Der Übersetzer als Akteur im Literaturbetrieb

• Authors: Marcus Eberharter

Title variants

PL

Tłumacz jako agent obiegu literackiego

EN

The translator as an agent in the literary industry

• Languages of publication: DE

Abstracts

PL

Na podstawie teorii pola i kapitału Pierre’a Bourdieu autor opisuje status tłumacza literatury w obiegu literackim. Próbuje odpowiedzieć na pytanie, co powoduje, że warunki, w których tłumacze literatury zazwyczaj muszą pracować (np. niskie wynagrodzenie, presja czasowa, niekorzystne umowy itd.), są tak złe, skoro tłumacz, postrzegany jako pośrednik między kulturami, jest powszechnie darzony szacunkiem. Artykuł wskazuje, że mimo tego tłumaczom w ramach pola literackiego brakuje kapitału symbolicznego – według Bourdieu, najważniejszego rodzaju kapitału, zapewniającego uznanie. Dzieje się tak przede wszystkim dlatego, że tłumaczenie literackie nie jest uznawane za działalność kreatywną, tak jak np. samo pisanie. Liczne inicjatywy z ostatnich lat, ukazujące specyfikę pracy przekładowej, mogą jednak zmienić tę sytuację, podkreśla autor w podsumowaniu.

EN

Based on Pierre Bourdieu’s theory of field and capital the author describes the status of the literary translator inside the literary industry. He tries to answer the question why translators have to work under unsatisfactory circumstances (e.g. pressure of time, low pay). The most important reason for this seems to be that translators don’t dispose within the literary field of symbolic capital, which guarantees appreciation. Literary translation is not regarded as a creative activity as for example writing itself. As the author underlines in the summary numerous initiatives raising the awareness of literary translation may change this situation in the future.

Keywords

PL

socjologia przekładu; status tłumacza; obieg literacki; Pierre Bourdieu; tłumaczenie literackie

EN

sociology of translation; status of the translator; literary industry; Pierre Bourdieu; literary translation

• Publisher: Księgarnia Akademicka
• Journal: Między Oryginałem a Przekładem
• Year: 2013
• Volume: 19-20
• Pages: 189-205

Contributors

author

Marcus Eberharter

• Universität Warschau

References

• Ahrens, H. (2007), „Auf dem dünnen Ast” (Zusammenfassung), [on‑‑ line] http://www.literaturuebersetzer.de – 13 II 2013.
• Apel, F., Kopetzki, A. (2003), Literarische Übersetzung, Metzler, Stuttgart– Weimar.
• Bachleitner, N., Wolf, M. (2010), „Einleitung: Zur soziologischen Erforschung der literarischen Übersetzung im deutschsprachigen Raum”, in: eidem (eds), Streifzüge im translatorischen Feld. Zur Soziologie der literarischen Übersetzung im deutschsprachigen Raum, LIT Verlag, Berlin–Wien, pp. 7‑‑ 32.
• Balcerzan, E. (1980), „Sztuka przekładu jako przedmiot badań literackich”, Pamiętnik Literacki, 1 (61), pp. 3‑‑ 7.
• Balcerzan, E., Rajewska, E. (red.) (2007), Pisarze polscy o sztuce przekładu 1440‑2005. Antologia, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• börsenblatt.net (2012), „Sollen Übersetzer eine größere Rolle spielen?”, [on‑line] http://www.boersenblatt.net/550876 – 12 II 2013.
• Bourdieu, P. (1974), „Künstlerische Konzeption und intellektuelles Kräftefeld”, in: idem, Zur Soziologie der symbolischen Formen, Suhrkamp, Frankfurt am Main, pp. 75‑‑ 124.
• Bourdieu, P. (1993), „Über einige Eigenschaften von Feldern”, in: idem, Soziologische Fragen, Suhrkamp, Frankfurt am Main, pp. 107‑‑ 114.
• Bourdieu, P. (2001), Die Regeln der Kunst. Genese und Struktur des literarischen Feldes, Suhrkamp, Frankfurt am Main.
• Brzozowski, J. (1997), „Dlaczego zawód tłumacza jest w pogardzie?”, in: Filipowicz‑‑ Rudek, M. et al. (red.), Między oryginałem a przekładem, III, Universitas, Kraków, pp. 45‑‑ 51.
• Brzozowski, J. (2011), Stanąć po stronie tłumacza. Zarys poetyki opisowej przekładu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Fischer, L., Jarchow, K. (1987), „Die soziale Logik der Felder und das Feld der Literatur”, in: Sprache im technischen Zeitalter, 102, Berlin, pp. 164‑‑ 172.
• Fock, H. et al. (2008), „Comparative income of literary translators in Europe”, [on‑‑ line] http://www.ceatl.eu/current‑‑ situation/working‑‑ conditions – 12 II 2013.
• Fordoński, K. (o. J.) „Rynek przekładu literackiego w Polsce. Bardzo subiektywna i cząstkowa próba opisu dwóch dekad”, [on‑‑ line] http://www.academia.edu/1135768/Rynek_przekladu_literackiego_w_Polsce._Bardzo_Subiektywna_i_Czastkowa_Proba_Opisu_Dwoch_Dekad – 12 II 2013.
• Goethe Institut Warschau (2010‑‑ 2013), Übersetzer im Gespräch, [on‑‑ line] http://www.goethe.de/ins/pl/lp/kul/dup/lit/ueb/deindex.htm – 12 II 2013.
• Greiner, U. (2007), „Sie zicken wie die Diven. Der Übersetzerstreit geht weiter, Die Zeit, 9, [on‑‑ line] http://www.zeit.de/2007/09/Glosse‑‑ Literatur – 12 II 2013.
• Jelinek, E. (2010), „«Die Übersetzung schmiegt sich an das Original wie das Lamm an den Wolf», Elfriede Jelinek im Gespräch mit Claudia Augustin”, in: Bachleitner, N., Wolf, M. (Hrsg.), Streifzüge im translatorischen Feld. Zur Soziologie der literarischen Übersetzung im deutschsprachigen Raum, LIT Verlag, Berlin–Wien, pp. 189‑‑ 203.
• Jurt, J. (2008), „Die Theorie des literarischen Feldes von Pierre Bourdieu”, LiTheS, 1, Graz, pp. 5‑‑ 14, [on‑‑ line] http://lithes.uni‑‑ graz.at/index.html – 12 II 2013.
• „Karl Dedecius odznaczony Orderem Orła Białego”, [on‑‑ line] http://www.bankier.pl/wiadomosc/Karl‑‑ Dedecius‑‑ odznaczony‑‑ Orderem‑‑ Orla‑‑ Bialego‑720478.html – 13 II 2013.
• Kroeber, B. (2010), „Der Übersetzer‑‑ Euro oder wie man das Elend der Übersetzer auf einen Schlag beheben könnte”, in: Hansen, C., Steinitz, C. (Hrsg.), Wer die Welt lesen will, muss sie verstehen. Wir arbeiten daran – die Literaturübersetzer, pp. 10‑‑ 11, [on‑‑ line] http://www.literaturuebersetzer.de – 13 II 2013.
• Legeżyńska, A. (1999), Tłumacz i jego kompetencje autorskie. Na materiale powojennych tłumaczeń z A. Puszkina, W. Majakowskiego, I. Kryłowa, A. Bloka, PWN, Warszawa.
• Lisiecka, S. (2012), „Dankrede 8. Mai 2012”, [on‑‑ line] http://euk‑‑ straelen.de/deutsch/uebersetzerpreis/slawa‑‑ lisieckauebersetzerpreis‑‑ 2012/dankrede‑lisiecka/index.html – 12 II 2013.
• Matuchniak‑‑ Krasuska, A. (2010), Zarys socjologii sztuki Pierre’a Bourdieu, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Noll, A.N. (2010), „Der «dienende Charakter» der Übersetzung – Zum Übersetzungsrecht in Deutschland und Österreich”, in: Bachleitner, N., Wolf, M. (Hrsg.), Streifzüge im translatorischen Feld. Zur Soziologie der literarischen Übersetzung im deutschsprachigen Raum, LIT Verlag, Berlin–Wien, pp. 176‑‑ 185.
• Parandowski, J. (1955), „O znaczeniu i godności tłumacza”, in: Rusinek, M. (red.), O sztuce tłumaczenia, Zakład im. Ossolińskich, Wrocław, pp. 11‑‑ 22.
• Paszkiet, S. (2011), „Raport o sytuacji tłumaczy literackich w Polsce”, [on‑‑ line] http://www.instytutksiazki.pl/pl,ik,site,6,4,27201.php – 31 VII 2012.
• Plachta, B. (2008), Literaturbetrieb, Wilhelm Fink, Paderborn.
• Pollak, P. (2012), Jak wydać książkę?, Nissaba, Wrocław.
• Rusinek, M. (1955), „Prawa pisarskie tłumacza”, in: idem (red.), O sztuce tłumaczenia, Zakład im. Ossolińskich, Wrocław, pp. 437‑‑ 444.
• Schuenke, C. (2007), „Leserbrief. Reaktion auf SZ‑‑ Artikel von Henning Ahrens”, [on‑‑ line] http://www.literaturuebersetzer.de – 12 II 2013.
• Schwingel, M. (2011), Pierre Bourdieu zur Einführung, Junius, Hamburg.
• Seroka, A. (red.) (2012), „Ruch Wydawniczy w liczbach 2011: LVII”, [on‑‑ line]: http://www.bn.org.pl/zasoby‑‑ cyfrowe‑‑ i‑‑ linki/elektroniczne‑‑ publikacje‑‑ bn/ruch‑‑ wydawniczy‑‑ w‑‑ liczbach – 12 II 2013.
• Simeoni, D. (1998), „The Pivotal Status of theTranslator’s Habitus”, in: Target, 10, 1, pp. 1‑‑ 39.