Polszczyzna kresowa Wicynia przeniesiona do Nowej Wsi Głubczyckiej (na przykładzie wybranych cech fonetycznych)

• Authors: Katarzyna Banach

Title variants

EN

Local dialect of people from Wicyń moved to Nowa Wieś Głubczycka (based on selected phonetic features)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem rozważań językowych jest stan zachowania polszczyzny kresowej w mowie najstarszych mieszkańców Nowej Wsi Głubczyckiej, którzy wskutek przymusowej deportacji po II wojnie światowej zostali przesiedleni z Wicynia (wsi kresowej leżącej w woj. tarnopolskim) na Ziemię Głubczycką. Polszczyzna kresowa przeniesiona rozumiana jest jako zespół cech fonetyczno-fonologicznych właściwy ludności zamieszkującej teren Kresów, który rozwijał się i ewoluował we wsiach kresowych ze szczególnym uwzględnieniem interferencji ukraińskich cech językowych, a wskutek deportacji mieszkańców – przeniesiony został z obszarów kresowych na ziemie polskie. Analiza materiałów gwarowych wskazała na to, że przedstawiciele najstarszego pokolenia wicynian, którzy po wojnie osiedli w Nowej Wsi Głubczyckiej stosunkowo dobrze zachowują do dziś właściwości rodzimej mowy.

EN

This article aims at demonstrating the phonetic features of speech of the residents of Nowa Wieś Głubczycka, born before World War II in south-eastern borderlands in Wicyń village (voivodship Tarnopol) and later on relocated to Głubczyce region. This analysis will determine which borderland dialect features of the residents of Wicyń remained in spoken language to this day. Speaking about the displacement of the borderland Polish language, I mean a set of features of a spoken language characteristic of the informants, which developed and shaped in their place of birth (i.e., borderland villages), with the simultaneous impact of Russian dialectal features, and as a result of the forced repatriation of respondents moved to a foreign land. The analysis of gathered dialect features shows that the oldest respondents are quite good at using borderland Polish language. The survey conducted shows that emotional attitude and strong commitment to the homeland’s language, culture and tradition are relevant factors in cultivating local dialect features.

Keywords

PL

polszczyzna przeniesiona; gwara; repatrianci

EN

borderland Polish language; local dialect; repatries

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2014
• Volume: LX (60)
• Pages: 5-14

Dates

published

2014

Contributors

author

Katarzyna Banach

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Katedra Dialektologii Polskiej i Logopedii, ul. Pomorska 171/173 90-236 Łódź

References

• Argasiński Józef, 2006, Wicyń – niezwykła wieś na Podolu. Zarys monograficzny, Ars Aqua, Bielsko-Biała.
• Dejna Karol, 2009, Gwara Milna, [w:] idem, Wybór pism polonistycznych i slawistycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 371–407.
• Dzięgiel Ewa, 2001, Polszczyzna na Ukrainie, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa.
• Harhala Władysław, 1931, O polskiej gwarze okolic Komarna, „Lud Słowiański”, 2, s. 55–91, 156–177.
• Hrabec Stefan, 1955, O polskiej gwarze wsi Duliby w byłym powiecie buczackim, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, 3, s. 31–76.
• Janeczek Andrzej, 1978, Polska ekspansja osadnicza na ziemi lwowskiej w XIV–XVI wieku, „Przegląd historyczny”, 69, z. 4, s. 597–622.
• Kleszcz Krzysztof, 2001, Unifikacja języka mieszkańców wsi okolic Brzegu na Śląsku Opolskim. Studium socjolingwistyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
• Kość Józef, 1999, Polszczyzna południowokresowa na polsko-ukraińskim pograniczu językowym w perspektywie historycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Krysiński Alfons, 1930, Liczba i rozmieszczenie ludności polskiej na kresach wschodnich, Instytut Badań Spraw Narodowościowych, Warszawa.
• Kurzowa Zofia, 1985, Polszczyzna Lwowa i Kresów południowo-wschodnich do 1939 roku, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa – Kraków.
• Kurzowa Zofia, 1993, O mowie Polaków na Kresach Wschodnich, Secesja, Kraków.
• Lehr-Spławiński Tadeusz, 1914, O mowie Polaków w Galicji wschodniej, „Język Polski”, 2, s. 40–51.
• Łesiów Michał, 1957, System fonetyczny gwary hutniańskiej, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, 5, s. 131–153.
• Paryl Władysław, 1998, O zróżnicowaniu geograficznym polskich gwar kresów południowo-wschodnich, [w:] E. Homa, red., Gwary i nazewnictwo na Ziemiach Zachodnich i Północnych, Wydawnictwo WSP im. T. Kotarbińskiego, Zielona Góra, s. 53–64.
• Rudnicki Sergiusz, 2000, Gwara polska wsi Korczunek koło Żytomierza, Towarzystwo Naukowe Warszawskie, Warszawa.

Identifiers

ISSN

0076-0390