Etymologia nazwy Wschowa w świetle kontaktów językowych polsko-niemieckich

• Authors: Sochacka Stanisława

Title variants

EN

The etymology of the name Wschowa in the light of Polish and German linguistic contacts

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem pracy jest przedstawienie nowego spojrzenia na pochodzenie nazwy Wschowa w kontekście dziejów miasta jako grodu obronnego, położonego na ważnym szlaku handlowym, łączącym ziemię wschowską z Saksonią. Już od XIII wieku wìększość mieszkańców była obcego pochodzenia, z liczebną przewagą Niemców, o czym świadczy niemiecka nazwa miasta Frauenstadt (miasto Pani), nawiązująca do patronki kościoła pod wezwaniem Najśwìętszej Marii Panny. Praca składa sìę z trzech części: tła historyczno-topograficznego, prezentacji materiału źródłowego w formie zapisów polskich i niemieckich oraz analizy rozwoju nazwy w środowisku językowo mieszanym. Nazwa Wschowa jest formą zniekształconą, co odzwierciedlają silne wahania nazwy, np Veschow, Wyschow, Szowa, Uschowa w zakresie pisowni i wymowy. była to stara nazwa *Wyszów od wyrazu wyszny ‚wyższy’ odnosząca się do nazwy grodu połoźonego na bagnach w dolinie baryczy, usytuowanego na sztucznie usypanym wzgórzu, z zamkiem murowanym.

EN

The goal of this article is to look at the origin of the name Wschowa from a new perspective, taking into consideration the town’s history. Wschowa used to be a gord located on a very significant trade route that connected its lands with Saxony. From the 13th century, most of the residents were immigrants, with a predominance of Germans. Evidence for that can be found in the German name of the city – Frauenstadt (Lady’s Town) which refers to the Virgin Mary. This article consists of three parts: a historical and topographical background, a source material presentation in the form of Polish and German notations and an analysis of the name’s development in a linguistically complex environment. There are many variations of the name Wschowa(e. g. Veschow, Wyschow, Szowa, Uschowa) that differ both in writing and pronunciation. They reflect the fact that Wschowa is a very distorted version of its first form – Wyszów. The name *Wyszów(from the word wyszny‘taller’) refers to the name of the gord that was located on wetlands in the Barycz Valley and situated on an artificial hill with a brick castle

Keywords

PL

nazwy miejscowe; etymologia; historia; geografia

EN

place names; etymology; history; geography

• Publisher: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• Journal: Gwary Dziś
• Year: 2016
• Volume: 8
• Pages: 79-86

Contributors

author

Sochacka Stanisława

• Państwowy Instytut Naukowy-Instytut Śląski w Opolu Opole

References

• Bańkowski A. (1984), Wątpliwe lekcje nazw miejscowych i wodnych w Bulli gnieźnieńskiej, Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego.Filologia Polska. Prace Językoznawcze X, s. 183–189, Gdańsk.
• Braune A.G.W. (1889), Geschichte der Stadt Frauenstadt, Frauenstadt.
• Lubaś W. (1968), Nazwy miejscowe południowej części dawnego województwa krakowskiego, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Lutterer I. (1984), Miejsce etymologii w pracy onomastycznej, „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego. Filologia Polska. Prace Językoznawcze” X, Gdańsk, s. 21–25.
• Machek V. (1957), Etymologický slovnik jazyka českého a slovenskěho, Praha.
• Malec M. (2003), Słownik etymologiczny nazw geograficznych Polski, Warszawa.
• Nowacki J. (1964), Archidiecezja poznańska w granicach historycznych i jej ustrój, Poznań.
• Nowakowski J. (1994), Wschowa i Ziemia Wschowska w dawnej Polsce: (do roku 1793), Białystok.
• Pudełko J. (1964), Działka lokacyjna w strukturze przestrzennej średniowiecznych miast śląskich XIII w., „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, z. 2., 125–211.
• Ratajewska b. (2007), Kalendarium dziejów Wschowy, Wschowa.
• Rospond S. (1950), Ze studiów nad polską toponomastyką VI. Wschowa, „JęzykPolski”, XXX, nr 1, 5–9.
• Weyman S. (1953), Zagadnienie dróg w Wielkopolsce od X do XVIII w., „Przegląd Zachodni”, nr 6–8, 194–248.
• Wróblewska G. (1954), Mury obronne Wschowy, „Przegląd Zachodni”, nr 11–12, 583–599.
• Wróblewska G. (1970), Wschowa, [w:] Studia nad początkami i rozplanowaniem miast nad środkową Odrą i dolną Wartą, pod red. Z. Kaczmarczyka i A. Wędzkiego, Zielona Góra.
• Zierhoffer Z., Zierhoffer K. (1987),Nazwy miejscowe Wielkopolski, Poznań.

Identifiers

DOI

10.14746/gd.2016.8.8