Powrót do źródeł: nowoczesna przeszłość? Uniwersalna starożytność? O szkole, nauczycielu i zasadach edukacji według Kwintyliana

• Authors: Plucińska Dorota

Title variants

EN

Back to the Sources: Modern Past? Universak Antiquity? Quntilian on school, teacher and the Principles od Education

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Marek Fabiusz Kwintylian, autor dzieła Kształcenie mówcy (Institutio Oratoria), to starożytny autorytet retoryki i ceniony nauczyciel. Jego propozycje edukacyjne mają ponadczasowy charakter, mogą okazać się inspirujące dla współczesnej edukacji. Rzymski retor przedstawia całokształt edukacji człowieka od dzieciństwa do progu dorosłości, ogromną wagę przywiązując do kształcenia elementarnego. Na początku definiuje modelową sylwetkę nauczyciela – mistrza w swoim zawodzie, wzoru do naśladowania w określonej dziedzinie oraz moralnego autorytetem. W centrum działań pedagogicznych znajduje się uczeń, uczący się w szkole w stymulującym rówieśniczym otoczeniu. Kwintylian promuje nauczanie zintegrowane, czyli logiczne łączenie i przenikanie się treści wszystkich nauczanych przedmiotów (równocześnie z literaturą – nauka matematyki, sztuki, muzyki oraz kultury fizycznej). Jego zdaniem, rolą szkoły oraz nauczyciela jest umożliwienie uczniom ich indywidualnego rozwoju. Zamiast represyjnego egzekwowania rzymski retor zaleca dawać rozwijające przykłady, aby budować pozytywną motywację do nauki i wiarę ucznia we własne możliwości. Kluczową kwestią w edukacji są prawidłowe relacje między nauczycielem a uczniem, oparte na szacunku, zaufaniu, poszanowaniu godności. Katalog dobrych praktyk nauczyciela na podstawie dzieła Kwintyliana – komplementarność kształcenia i wychowania, konsekwencja działania, transparentność zasad dydaktycznych, kreowanie edukacji przez własny wzór postawy pedagoga – niejako sugeruje, że w obecnej szkole te cechy mogą być tak samo aktualne jak niemal dwa tysiące lat temu.

EN

Marcus Fabius Quintilianus , author of Institutio Oratoria, is an authority on rhetoric and a respected teacher who lived in classic antiquity. His recommendations on education are timeless and universal and may be even of inspiring character for contemporary education. The Roman rhetorician describes and analyses the human education from early childhood to the thresholds of adulthood in its totality, attaching particular importance to elementary education. Initially, he defines the profile of the exemplary teacher/educator- a zestful Master Practicioner, an exemplary role model of his trade and an unquestioned moral authority. The educational action focuses on the pupil who, in a group of peers, acquires knowledge and receives education in a stimulating school environment. Quintilian definitely favours integrated learning, by which he understands a sensible and complementary combination of all subjects of instruction (literature, mathematics, arts, music and physical education). According to his approach the main concern both of the school as an institution and the teacher as an individual is to further the pupils individual development. The Roman rhetorician encourages the teacher/instructor to substitute the coercive enforcement of tedious tasks by examples that support and further the pupil’s development, in order to achieve a positive attitude towards learning and the students belief in their own capacities and aptitudes. The genuine foundation of a successful education is the proper relation between teacher and pupil, based on mutual esteem, trust and respect. The register of exemplary teaching practices according to Quintilian – the complementarity of formal and social/moral education, consistent action, transparency of didactic principles, education through exemplary teacher behavior and personality- seems to imply that these quality are as timelessly up-to-date in our contemporary educational system as they were about 2000 years ago.

Keywords

PL

Marek Fabiusz Kwintylian (Marcus Fabius Quintilianus); nauczyciel; uczeń; edukacja; szkoła; autorytet

EN

Marcus Fabius Quintilianus; teacher; pupil; education; school; authority

• Publisher: Wyższa Szkoła Informatyki i Ekonomii TWP
• Journal: Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy, Nauki Społeczne
• Year: 2015
• Issue: 3
• Pages: 9-30

Dates

published

2015-07-14

Contributors

author

Plucińska Dorota

• Wyższa Szkoła Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie

References

• (Anty)edukacja wczesnoszkolna, red. D. Klus-Stańska, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2014.
• Arciszewska E., Czytające przedszkolaki: mit czy norma, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2002.
• Bojarska L., Belfer na huśtawce. O autorytecie nauczyciela, Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., Warszawa 2012.
• Brożek M., Wstęp [w:] M.F. Kwintylian, Kształcenie mówcy. Księgi I, II i X, przeł. i oprac. M. Brożek, Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław 1951.
• Cieszyńska J., Nauka czytania krok po kroku. Jak przeciwdziałać dysleksji, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2001.
• Cieślikowski I., Wielka zabawa. Folklor dziecięcy, wyobraźnia dziecka, wiersze dla dzieci, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1985.
• Cytowska M., Szelest H., Literatura grecka i rzymska w zarysie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1981.
• Dambach K.E., Mobbing w szkole. Jak zapobiegać przemocy grupowej, tłum. A. Ubertowska, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2003.
• Dziecko w świecie zabawy. Zabawa i radość w literaturze, muzyce i życiu codziennym, red. B. Dymara, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2010.
• Eco U., Teoria semiotyki, przeł. M. Czerwiński, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009.
• Efekty oczekiwań interpersonalnych. Wybór tekstów, [red. nauk.], tłum. S. Trusz, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2013.
• Falski M., Przewodnik metodyczny do „Elementarza”, Państwowy Zakład Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1952.
• Furmanek W., Człowiek, człowieczeństwo, wychowanie, Wydawnictwo „Fosze”, Rzeszów 2000.
• Gruba J., Komputerowe wspomaganie umiejętności czytania u dzieci, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2002.
• Hemmerling W., Zabawy w nauczaniu początkowym, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1984.
• Interakcje komunikacyjne w edukacji z perspektywy sytuacyjności i kontekstowości znaczeń, red. A. Błachnio, M. Drzewowski, M. Schneider, W.J. Maliszewski, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2008.
• Jagieła J., Komunikacja interpersonalna w szkole. Krótki przewodnik psychologiczny, Wydawnictwo i Hurtowania Rubikon, Kraków 2004.
• Karwatowska M., Autorytety w opiniach młodzieży, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2012.
• Kobyłecka E., Nauczyciel wobec współczesnych zadań edukacyjnych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005.
• Kocór M., Autorytet współczesnego nauczyciela – oczekiwania a rzeczywistość [w:] Edukacja jutra. Uczeń i nauczyciel jako główne podmioty edukacji jutra, [red.] K. Denek, A. Kamińska, W. Łuszczuk, P. Oleśniewicz, Oficyna Wydawnicza „Humanitas”, Sosnowiec 2012.
• Komar W., Współczesność i nauczyciel – perspektywy edukacji bez dogmatów? Którędy do wykształcenia światłych oraz niezależnie myślących ludzi – nauczycieli. Blokady i szanse, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2000.
• Kompetencje zawodowe nauczycieli i jakość kształcenia w dobie przemian edukacyjnych, [red.] R. Gmoch, A. Krasnodębska, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2005.
• Korczyński S., Obraz nauczyciela w polskiej myśli pedeutologicznej, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Opole 1992.
• Kordziński J., Nauczyciel, trener, coach, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
• Korzeniowska W., Myśl pedagogiczna na przestrzeni wieków. Chronologiczny słownik biograficzny, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2010.
• Kwiatkowska H., Edukacja nauczycieli: konteksty, kategorie, praktyki, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 1997.
• Kwintylian M.F., Kształcenie mówcy. Księgi I, II i X, przeł. i oprac. M. Brożek, Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław 1951.
• Law H., Ireland S., Hussain Z., Psychologia coachingu, tłum. G. Skoczylas, [red. nauk.] wyd. pol. E. Hornowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
• Majchrzak I., Wprowadzenie dziecka w świat pisma, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1999.
• Malinowska J., Kompetencje komunikacyjne nauczyciela jako wyznacznik podmiotowości uczniów w szkole. Diagnoza, biograficzny wymiar ich uformowania, Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław 2008.
• Mądry-Kupiec M., Komunikacja werbalna nauczyciela i ucznia na lekcji, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2011.
• Męczkowska A., Podmiot i pedagogika: od oświeceniowej utopii ku pokrytycznej dekonstrukcji, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP, Wrocław 2006.
• Nawroczyński B., Uczony – humanista – wychowawca, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1996.
• Niemierko B., Diagnostyka edukacyjna. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
• Niemierko B., Pomiar wyników kształcenia, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2004.
• Norwid C., O Juliuszu Słowackim w sześciu publicznych posiedzeniach. 1860 [w:] tenże, Pisma wszystkie, zebrał, tekst ustalił, wstępem i uwagami krytycznymi opatrzył J.W. Gomulicki, t. VI: Proza, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1971–1976.
• Nowak-Dziemianowicz M., Oblicza nauczyciela. Oblicza szkoły, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2001.
• Okoń W., Zabawa a rzeczywistość, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1987.
• Olbrycht K., O roli przykładu, wzoru, autorytetu i mistrza w wychowaniu osobowym, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2007.
• Olweus D., Mobbing. Fala przemocy w szkole, jak ją powstrzymać?, tłum. D. Jastrun, Wydawnictwo Jacek Santorski, Warszawa 2007.
• Osobowość nauczyciela, [red.] W. Okoń, Warszawa 1962.
• Przybyła O., Akty mowy w języku nauczycieli, Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2004.
• Publius Terentius Afer, W obronie własnych sztuk [w:] Rzymska krytyka i teoria literatury, wybór i [oprac.] S. Stabryła, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1983.
• Radwańska J., Czas na feedeback dla oświaty, Difin SA, Warszawa 2010.
• Renesans (?) nauczania całościowego. Współczesna dydaktyka wobec nauczania zintegrowanego, blokowego i przedmiotowego, [red.] D. Klus-Stańska, M.J. Szymański, M.S. Szymański, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2003.
• Schiller P., Wczesne czytanie. Gry, zabawy, ćwiczenia i piosenki, które obudzą w dzieciach zainteresowanie czytaniem, tłum. R. Waliś, K.E. Liber, Warszawa 2005.
• Szempruch J., Pedeutologia. Studium teoretyczno-pragmatyczne, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2013.
• Szkoła jako przestrzeń edukacyjnego (nie)porozumienia, [red.] A. Domagała-Kręcioch, B. Majerek, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2014.
• Taylor Ch., Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, tłum. M. Gruszczyński, nauk. oprac. T. Gadacz, wstęp A. Bielik-Robson, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
• Truskolaska J., Wychować miłośnika książki, czyli czytelnictwo i okolice, Maternus Media, Tychy 2007.
• Trusz S., Efekt oczekiwań interpersonalnych w edukacji, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2010.
• Tryzno E., Diagnoza edukacyjna dzieci 6-, 7-letnich rozpoczynających naukę (wersja po badaniach pilotażowych), Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2008.
• Wagner I., Stałość czy zmienność autorytetów. Pedagogiczno-społeczne studium funkcjonowania i degradacji autorytetu w zmieniającym się społeczeństwie, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005.
• Wąsik I., Klimkowska L., Diagnoza przedszkolna gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2011.
• Wilgocka-Okoń B., Gotowość szkolna dzieci sześcioletnich, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2003.
• Wybrane aspekty podmiotowości w wychowaniu, [red.] M. Nowicka-Kozioł, Wydawnictwo WSPS im. Marii Grzegorzewskiej, Warszawa 1999.
• Bałachowicz J., Podmiotowość ucznia i szanse jej rozwoju w edukacji wczesnoszkolnej, „Roczniki Pedagogiczne” 2014, t. 6 (42), nr 2.
• Macko M., Bullying – przemoc szkolna. Rozpoznawanie i zapobieganie, „Edukacja” 2003, nr 3.
• Pawlikowski T., Osobowość, charakter oraz umiejętności zawodowe predysponujące do uprawiania retoryki według „Institutionis oratoriae” Marka F. Kwintyliana, „Parerga” 2006, t. 2.
• Badanie: połowa nauczycieli matematyki nie akceptuje niestandardowych rozwiązań [w:] http://wyborcza.pl/1,91446,18939072,badanie-polowa-nauczycieli-matematyki-nie-akceptuje-niestandardowych.html?disableRedirects=true (dostęp 07.10.2015).
• Fatalne wyniki badań: matematyka za trudna dla nauczycieli. „To się w głowie nie mieści”, [w:] http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/nauczyciele-matematyki-fatalne-wyniki-badan,582163.html (dostęp 07.10.2015).
• Fatalne wyniki nauczycieli matematyki. Nie potrafią rozwiązać zadań dla uczniów podstawówek [w:] http://wyborcza.pl/1,75478,18942149,fatalne-wyniki-nauczycieli-matematyki-nie-potrafia-rozwiazac.html (dostęp 07.10.2015).
• Nauczyciele nie potrafią uczyć matematyki [w:] http://serwisy.gazetaprawna.pl/edukacja/artykuly/595406,nauczyciele_nie_potrafia_uczyc_matematyki_w_najmlodszych_klasach.htm (dostęp 07.10.2015).

Identifiers

ISSN

2084-1140