Rzecznictwo własnych praw (self-adwokatura) w obszarze edukacji dorastających osób z niepełnosprawnością intelektualną – perspektywa naukowa i praktyczna

• Authors: Jakubas Agata

Title variants

EN

Representing Oneself or One’s Rights (Self-Advocacy) in the Education of Young People with Intellectual Disabilities – Social and Academic Perspectives

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Geneza ruchu self-adwokatury (inaczej: rzecznictwa własnych praw) osób z niepełnosprawnością sięga lat 60. XX w. W Polsce jego głównym propagatorem – w odniesieniu do dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną – jest Polskie Stowarzyszenie Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną. Specyfika aktywności grup self-adwokackich wzbudza niekiedy sceptycyzm wobec rzeczywistego potencjału sprawczego działalności self-adwokatów. Równocześnie powszechna staje się krytyka poziomu realizacji idei integracji i inkluzji w przestrzeni edukacji osób z niepełnosprawnością. Pojęcie self-adwokatury bywa natomiast kojarzone nie tylko z etapem dorosłości. Jako jeden z kluczowych elementów samostanowienia (self-determination) zostało ono włączone do rejestru podstawowych celów edukacji szkolnej dorastających osób z niepełnosprawnością. W tej perspektywie na umiejętności self-adwokatury (self-advocacy skills) składają się cztery podstawowe komponenty: samowiedza, znajomość własnych praw, kompetencje komunikacyjne oraz przywódcze. Właśnie tym umiejętnościom przypisuje się szczególne znaczenie w pomyślnym przebiegu procesu tranzycji do etapu dorosłości. Poprzez analizę anglojęzycznej literatury przedmiotu autorka dokonuje wglądu w sposoby adaptowania tak rozumianej self-adwokatury w obrębie edukacji dorastających osób z niepełnosprawnością intelektualną. Rozważania te skłaniają do refleksji nad stanem i możliwościami rozwoju self-adwokatury w lokalnym kontekście.

EN

Beginnings of the self-advocacy movement of people with disabilities dates back to 60’s. It’s main propagator in Poland – relating to adult people with intellectual disabilities – is Polish Association for People with Intellectual Disability. Specifics of self-advocacy groups’ activity is sometimes an aim of skepticism towards their real causative force. At the same time – criticism of the level of realization of such as integration and inclusion in area of education of people with disabilities is becoming increasingly apparent. However, the notion of self-advocacy is associated not only with the stage of adulthood. As one of the main aspects of self-determination is had been included into the registry of main educational objectives. In this context, self-advocacy consists of four primary components: self-knowledge, awareness of one’s own rights, communicational skills and leadership. These particular competences are considered to be especially meaningful in transition to adulthood. Through analysis of English language literature the author presents examples of such interpretation of self-advocacy in the area of education of people with intellectual disabilities. These considerations lead to reflection about the condition and possibilities of development of local self-advocacy.

Keywords

PL

dorastanie; edukacja; niepełnosprawność intelektualna; samostanowienie; self-adwokatura; tranzycja

EN

adolescence; education; intellectual disability; self-advocacy; self-determination; transition

• Publisher: Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
• Journal: Niepełnosprawność - zagadnienia, problemy, rozwiązania
• Year: 2018
• Issue: 3(28)
• Pages: 74-96

Dates

published

2018-12-12

Contributors

author

Jakubas Agata

• Uniwersytet Wrocławski Instytut Pedagogiki

References

• Anderson S., Bigby C., Self-Advocacy as a Means to Positive Identities for People with Intellectual Disability: ‘We Just Help Them, Be Them Really’, „Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities” 2017, Nr 1(30)
• Bakiera L., Stelter Ż., Rodzicielstwo z perspektywy rodziców dziecka pełnosprawnego i niepełnosprawnego intelektualnie, „Roczniki Socjologii Rodziny. Studia Socjologiczne i Interdyscyplinarne” 2010, Nr XX
• Bańka A., Psychologiczne doradztwo karier, Poznań, Wydawnictwo PRINT-B, 2007
• Carter E. W., Owens L., Trainor A. A., Sun Y., Swedeen B., Self-Determination Skills and Opportunities of Adolescents With Severe Intellectual and Developmental Disabilities, „American Journal on Intellectual and Developmental Disabilities” 2009, Nr 3(114)
• Goodley D., Self-advocacy in the lives of people with learning difficulties: The politics of resilience, Open University Press, 2000
• Griffiths S., Ryan T. G., Self-advocacy and its impacts for adults with developmental disabilities, „Australian Journal of Adult Learning” 2015, Nr 1(55)
• Plichta P., Uczniowie niepełnosprawni intelektualnie jako ofiary i sprawcy agresji rówieśniczej – kontekst edukacyjny, [w:] Bullying a specjalne potrzeby edukacyjne – podręcznik metodyczny, red. Pyżalski J., Roland E., Łódź, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi, 2010
• Podgórska-Jachnik D., Tłoczkowska D., Ruch self-adwokatów jako rozwijanie kompetencji w zakresie rzecznictwa własnego osób z niepełnosprawnością intelektualną, [w:] Problemy rzecznictwa i reprezentacji osób niepełnosprawnych, red. Podgórska-Jachnik D., Łódź, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi, 2009
• Renault V., Summers J. A., White G. W., Zhang E., Evaluating the Effects of a Self-Advocacy Training Program for Undergraduates with Disabilities, „Journal of Postsecondary Education and Disability” 2014, Nr 3(27)
• Rękosiewicz M., Orientacja życiowa i typ partycypacji społecznej w okresie adolescencji i wyłaniającej się dorosłości. Kontekst edukacyjny, „Psychologia Rozwojowa” 2014, Nr 4(19)
• Schwartz M., Wehmeyer M. L., The Relationship Between Self-Determination and Quality of Life for Adults with Mental Retardation, „Education and Training in Mental Retardation and Developmental Disabilities” 1998, Nr 1(33)
• Speck O., Osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Podręcznik dla celów wychowawczych i edukacyjnych, Gdańsk, Harmonia Universalis, 2015
• Stelter Ż., Młodzi dorośli z niepełnosprawnością intelektualną: kontekst społeczny, [w:] Diagnoza potrzeb i modele pomocy dla osób z ograniczeniami sprawności, red. Brzezińska A. I., Kaczan R., Smoczyńska K., Warszawa, Wydawnictwo Scholar, 2010
• Wehmeyer M. L., Self-determination and individuals with severe disabilities: Re-examining meanings and misinterpretations, „Research and Practice for Persons with Severe Disabilities” 2005, Nr 3(30)
• Zakrzewska-Manterys E., Niezwykła idea i zwykli ludzie. Self-adwokatura upośledzonych umysłowo, „Bardziej Kochani” 2016, Nr 1(77)