Modes of Organizing Knowledge in Language. A Contribution to Logopedic Diagnosis

• Authors: Jęczeń Urszula
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The article discusses the active role of language in the perception of reality and development of cognitive processes, from von Humboldt’s thesis to the assumptions of cognitive linguistics to the methodology of the linguistic picture of the world and the concept of cognitive definition. The issues presented in the study concern the role of cognitive definition in the process of logopedic diagnosis. This type of definition provides insight into the store of knowledge that a subject (a studied person) has, enables showing differences between the child’s structure of concepts and the concepts used by adult language speakers. It illustrates the character of conceptual knowledge (e.g. the presence of only some categories in the conceptual structure) and the specificity of how words are defined (e.g. the poverty of. lexical devices) in the definitions formed by a person with an intellectual disability. The features of a cognitive definition are presented by means of polar antonyms, such as: beauty – ugliness, love – hate.

Keywords

EN

structure of knowledge in the mind; cognitive definition; logopedic diagnosis

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2018
• Volume: 47 EN
• Issue: 2
• Pages: 61-78

Dates

published

2018-12-15

Contributors

author

Jęczeń Urszula

• Maria Curie-Skłodowska University in Lublin. Department of Logopedics and Applied Linguistics

References

• Ajdukiewicz K., 1985, Język i poznanie, t.1,Wybór pism z lat 1920–1932, Warszawa.
• Anusiewicz K., 1990, Problematyka językowego obrazu świata w poglądach niektórych językoznawców i filozofów niemieckich XX wieku, [in:] Językowy obraz świata, (ed.) J. Bartmiński, Lublin, 291–289.
• Anusiewicz J., 1994, Lingwistyka kulturowa. Zarys problematyki, Wrocław.
• Bartmiński J., 1980, Założenia teoretyczne słownika, [in:] Słownik ludowych stereotypów językowych. Zeszyt próbny, prepared by the team under the supervision of J. Bartmiński, Wrocław, 7–36.
• Bartmiński J., Panasiuk J., 2001, Stereotypy językowe, [in:] Współczesny język polski, (ed.) J. Bartmiński, Lublin, 371–395).
• Bartmiński J., 2019, Aspects, of Cognitive Ethnolinguistics, trans. by A. Głaz, Londyn.
• Bernstein B., 1980, Struktura języka i struktura społeczeństwa, [in:] Język i społeczeństwo, red. M. Głowiński, Warszawa 1980, 27–40.
• Buttler D., 1967, Koncepcje pola znaczeniowego, „Przegląd Humanistyczny” XI, no. 2, 41–59.
• Chlewiński Z., 1999, Umysł. Dynamiczna organizacja pojęć. Analiza psychologiczna, Warszawa.
• Czechow A., 1971,Wujszek Wania, trans. by A. Sandauer, Warszawa 1971.
• Fife J., 1994, Wykłady z gramatyki kognitywnej. Wykład I, [in:] Podstawy gramatyki kognitywnej, (ed.) H. Kardela, Warszawa, 9–64.
• Grabias S., 1997, Język w zachowaniach społecznych, Lublin.
• Grabias S., Kurkowski Z.M., Woźniak T., 2007, Logopedyczny Test Przesiewowy dla Dzieci w Wieku Przedszkolnym, Lublin.
• Grabias S., 2012, Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zburzeń, procedury postępowania logopedycznego, [in:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, (eds.) S. Grabias, M. Kurkowski, Lublin, 15–71.
• Grzegorczykowa R., 2001, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa.
• Hrycyna E., 2017, Rozwijanie słownictwa u dzieci w wieku przedszkolnym z zaburzeniami ekspresji werbalnej. Problemy teoretyczne, „Logopedia Silesiana”, t. 6, 73–88.
• von Humboldt W., 1836, Über die Verschiedenheit des menschlichen Sprachbaues und ihren Einfluss auf die geistige Entwicklung des Menschengeschlechts, Berlin.
• Inny słownik języka polskiego, (ed.) M. Bańko, Warszawa 2017.
• Jęczeń U., Saj M., 2019, Definicje kognitywne osoby niepełnosprawne – na wybranych przykładach „Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N, Educatio Nova” t. 3, 65–83.
• Kaczorowska-Bray K.,2012, Zaburzenia komunikacji językowej w grupie osób z niepełnosprawnością intelektualną, [in:] Diagnoza i terapia logopedyczna osób z niepełnosprawnością intelektualną, (eds.) J. J. Błeszyński, K. Kaczorowska-Bray, Gdańsk, 36–64.
• Kardela H., 1999, Ogdena i Richardsa trójkąt uzupełniony, czyli co bada gramatyka kognitywna, [in:] Językowy obraz świata, (ed.) J. Bartmiński, Lublin, 15–37.
• Kępa-Figura D., 2007, Kategoryzacja w komunikacji językowej na przykładzie leksemu ptak, Lublin.
• Kurcz I., 1987, Język a reprezentacja świata w umyśle, Warszawa.
• Langacker R.W., 1991, Fundations of Cognitive Grammar, t. 2: Descriptive Application, Stanford.
• Lewandowska-Tomaszczyk B., 1996, Uniwersalizm a relatywizm na tle nowych teorii kognitywnych, [in:] Językowa kategoryzacja świata, (eds.) R. Grzegorczykowa, A. Pajdzińska, Lublin, 47–70.
• Maćkiewicz J., 1990, Kategoryzacja a językowy obraz świata, [in:] Językowy obraz świata, (ed.) J. Bartmiński, Lublin, 47–55.
• Marody M., 1987, Technologie intelektu. Językowe determinanty wiedzy potocznej i ludzkiego działania, Warszawa.
• Michalik M., 2001, Definicja językowo-kulturowa jako sposób diagnozy kompetencji lingwistycznej uczniów szkół specjalnych, „Poradnik Językowy”, no. 5, 17–27.
• Michalik M., 2002, Definicje językowo kulturowe DOMU i SZKOŁY formowane przez uczniów szkoły specjalnej, [in:] Konteksty kulturowe w dyskursie edukacyjnym, (ed.) J. Ożdżyński, T. Rittel, Kraków, 469–480.
• Miodunka W., 1980, Teoria pól językowych. Społeczne i indywidualne ich uwarunkowania, Warszawa-Kraków.
• Minsky M., 1980, A Framework for Representing Knowledge, [in:] Frame Conceptions and Text Understanding, (ed.) D. Metzind, Berlin-New York, 1–25.
• Muszyński Z., 1993, O podmiotowym, społecznym i formalnym wymiarze języka, czyli o trzech aspektach znaczenia komunikacyjnego, [in:] O definicjach i definiowaniu, (eds.) J. Bartmiński, R. Tokarski, Lublin, 181–193.
• Muszyński Z., 1994, Semantyka kognitywna a semantyczny antyindywidualizm Tylera Burge’a, [in:] Podstawy gramatyki kognitywnej, (ed.) H. Kardela, Warszawa, 117–130.
• Muszyński Z., 1996, Światy za słowami. Ich natura i porządek, [in:] Językowa kategoryzacja świata, (eds.) R. Grzegorczykowa, A. Pajdzińska, Lublin, 27–45.
• Niesporek-Szamburska B., 2004, Językowy obraz pór roku i tradycji kulturowych w twórczości dzieci, Katowice.
• Pisarek W., 1967, Pojęcie pola wyrazowego i jego użyteczność w badaniach stylistycznych, „Pamiętnik Literacki” LVIII, no. 2, 492–516.
• Pluta-Wojciechowska D., 2015, O badaniach logopedycznych. Refleksje naukowca i praktyka, [in:] Metodologia badań logopedycznych z perspektywy teorii i praktyki, (eds.) S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray, Gdańsk, 47–55.
• Rosch E.,1975, Cognitive Representations of Semantic Categories, „Journal of mental Psychology: General”, vol. 104, no. 3, 192–234.
• Rumelhart D.E., 1980, Schemata: the Building Blocks of Cognition, [in:] Theoretical Issues in Reading Comprehenshion, (eds.) R. Spiro, B. Bruce, W. Brewer, Hillsdale, 33–58.
• Rumelhart D.E., 2007, Schematy – cegiełki poznania, [in:] Psychologia poznawcza w trzech ostatnich dekadach XX wieku, (ed.) Z. Chlewiński, trans. by J. Suchecki, Gdańsk, 431–455.
• Sapir E., 1978, Kultura, język, osobowość, trans by B. Stanosz, R. Zimand, Introduction. A. Wierzbicka, Warszawa.
• Schff A., 1964, Język a poznanie, Warszawa.
• Schaff A., 1982, Wstęp do polskiego wydania, [in:] B. L. Whorf, Język, myśl i rzeczywistość, trans. by T. Hołówka, Warszawa.
• Schank R.C., Abelson R., 1977, Scripts, Plans, Goals and Understanding, Hillsdale.
• Schütz A., 1984, Potoczna i naukowa interpretacja ludzkiego działania, trans. by D. Lachowska, [in:] Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, (ed.) E. Mokrzycki, Warszawa, 137–192.
• Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Warszawa 1996.
• Szadura J., 2017, Czas jako kategoria językowo-kulturowa w polszczyźnie, Lublin.
• Tabakowska E., 2001, Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, (ed.), Kraków.
• Taylor J.R., Linguistic Categoriztion. Prototypes in Linguistic Theory, Clarendon Press, Oxford.
• Taylor J. R., 2007, Gramatyka kognitywna, trans. by M. Buchta, Ł. Wiraszka, (scientific ed.) E. Tabakowska, Kraków.
• Tokarski R., 1984, Struktura pola znaczeniowego (studium językoznawcze), Warszawa.
• Tokarski R., 2001, Introspekcja w semantycznym opisie języka, [in:] Współczesna leksyka, Part II. (ed.) K. Michalewski, Łódź, 121–131.
• Trzebiński J., 1981, Twórczość a struktura pojęć, Warszawa.
• Whorf B. L., 1957, Language, Thought and Reality, Massachusetts Institute of Technology.
• Whorff B. L. , 1982, Język, myśl i rzeczywistość, trans. by T. Hołówka, Warszawa.
• Wierzbicka A.,1999, Znaczenie nazw kolorów i uniwersalia widzenia, [in:] Język – Umysł – Kultura, (ed.) A. Wierzbicka, selected studies edited by J. Bartmiński, trans. by R. Tokarski, Warszawa, 405–449.
• Wierzbicka A., 2006, Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne, trans. by A. Głaz, K. Korżyk, R. Tokarski, Lublin.
• Wittgenstein L., 1972, Dociekania filozoficzne, trans. by B. Wolniewicz, Warszawa.
• Wiśniewska-Kin M., 2007, „Chcieć, pragnąć, myśleć, wiedzieć” – rozumienie pojęć przez dzieci. Kraków.
• Wójtowicz M., 2013, Definicja kognitywna jako sposób opisu semantyki symbolu. Na przykładzie liczby siedem, „Roczniki Kulturoznawcze” t. IV, no. 4, 71–87.
• Zygmuntowicz D., 2011, Praktyka polityczna. Od „Państwa” do „Praw” Platona, Toruń