprawnością intelektualną. Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka [online], 19(2), 80-107. Dostępny na: https://dzieckokrzywdzone.fdds.pl/index.php/DK/article/view/763/614 [1.02.2023].
• Gerymski, R. i Sałacka, K. (2018) Czy intymność, namiętność i zobowiązanie kształtują satysfakcję seksualną seniorów? Wyniki badania eksploracyjnego. Seksuologia Polska [online], 16(2), 43-50. Dostępny na: https://journals.viamedica.pl/seksuologia_polska/article/view/62958/47820 [1.02.2022].
• Grossman, J.M., Charnell, J.Ch. i Richer, A.M. (2022) ‘I put it all out there. I have nothing to hide. It’s my mom’: parents’ and emerging adults’ perspectives on family talk about sex. Sex Education [online]. Dostępny na: https://doi.org/10.1080/14681811.2022.2062591.
• Grossman, J.M., Lynch, A.D., DeSouza, L.M. i in. (2021) Resources for Teens’ Health: Talk with Parents and Extended Family about Sex. J Child Fam Stud [online], 30, 338-349. Dostępny na: https://doi.org/10.1007/s10826-020-01896-x.
• Hinc-Wirkus, M. (2017) „Upośledzony” seks, czyli o seksualności osób z niepełnosprawnością w Polsce. Czasopismo Pedagogiczne/The Journal of Pedagogy [online], 1(4), 27-38. Dostępny na: https://repozytorium.ukw.edu.pl/bitstream/handle/item/5565/Upo%C5%9Bledzony%20seks%20czyli%20o%20seksualno%C5%9Bci%20os%C3%B3b%20z%20niepe%C5%82nosprawno%C5%9Bci%C4%85%20w%20Polsce.pdf?sequence=1&isAllowed=y [2.03.2022].
• Imbierowicz, A. (2012) Tabu seksualności seniorów jako wyzwanie dla współczesnej geragogiki. Ars Educandim [online], 9, 177-190. Dostępny na: https://doi.org/10.26881/ae.2012.09.11.
• Instytut Badań Edukacyjnych (2015) Opinie i oczekiwania młodych dorosłych (osiemnastolatków) oraz rodziców dzieci w wieku szkolnym wobec edukacji dotyczącej rozwoju psychoseksualnego i seksualności [online]. Dostępny na: http://produkty.ibe.edu.pl/docs/raporty/IBE-raport-EKD-2.pdf [11.02.2021].
• Izdebski, Z. (2020) Zdrowie i życie seksualne Polek i Polaków w wieku 18-49 lat w 2017 roku. Studium badawcze na tle przemian od 1997 roku. Warszawa: Wyd. UW.
• Izdebski, Z. (2021) Zdrowie i życie seksualne Polek i Polaków w wieku 50-74 lat w 2017 roku. Perspektywa starzejącego się społeczeństwa. Warszawa: Wyd. UW.
• Izdebski, Z., Dec-Pietrowska, J., Kozakiewicz, A. i Mazur, J. (2022) What One Gets Is Not Always What One Wants – Young Adults’ Perception of Sexuality Education in Poland. Int. J. Environ. Res. Public Health [online], 19, 1366. Dostępny na: https://doi.org/10.3390/ijerph19031366.
• Izdebski, Z., Długołęcka, A. i Radomski, D. (2016) Psychoseksualne funkcjonowanie osób z niepełnosprawnością. Studium badawcze. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
• Jarvis, P. (1985) The Sociology of Adult and Continuing Education. London: Croom Helm.
• Kijak, R. (2013) Instytucjonalne i systemowe uwarunkowania przemian wokół problematyki seksualności osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną od instytucji totalnej w kierunku supported living. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej [online], 9, 36-57. Dostępny na: https://niepelnosprawnosc.ug.edu.pl/archiwum-pdf/niepelnosprawnosc9.pdf [1.03.2022].
• Kijak, R. (2018) Edukacja seksualna i doświadczenia seksualne młodych dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną. Seksuologia Polska [online], 16(2), 51-60. Dostępny na: https://www.researchgate.net/publication/348787289_Edukacja_seksualna_i_doswiadczenia_seksualne_mlodych_doroslych_z_niepelnosprawnoscia_intelektualna_Sexual_education_and_sexual_experiences_of_young_adults_with_intellectual_disabilities_Remigiusz_Kija [1.03.2022].
• Kowgier, A. (2010) Życie intymno-emocjonalne osób starszych. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Krasuski, T. i Owczarek, K. (2015) Seksualność seniorów. W: K. Owczarek i M.A. Łazarewicz (red.) Pogoda na starość. Podręcznik skutecznego wspierania seniorów. Warszawa: Wolters Kluwer, 86-96.
• Lewko, A. (2016) Edukacja seksualna jako element wspierania rozwoju osób z niepełnosprawnością intelektualną. Forum Pedagogiczne [online], 1, 327-337. Dostępny na: https://czasopisma.uksw.edu.pl/index.php/fp/article/view/934/961 [1.03.2022].
• Leyser-Whalen, O. i Jenkins, V. (2022) The Continuum of Sexual and Reproductive Health Talk Types Daughters have with Mothers and Siblings. Sex Res Soc Policy [online], 19, 401-415. Dostępny na: https://doi.org/10.1007/s13178-021-00553-2.
• Löfgren-Mårtenson, L. (2011) “I Want to Do it Right!” A pilot study of Swedish sex education and young people with intellectual disabilities. Sex Disabil [online], 30(2), 209-225. Dostępny na: https://doi.org/10.1007/s11195-011-9239-z.
• Luster, T. i Small, S.A. (1994) Factors associated with sexual risk-taking behaviors among adolescents. Journal of Marriage and Family [online], 56(3), 622-632. Dostępny na: https://doi.org/10.2307/352873.
• McCann, E., Marsh, L. i Brown, M. (2019) People with intellectual disabilities, relationship and sex education programmes: A systematic review. Health Education Journal [online], 78(8), 885-900. Dostępny na: https://doi.org/10.1177/0017896919856047.
• McDaniels, B. i Fleming, A.R. (2016) Sexuality Education and Intellectual Disability: Time to Address the Challenge. Sex Disabil [online], 34(2), 215-225. Dostępny na: https://doi.org/10.1007/s11195-016-9427-y.
• Melasio, D.A.G, Rodríguez, D.J.O., Torres, R.A.B. i Hernández, P.E.T. (2021) A Systematic Review of Individual, Psychological and Sociocultural Factors Associated with Safe and Risky Sexual Behavior in Older Adults. American Journal of Sexuality Education [online], 16(3), 415-434. Dostępny na: https://doi.org/10.1080/15546128.2021.1904310.
• Ostrowska, A. (2007) Seksualność osób niepełnosprawnych. W: A. Ostrowska (red.) O seksualności osób niepełnosprawnych. Warszawa: Wyd. „Garmond”, 11-24.
• Ostrowska, M. (2019) Aktywność seksualna osób starszych – jakość życia i stereotypy. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio [online], 39(3), 290-296. Dostępny na: https://fidesetratio.com.pl/ojs/index.php/FetR/article/view/105/106 [2.03.2022].
• Othman, A., Abuidhail, J., Shaheen, A., Langer, A. i Gausman, J. (2021) Parents’ perspectives towards sexual and reproductive health and rights education among adolescents in Jordan: content, timing and preferred sources of information. Sex Education. Sexuality, Society and Learning [online]. Dostępny na: https://doi.org/10.1080/14681811.2021.1975671.
• Radomski, D. (2007) Dojrzewanie seksualne z niepełnosprawnością fizyczną. W: A. Ostrowska (red.) O seksualności osób niepełnosprawnych. Warszawa: Wyd. „Garmond”, 106-115.
• Romer, D., Black, M., Ricardo, I., Feigelman, S., Kaljee, L., Galbraith, J., Nesbit, R., Hornik, R.C. i Stanton, B. (1994) Social influences on the sexual behavior of youth at risk for HIV exposure. American Journal of Public Health [online], 84(6), 977-985. Dostępny na: https://ajph.aphapublications.org/doi/10.2105/AJPH.84.6.977 [2.03.2022].
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 lipca 2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela, Dz.U. 2019, poz. 1450.
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 26 lipca 2019 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, pielęgniarki, położnej, diagnosty laboratoryjnego, fizjoterapeuty i ratownika medycznego, Dz.U. 2019, poz. 1573.
• Santelli, J. S., DiClemente, R.J., Miller, K.S. i Kirby, D. (1999) Sexually transmitted diseases, unintended pregnancy, and adolescent health promotion. Adolescent Medicine State of the Art Reviews, 10(1), 87-108.
• Saxe, A. i Flanagan, T. (2016) Unprepared: An Appeal for Sex Education Training for Support Workers of Adults with Developmental Disabilities. Sex Disabil [online], 34, 443-454. Dostępny na: https://doi.org/10.1007/s11195-016-9449-5.
• Schaafsma, D. (2022) A father’s role in the sexual health education of their children: a scoping review. Sex Education [online]. Dostępny na: https://doi.org/10.1080/14681811.2022.2084061.
• Schaafsma, D., Kok, G., Stoffelen, J.M.T. i Curfs, L.M.G. (2017) People with intellectual disabilities talk about sexuality: implications for the development of sex education. Sex Disabil [online], 35(1), 21-38. Dostępny na: https://doi.org/10.1007/s11195-016-9466-4.
• Shtarkshall, R.A., Santelli, J.S. i Hirsch, J.S. (2007) Sex Education and Sexual Socialization: Roles for Educators and Parents. Perspectives on Sexual and Reproductive Health [online], 39(2), 116-119. Dostępny na: https://doi.org/10.1363/3911607.
• Sokoluk, W. (2003) Wychowanie do życia w rodzinie. Poradnik metodyczny dla nauczycieli. Warszawa: WSiP.
• Szarota, Z. (2004) Gerontologia społeczna i oświatowa. Zarys problematyki. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii im. A. Frycza Modrzewskiego.
• Szczepankowski, B. (2007) Specyficzne problemy edukacji seksualnej niesłyszących. W: A. Ostrowska (red.) O seksualności osób niepełnosprawnych. Warszawa: Wyd. „Garmond”, 91-96.
• Tastula, A. (2019) How do they do it? – It is time to modernise the practices of sex education for adults. Dostępny na: https://elmmagazine.eu/adult-education-and-sex/how-do-they-do-it-it-is-time-to-modernise-the-practices-of-sex-education-for-adults/ [1.03.2022].
• Tederko, P. (2007) Zaburzenia seksualne u osób po urazie rdzenia kręgowego. W: A. Ostrowska (red.) O seksualności osób niepełnosprawnych. Warszawa: Wyd. „Garmond”, 116-130
• Waszyńska, K. (2020) Asystent seksualny – (nie)potrzebny zawód. Seksuologia Polska [online], 18, 48-53. Dostępny na: https://journals.viamedica.pl/seksuologia_polska/issue/downloadFile/4966 [16.02.2022].
• Winkelmann, Ch. (red.) (2012) Standardy edukacji seksualnej w Europe. Podstawowe zalecenia dla decydentów oraz specjalistów zajmujących się edukacją i zdrowiem. Lublin: Wydawnictwo Czelej sp. z o.o. (na podstawie publikacji Biura Regionalnego WHO dla Europy i BZgA z 2010 r.).
• Woody, J. (2001) How Can We Talk About That? New York: John Wiley and Sons.

Identifiers

ISSN

2084-2740

DOI

https://doi.org/10.34768/dma.vi24.659