Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2019 | 14 | 2(52) | 121-132

Article title

Przez gryzmolenie do kultury wizualnej. Książka Jana Bajtlika Typogryzmol jako narzędzie wspierania kompetencji wizualnych dziecka

Content

Title variants

EN
Through Doodling to Visual Culture. Alphadoodler by Jan Bajtlik as a Tool for Supporting Child’s Visual Competences

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
Obrazkowy charakter współczesnej kultury zainicjował sygnalizowany przez coraz większą liczbę badaczy postulat pilnej potrzeby kształcenia kompetencji wizualnych już od najmłodszych lat. Do otoczenia dziecka trafia ogromna ilość bodźców wizualnych, wśród których mieszają się różne jakości wizualne: infantylne wzorce i wartościowe artefakty. Celem artykułu jest próba interpretacji formalno-treściowej książki Jana Bajtlika Typogryzmol jako przykładu sztuki dla dzieci wprowadzającej odbiorcę w świat kultury wizualnej. Jakościowa analiza wybranych cech książki aktywnościowej przeprowadzona została metodą interpretacji kompozycyjnej wywodzącej się z krytycznej metodologii badań nad wizualnością. Na podstawie koncepcji Gilian Rose odniesiono się do wybranych zagadnień z obszaru samej książki jako obiektu sztuki, a także niektórych aspektów z obszaru jej wytwarzania (w szczególności kontekst autora) oraz odbiorczości (potencjalne znaczenie). Wnioski przeprowadzonej interpretacji odwołują się do waloryzacji książki aktywnościowej w kontekście jej doświadczania przez dziecko.
EN
Pictographic nature of modern culture initiated the demand for developing visual competences in children starting from early age, which has been mentioned by an increasing number of researchers. A child’s environment contains a great quantity of visual stimuli, among which various visual qualities are mixed, i. e. infantile patterns and valuable artefacts. The purpose of this work is to take an attempt at interpreting “Alphadoodler” by Jan Bajtlik in terms of its form and contents as an example of art for children which introduces its audience into the world of visual culture. The qualitative analysis of the selected properties of the activity book was conducted using the method of compositional interpretation, which originates from the critical methodology of visual research. Based on the concept by Gilian Rose, selected issues from the book itself as an object of art, as well as certain aspects related to its production (context of the author) and its receipt (possible meaning) are discussed. The conclusions of the interpretation refer to the valuation of the activity book in the context of it being experienced by a child.

Contributors

References

  • Arnheim R. (2011). Myślenie wzrokowe, tłum. M. Chojnacki, Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz/Terytoria.
  • Bajtlik J. (2014). Typogryzmol, Warszawa: Wydawnictwo Dwie Siostry.
  • Bajtlik J. (2016). Psucie tęczy. O warsztatach plastycznych dla dzieci, których kreatywność bywa tłumiona na kolejnych szczeblach edukacji, „2+3 D. Grafika Plus Produkt”, nr 1, s. 24-31.
  • Banks M. (2013). Materiały wizualne w badaniach jakościowych, tłum. P. Tomanek, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  • Bogucka K., Tomiło S. (2014). Wytwórnik Kulinarny, Warszawa: Wydawnictwo Wytwórnia.
  • Boguszewska A. (2015). Forma książki wychowuje. O twórczości polskich artystów książki dla dzieci w świetle nagród Konkursu Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek (1989-2010), [w:] A. Boguszewska, B. Niścior (red.), Sztuka i edukacja. Muzyka i sztuki plastyczne, Lublin: Wydział Artystyczny, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.
  • Cackowska M. (2014). Wzrastać radośnie w przedszkolnym i szkolnym kiczu. Pytania o współczesną alfabetyzację wizualną dzieci, [w:] D. Klus-Stańska (red.), (Anty)edukacja wczesnoszkolna, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
  • Centner-Guz M. (2017). Wartości ilustracji w książce obrazkowej i ilustrowanej w perspektywie porządku jej udostępniania dzieciom, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, vol. 12, nr 3 (45), s. 69-87.
  • Czerniak-Chojnacka D. (2017). Gotujemy, Warszawa: Babaryba.
  • Iwanicka K. (2009). Habent sua fata libelli, [w:] G. Leszczyński, D. Świerczyńska-Jelonek, M. Zając (red.), Ocalone królestwo. Twórczość dla dzieci – perspektywy badawcze – problemy animacji, Warszawa: Wydawnictwo SBP.
  • Karpowicz A. (2013). Świat liter. Typografia dla dzieci w perspektywie antropologii słowa, [w:] G. Leszczyński (red.), Słowo na terytorium sztuki dla dziecka, Poznań: Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu.
  • Klus-Stańska D. (2007). Między wiedzą a władzą. Dziecięce uczenie się w dyskursach pedagogicznych, „Problemy Wczesnej Edukacji”, Gdańsk: Uniwersytet Gdański, R. 3, nr 1/2, s. 92-106.
  • Lange G. (2007). Świat jest dziwny, Warszawa: Wydawnictwo Dwie Siostry.
  • Marciniak T. (1979). Plastyka zwierciadłem i wizją świata w życiu dziecka, [w:] M. ­Tyszkowa (red.), Sztuka dla dzieci szkolnych. Teoria – recepcja – oddziaływanie. Warszawa–­Poznań: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 254-265.
  • Matoso M. (2015). Wytwórnik górą, tłum. J. Jankowski, Warszawa: Wydawnictwo Wytwórnia.
  • Mazepa-Domaga B., Wilk T. (2015). Edukacja w zakresie sztuk wizualnych, czyli o przygotowaniu dzieci w młodszym wieku szkolnym do odbioru i kreowania otaczającej je ikonosfery, „Chowanna”, t. 2(45), s. 89-104.
  • Pater-Ejgierd N. (2010). Kultura wizualna a edukacja, Poznań: Fundacja Tranzyt.
  • Rose G. (2010). Interpretacja materiałów wizualnych. Krytyczna metodologia badań nad wizualnością, tłum. E. Klekot, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  • Sendak M. (2014). Tam, gdzie żyją dzikie stwory, tłum. J. Jędryas, Warszawa: Wydawnictwo Dwie Siostry.
  • Silverman D. (2008). Prowadzenie badań jakościowych, tłum. J. Ostrowska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  • Styszyńska J., Koziński M. (2015). Bieguny i ich zwykli – niezwykli mieszkańcy, Warszawa: Wodnokrąg.
  • Sztobryn S. (2007). Sztuka i jej przeżywanie w filozofii Johna Deweya, [w:] M. Zalewska-Pawlak (red.), Samotność oswojona przez sztukę, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
  • Sztompka P. (2012). Wyobraźnia wizualna i socjologia, [w:] M. Bogunia-Borowska, P. Sztompka (red.), Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej, Kraków: Wydawnictwo Znak.
  • Szuman S. (1951). Ilustracje w książkach dla dzieci i młodzieży. Zagadnienia estetyczne i wychowawcze, Kraków: Wiedza – Zawód – Kultura.
  • Uberman M. (2005), Alfabetyzacja kulturalna wprowadzeniem dziecka przedszkolnego w świat sztuki, [w:] R. Pęczkowski (red.), Polski system edukacji po reformie 1999 roku. Stan, perspektywy, zagrożenia, Poznań – Warszawa: Elipsa, s. 362-365.
  • Ungeheuer-Gołąb A. (2015). Obrazek na całe życie. O roli pierwszych obrazków/ilustracji w życiu dziecka na przykładzie autodoświadczania, „Chowanna”, t. 2 (45), Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 105-117.
  • Bajtlik J. (2019). Portfolio, http://www.janbajtlik.com/?fbclid=IwAR19dY4oSsjE_ChyH7JQwZfetHzcCq2CYB5KJzn_J50JKc-A1RtOSaDYUvI (dostęp: 10.01.2019).
  • Dylak S. (2012). Alfabetyzacja wizualna jako kompetencja współczesnego człowieka, https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/6035/1/Visual-literacy-M-E-K-2012.pdf (dostęp:12.12.2018).
  • Narodowe Centrum Kultury/GfK Polonia (2017). Między zabawą a sztuką. Wybory kulturalne opiekunów dzieci, https://www.nck.pl/badania/projekty-badawcze/raport-miedzy-zabawa-a-sztuka-wybory-kulturalne-opiekunow-dzieci (dostęp: 16.09.2018).
  • http://www.bolognachildrensbookfair.com/en/home/878.html (dostęp: 30.10.2018).

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-d7b26b37-fa43-412a-bbe7-3175e2b0eb2b
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.