ROZWIJANIE SAMODZIELNOŚCI POZNAWCZEJ DZIECKA JAKO DZIAŁANIE (NIE)POZORNE NAUCZYCIELI W EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ

• Authors: Kochanowska Ewa

Title variants

EN

DEVELOPMENT OF THE CHILD’S COGNITIVE INDEPENDENCE AS THE (NON)APPARENT ACTIVITY OF TEACHERS OF EARLY SCHOOL EDUCATION

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W kontekście zachodzących dynamicznie przemian rzeczywistości jednym z podstawowych celów edukacji na każdym etapie kształcenia jest rozwijanie samodzielności poznawczej uczniów. Aby dziecko wykazywało postawę badawczą wobec rzeczywistości, planowało i przewidywało, rozwiązywało problemy oraz samodzielnie podejmowało decyzje, działania nauczyciela ukierunkowane na rozwijanie samodzielności poznawczej dzieci nie mogą mieć charakteru pozornego, tzn. mają rzeczywiście prowadzić do osiągnięcia założonych celów. W artykule przedstawiono wyniki wywiadów przeprowadzonych z nauczycielami edukacji wczesnoszkolnej, których celem było ustalenie sposobu rozumienia pojęcia samodzielności poznawczej oraz zbadanie, jakie działania podejmują – w warstwie deklaratywnej – aby rozwijać samodzielność poznawczą uczniów. Wypowiedzi nauczycieli poddano analizie pod kątem uwzględnienia poszczególnych komponentów postawy samodzielności poznawczej.

EN

In the context of the ongoing dynamic changes happening in our reality, one of the fundamental objectives of education at every stage of it is to develop students’ cognitive independence. To make the child show a research-like attitude towards the reality, to make her or him plan and predict, to solve problems and make independent decisions, the teacher’s actions oriented towards developing the child’s cognitive independence cannot be of the apparent character, i.e. they should actually lead to the achievement of designated goals. The article presents the results of interviews with teachers of early school education, whose aim was to establish the way of understanding the concept of cognitive independence and to examine the steps they take – in the declarative layer – to develop their students’ cognitive independence. Statements of the interviewed teachers have been analysed in terms of the inclusion of particular components of the attitude expressing cognitive independence.

Keywords

PL

edukacja wczesnoszkolna,; samodzielność poznawcza,; działanie (nie)pozorne

EN

early school education,; cognitive independence,; (non)apparent activity

• Publisher: Wyższa Szkoła Humanitas
• Journal: Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Pedagogika
• Year: 2017
• Issue: 14
• Pages: 179-191

Contributors

author

Kochanowska Ewa

• Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej

References

• Andrukowicz, W. (1994). Struktura czynności usamodzielniających i samodzielnych w procesie uczenia się. Szczecin.
• Buczel, A. (1993). Samodzielność jako cecha osobowości. Studia Philosophiae Christianane, 29 (1).
• Cudowska, A. (2010). Pedagogika i edukacja w okresie późnej nowoczesności. W M. Sobecki (red.), Pedagogika wobec wyzwań współczesności. Humanistyczny wymiar kapitału ludzkiego. Łomża.
• Delors, J. (1998). Edukacja: jest w niej ukryty skarb. Raport dla UNESCO Międzynarodowej Komisji do spraw Edukacji dla XXI wieku pod przewodnictwem Jacques’a Delorsa. Warszawa.
• Dudzikowa, M. i Knasiecka-Falbierska, K. (red.) (2013). Sprawcy i/lub ofiary działań pozornych w edukacji szkolnej. Kraków.
• Dunaj, B. (red.) (1996). Słownik współczesnego języka polskiego. Warszawa.
• Jabłoński, S. i Wojciechowska, W. (2013). Wizja szkoły XXI wieku: kluczowe kompetencje nauczyciela a nowa funkcja edukacji. Studia Edukacyjne, 27.
• Klus-Stańska, D. i Nowicka, M. (2005). Sensy i bezsensy edukacji wczesnoszkolnej. Warszawa.
• Komorowska, H. (2004). Learner Autonomy in Foreign Language Learning – For and Against. W C. Badstübner-Kizik, R. Rozalowska-Żądło i A. Uniszewska (red.), Nauczanie i uczenie się języków obcych: prace ofiarowane profesor Halinie Stasiak w 70 rocznicę urodzin. Gdańsk.
• Kuszak, K. (2006). Dynamika rozwoju samodzielności dziecka w wieku przedszkolnym. Poznań.
• Kwieciński, Z. (1995). Szkoła potem. Nadzieje i zwątpienia. W Z. Kwieciński (red.), Socjopatologia edukacji. Olecko.
• Ledzińska, M. (2000). Uczenie się wykraczające poza warunkowanie. W J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom II. Gdańsk.
• Lutyński, J. (1990). Działania pozorne oraz system dogmatycznego autorytaryzmu i jego tendencje rozwojowe (ze szczególnym uwzględnieniem roli działań pozornych i ukrytych). W J. Lutyński (red.), Nauka i polskie problemy. Komentarz socjologa. Warszawa.
• Nowak, J. (2007). Nauczyciel – mentor czy facylitator?. W E. Sałata i S. Ośko (red.), Współczesne problemy pedeutologii i edukacji. Radom.
• Nowak, J. (2015). Środowisko uczące – (nie)doceniony obszar edukacji. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 2.
• Przetacznik-Gierowska, M. i Tyszkowa, M. (1996). Psychologia rozwoju człowieka. Tom I. Warszawa.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. 2014, poz. 803).
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły i stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. 2017, poz. 356).
• Smykowski, B. (2012). Psychologia okresów kryzysu w kulturowym rozwoju dzieci i młodzieży. Poznań.
• Szczepkowska-Szczęśniak, K., Uniszewska, K., Pielaszek, L. i Suchocka, M. (2006). Osiąganie samodzielności. Droga do samodzielności Przygotowanie na przyjęcie dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Warszawa.
• Śliwerski, B. (2001). Przyszłość szkoły, szkoła przyszłości. W D. Waloszek (red.), Nowe stulecie dziecku. Zielona Góra.
• Świrko-Filipczuk, J. (2003). Sytuacje edukacyjne podstawą procesu kształcenia i rozwijania samodzielności. W K. Denek, F. Bereźnicki i J. Świrko-Pilipczuk (red.), Proces kształcenia i jego uwarunkowania. Szczecin.
• Świrko-Filipczuk, J. (2016). Samodzielność w świetle koncepcji osobowości autorskiej. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 4 (76).
• Tomaszewska, A. (2009). Nauczyciel na miarę XXI wieku. W E. Przygońska i I. Chmielewska (red.), Nauczyciele wobec wyzwań współczesności. Doświadczenia – badania – koncepcje. Łódź.
• Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (Dz.U.U.E. L 394/10, nr 2006/962/WE).