Nowe w pedagogice, a może „dobrze” zapomniane stare – o dwóch koncepcjach edukacji w opracowaniach ewangelickich nauczycieli Jana Kubisza i Jana Bystronia

• Authors: Gajdzica Zenon

Title variants

EN

The New in Pedagogy or the “Well” Forgotten Old – on Two Concepts of Education in the Works of Evangelical Teachers Jan Kubisz and Jan Bystroń

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem opracowania jest przywołanie dwóch przykładów obrazujących zapomniane koncepcje – kształcenia oraz funkcjonowania szkoły jako organizacji. Ich wybór, spośród wielu innych możliwych przykładów, motywowany był uwydatnieniem wkładu ewangelickich nauczycieli i naukowców w rozwój pedagogiki. Obie koncepcje różnią się swoim zasięgiem i treścią. Łączy je to, że nie znalazły (proporcjonalnego do zawartości) odniesienia w piśmiennictwie naukowym. Pierwszy przykład to potoczny opis procesu kształcenia Jana Kubisza. Znajduje się on w wydanym przez niego w 1928 roku „Pamiętniku starego nauczyciela”. To opis zupełnie oderwany od naukowych modeli, co uzasadnia jego nieobecność w pedagogicznych rozprawach naukowych. Stawiam jednak tezę, że ten zbiór nieuporządkowanych refleksji pozostaje w ścisłym związku z założeniami konstruktywistycznej strategii kształcenia. Drugi przykład – to spójna koncepcja autorstwa Jana Bystronia, opublikowana w pracy naukowej. Wprawdzie odniesienia do niej znajdujemy w wybranych pracach naukowych (szczególnie z zakresu socjologii wychowania i socjologii edukacji), ale są to raczej nawiązania incydentalne. Próżno szukać jej jaskrawych śladów w aktualnych rozważaniach ściśle związanych z kulturą organizacyjną szkoły. Właśnie w tym obszarze dostrzegam związek jej podstawowych założeń z inną koncepcją – obecnie popularną w rozprawach z zakresu pedagogiki szkoły i zarządzania placówkami oświatowymi.

EN

The study is aimed at recalling two examples illustrating forgotten concepts – of teaching and functioning of the school as an organization. Choosing them out of many other possible examples, resulted from the need to emphasize the contribution of Evangelical teachers and scientists to the development of pedagogy. Both concepts differ in their range and contents. What they have in common is that they have not resulted in any references (adequate to the contents) in scientific literature. The first example is a colloquial description of the process of Jan Kubisz’s teaching, which is a part of his "Pamiętnik Starego Nauczyciela" [An Old Teacher’s Diary] published in 1928. This is a description quite detached from scientific models, which explains its absence in academic works on pedagogy. However, the thesis can be put forward that this collection of unorganized reflections is strictly associated with the assumptions of the constructivist strategy of education. Th e second example is Jan Bystroń’s coherent concept, published in a scientific work. Th e concept is referred to in some studies (especially in the field of sociology of education) – however, these references are rather incidental. It is no use seeking any blinding traces of the concept in the current discussion directly related to the organizational culture of school. It is precisely this field where the association can be seen between its basic assumptions and another theory popular in contemporary studies on the pedagogy of school and school management.

Keywords

PL

dydaktyka konstruktywistyczna; kultura organizacyjna; szkoły; Jan Kubisz; Jan Bystroń; ewangeliccy nauczyciele i naukowcy

EN

constructivist didactics; organization culture of school; Jan Kubisz; Jan Bystroń; Evangelical teachers and academics

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Rocznik Teologiczny
• Year: 2018
• Volume: 03
• Pages: 365-377

Contributors

author

Gajdzica Zenon

References

• Bystroń, Jan. 1934. Szkoła jako zjawisko społeczne. Warszawa-Lwów: Naukowe Towarzystwo Pedagogiczne.
• Feyerabend, Paul K. 1996. Przeciw metodzie. Tłum. S. Wiertlewski. Wrocław: Siedmiogród.
• Gnitecki, Janusz. 2007. Struktura teorii pedagogicznej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe PTP w Poznaniu.
• Golec, Józef i Stefania Bojda. 1993. Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej. T. 1. Cieszyn: Offsedruk.
• Hajduk, Zygmunt. 2012. Ogólna metodologia nauk. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Juszczyk, Stanisław. 2003. Konstruktywizm w nauczaniu. W Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku, red. Tadeusz Pilch, t. II. Warszawa: Żak.
• Klus-Stańska, Dorota. 2010. Dydaktyka wobec chaosu pojęć i zdarzeń. Warszawa: Wydawnictwo ŻAK.
• Koselleck, Reinhart. 2009. Dzieje pojęć. Studia z semantyki i pragmatyki języka społeczno-politycznego. Tłum. J. Marecki, W. Kunicki. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Kubisz, Jan. 1928. Pamiętnik starego nauczyciela. Cieszyn: Wydawnictwo Towarzystwa Ewangelickiego w Cieszynie.
• Kubisz, Jan. 2013. Pamiętnik starego nauczyciela. Czeski Cieszyn: Zarząd Główny Macierzy Szkolnej w Republice Czeskiej.
• Okoń, Wincenty. 2004. Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Żak.
• Schein, Edgar H. 1992. Organization Culture and Leadership. San Francisco: Jossey Bass.
• Szturc, Jan. 1998. Ewangelicy w Polsce. Słownik biografi czny XVI-XX wieku. Bielsko-Biała: Augustana.
• Tuohy, David. 2002. Dusza szkoły. O tym, co sprzyja zmianie i rozwojowi. Tłum. K. Kruszewski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.