Sieć szkół niemiecko - żydowskich w Galicji w latach 1774–1873. Uwarunkowania i dynamika rozwoju.

• Authors: Pelczar Roman

Title variants

EN

German-Jewich schools in Galicia in 1774–1873. Conditions and development dynamics.

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem analiz zawartych w artykule jest kształtowanie się sieci państwowych (ludowych) szkół dla ludności żydowskiej mieszkającej w Galicji w latach 1774–1873. Badany przedział czasowy zamyka cały okres ich istnienia. W artykule scharakteryzowano austriacką politykę oświatową oraz żydowskie szkolnictwo wyznaniowe w początkach czasów galicyjskich. Przedstawiono też uwarunkowania funkcjonowania żydowskiego szkolnictwa ludowego na przełomie XVIII/XIX w. i sieć żydowskich szkół ludowych. Ukazano także działania na rzecz odbudowy szkolnictwa żydowskiego w XIX w.

This article analyses creating the chain of national schools for Jewish people living in Galicia in 1774–1873. Described years enclose time of its existence. In this article, the author characterized Austrian educational politics and Jewish education at the beginning of Galicia existence. Conditions of functioning Jewish education in XVII/XIX century and Jewish folk schools in this time was also presented in this text. The author showed also ways of reconstruction of Jewish education in XIX century.

Keywords

PL

szkolnictwo w Polsce; szkolnictwo w Galicji; Żydzi w Galicji; szkolnictwo żydowskie w Polsce; szkolnictwo żydowskie w Galicji; edukacja Żydów w Galicji; szkolnictwo we Lwowie

EN

education in Poland; education in Galicia; Jews in Galicia; Jewish education in Poland; Jewish education in Galicia; education in Lviv

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Kultura – Przemiany – Edukacja
• Year: 2016
• Volume: 4
• Pages: 13-40

Dates

published

2016

Contributors

author

Pelczar Roman

• Katolicki Uniwersytet Lubelski

References

• Adamczyk M., Szkolnictwo ludowe w greckokatolickiej diecezji przemyskiej w latach 1772–1867 [w:] Polska – Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, t. 3, red. S. Stępień, Południowo-Wschodni Instytut Naukowy, Przemyśl 1996.
• Adamczyk M., Szkolnictwo ludowe w obwodzie sądeckim w latach 1772–1848, „Rocznik Sądecki” 1987, t. 18.
• Bałaban M., Dzieje Żydów w Galicji i w Rzeczypospolitej Krakowskiej 1772–1868, Kraków b.r.
• Bałaban M., Herz Homberg i szkoły józefińskie w Galicji (1787–1806). Studjum historyczne [w:] M. Bałaban, Z historji Żydów w Polsce: szkice i studja, Warszawa 1920.
• Baranowski M., Historya szkół ludowych król. stoł. miasta Lwowa, Lwów 1895.
• Baranowski M., Pogląd na rozwój szkolnictwa ludowego w Galicji od 1772 do 1895 roku, Kraków 1897.
• Baranowski M., Pogląd na rozwój szkół ludowych król. stoł. miasta Lwowa w okresie autonomicznym, Lwów 1896.
• Barącz S., Wolne miasto handlowe Brody, Lwów 1865. Cieśla M., Reforma szkolnictwa ludowego na ziemiach niemieckich i austriackich [w:] Historia wychowania, t. 1, red. Ł. Kurdybacha, PWN, Warszawa 1965.
• Dobrzański J., Wychowanie i szkolnictwo w zaborze austriackim na przełomie XVIII i XIX w. [w:] Historia wychowania, t. 2, red. Ł. Kurdybacha, PWN, Warszawa 1967.
• Fiutowski T., Szkolnictwo ludowe w Galicji w dobie porozbiorowej, Lwów 1913.
• Gaj-Piotrowski W., Stan szkolnictwa i oświaty w rejonie Rozwadowa w latach 1772–1874, „Rocznik Województwa Rzeszowskiego” 1975, R. 8.
• Galizisches Provinzial-Handbuch für das Jahr 1868, Lwów [1868].
• Galizisches Provinzial-Handbuch für das Jahr 1869, Lwów [1869].
• Handbuch des Lemberger Statthalterei – Gebietes in Galizien für das Jahr 1856, Lwów [1856].
• Handbuch des Lemberger Statthalterei – Gebietes in Galizien für das Jahr 1857, Lwów [1857].
• Handbuch des Lemberger Statthalterei – Gebietes in Galizien für das Jahr 1859, Lwów [1859].
• Handbuch des Statthalterei Gebietes in Galizien 1865, Lwów [1865].
• Handbuch des Statthalterei Gebietes in Galizien 1866, Lwów [1866].
• Hauser L., Monografia miasta Przemyśla, Południowo-Wschodni Instytut Naukowy, Przemyśl 1991.
• Instrukcja dla nauczycieli szkół parafialnych, czyli trywialnych z roku 1785, Wyd. F. Majchrowicz, Lwów 1901.
• Jantzen S., Polityka szkolna terezyańsko-józefińska w Galicji, „Biblioteka Warszawska” 1905, t. 1.
• Jubileuszowe sprawozdanie Dyrekcyi Szkoły Wydziałowej im. Kazimierza Wielkiego w Krakowie za rok szkolny 1909/10, Kraków 1910.
• Krupa M., Szkolnictwo ludowe w obwodzie przemyskim w końcu XVIII wieku [w:] Z dziejów oświaty w Galicji, red. A. Meissner, Wydawnictwo WSP, Rzeszów 1989.
• Krupa M., Szkoła ludowa w Galicji w latach 1772–1790, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1981, t. 24.
• Kumor B., Szkolnictwo ludowe w Diecezji Tarnowskiej 1786–1850 [w:] Z dziejów oświaty w Galicji, red. A. Meissner, Wydawnictwo WSP, Rzeszów 1989.
• Łapot M., Rozwój żydowskiego szkolnictwa świeckiego we Lwowie w latach 1772–1879, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Pedagogika” 2013, t. 22.
• Majchrowicz F., Szkolnictwo polskie pod zaborem austriackim w czasie Komisji Edukacji Narodowej [w:] Epoka wielkiej reformy, red. S. Łempicki, Lwów–Warszawa 1923.
• Majorek C., Początki austriackiego systemu szkolnictwa ludowego w Galicji w latach 1772–1780, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1976, t. 19.
• Opas T., Z badań nad mniejszościami narodowymi w miastach Galicji w latach 1772–1848, „Prace Historyczno-Archiwalne” 1994, t. 2.
• Pacholkiv S., Galizische Judengemeinden unter Maria Theresia und Joseph II, „Biuletyn Polskiej Misji Historycznej” 2014, nr 9.
• Pelczar R., Recepcja austriackiego ustawodawstwa oświatowego w Galicji w latach 1774–1816 [w:] Historia i dziedzictwo regionów w Europie Środkowo-Wschodniej w XIX i XX w., red. M. Stolarczyk, A. Kawalec, J. Kuzicki, Wydawnictwo UR, Rzeszów 2011.
• Pelczar R., Szkolnictwo elementarne [w:] Szkolnictwo i oświata w Galicji 1772–1918, red. A. Meissner, K. Szmyd, J. Dybiec, J. Krawczyk, Wydawnictwo UR, Rzeszów 2015.
• Pelczar R., Szkolnictwo w miastach zachodnich ziem województwa ruskiego (XVI–XVIII w.), WSP Rzeszów, Rzeszów 1998.
• Półćwiartek J., Skupiska żydowskie w Galicji u schyłku XVIII wieku [w:] Żydzi w Małopolsce. Studia z dziejów osadnictwa i życia społecznego, red. F. Kiryk, Południowo-Wschodni Instytut Naukowy, Przemyśl 1991.
• Rędziński K., Problemy szkolnictwa żydowskiego [w:] Szkolnictwo i oświata w Galicji 1772–1918, red. A. Meissner, K. Szmyd, J. Dybiec, J. Krawczyk, Wydawnictwo UR, Rzeszów 2015.
• Rędziński K., Szkolnictwo żydowskie w Galicji na przełomie XIX i XX wieku [w:] Historia wychowania. Misja i edukacja, red. K. Szmyd, J. Dybiec, Wydawnictwo UR, Rzeszów 2008. Rędziński K., Żydowskie szkolnictwo świeckie w Galicji w latach 1813–1918, Wydawnictwo WSP, Częstochowa 2000.
• Sadowski D., Haskala und Lebenswelt. Herz Homberg und die jüdischen deutschen Schulen in Galizien 1782–1806, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 2010.
• Sadowski D., Maskilisches Bildungsideal und josephinische Erziehungspolitik – Herz Homberg und die jüdisch-deutschen Schulen in Galizien 1787–1806, „Leipziger Beiträge zur Jüdischen Geschichte und Kultur” 2003, band 1.
• Schematismus für die Königreiche Galizien und Lodomerien 1788, Lwów [1788].
• Schematismus für die Königreiche Galizien und Lodomerien 1792, Lwów [1792].
• Schematismus für die Königreiche Galizien und Lodomerien 1793, Lwów [1793].
• Schematismus für die Königreiche Galizien und Lodomerien 1794, Lwów [1794].
• Schematismus für die Königreiche Galizien und Lodomerien 1796, Lwów [1796].
• Schematismus für das Königreiche Ostgalizien 1799, Lwów [1799].
• Schematismus für die Königreiche Ostgalizien und Lodomerien für das 1802, Lwów [1802].
• Schematismus für die Königreiche Ostgalizien und Lodomerien für das 1803, Lwów [1803].
• Schematismus für die Königreiche Galizien und Lodomerien für das 1806, Lwów [1806].
• Schematismus des gesammten an den Volksschulen der Tarnower Bischöflichen Diöcese…für das Jahr 1860 [w:] Schematismus universi venerabilis cleri dioeceseos tarnoviensis tam saecularis quam regularis…in…1860, Tarnów 1860.
• Skoczek J., Rys historyczno-statystyczny szkół ludowych w Galicji 1772–1848, Kraków 1869.
• Słomka J., Pamiętniki włościanina, Kraków [1929]. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1870, Lwów 1870.
• Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1871, Lwów 1871.
• Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1873, Lwów 1873.
• Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1874, Lwów 1874.
• Szematyzm szkół ludowych i ich nauczycieli pod kierunkiem konsystorza przemyskiego obrz. łac. na rok 1865 [w:] Schematismus universi venerabilis cleri saecularis et regularis dioeceseos Ritus Latini premisliensis pro anno Domini 1865, Jasło 1864.
• Szematyzm szkół ludowych i ich nauczycieli pod kierunkiem konsystorza przemyskiego obrz. łac. na rok 1867 [w:] Schematismus universi venerabilis cleri saecularis et regularis dioeceseos ritus latini premisliensis pro Anno Domini 1867, Jasło 1866.
• Szematyzm szkół ludowych i ich nauczycieli w tarnowskiej diecezji na rok 1868 [w:] Schematismus universi venerabilis cleri dioeceseos tarnoviensis tam saecularis quam regularis…in…1868, Tarnów 1867.
• Świeboda J., Edukacja Żydów w Galicji 1772–1918, „Prace Historyczno-Archiwalne” 1994, t. 2.
• Świeboda J., Szkolnictwo ludowe w Rzeszowie pod zaborem austriackim (1772–1918), „Rocznik Województwa Rzeszowskiego” 1978, R. 9

Identifiers

DOI

10.15584/kpe.2016.4.2

ISSN

2300-9888

EISSN

2544-1205