Energia i prąd w myśli socjologicznej

• Authors: Leszczyńska Joanna M.

Title variants

EN

Energy and electricity in sociological thought

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Socjologia od kilku dziesięcioleci podejmuje namysł nad energią. Prąd elektryczny jest w niej ujęty łącznie z innymi nośnikami. Tymczasem jego konstytutywny charakter dla współczesnej kultury i gospodarki wskazuje konieczność otwarcia nowego pola badawczego jemu wyłącznie poświęconego. Cywilizacja uzależniona od dostaw prądu nie może obejść się bez socjologii prądu. Niewielkie, jak dotąd, socjologiczne zainteresowanie elektrycznością zamyka się w refleksji nad blackoutami, czyli czasowymi brakami dostępności prądu dla dużych grup odbiorców, oraz nad elektryfikacją – przeszłą i teraźniejszą. Jako niezbędnik kulturowy prąd wydaje się domagać od socjologii większego zainteresowania. Celem niniejszego opracowania jest przybliżenie dotychczasowej refleksji socjologicznej nad energią elektryczną oraz zwrócenie uwagi na możliwość rozważenia prądu w kategoriach systemu kulturowego, a więc w perspektywie proponowanej przez brytyjską socjolog Margaret S. Archer.

Keywords

PL

energia; prąd elektryczny; blackout; elektryfikacja; system kulturowy

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne
• Year: 2017
• Volume: UCS 2017
• Issue: UCS 2017: 19(2)
• Pages: 61-71

Dates

published

2017-05-08

Contributors

author

Leszczyńska Joanna M.

References

• Archer M.S. (1988), Culture and Agency. The Place of Culture in Social Theory. Cambridge: Cambridge University Press.
• Bennett J. (2005), The Agency of Assemblages and the North American Blackout. „Public Culture” 17(3): 445-65.
• Boswell F. (2008), Zanzibar celebrates power return. BBC News, 18.06.2008, http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/7461995.stm [dostęp: 1.05.2017].
• Bowker G.C., Leigh Star S. (2000), Sorting things out: classification and its consequences. Cambridge, MA: The MIT Press.
• Corwin J.L., Miles W.T. (1978), Impact Assessment of The 1977 New York City Blackout. Palo Alto: Sci Systems Control.
• Cowan Schwartz R. (1983), More Work for Mother: The Ironies of Household Technology from the Open Hearth to the Microwave. New York: Basic Books.
• Davis E. (2002), TechGnoza. Mit, magia + mistycyzm wwieku informacji, J. Kierul (tłum.). Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
• Derski B. (2017), Polska importerem prądu. Drugi raz po 1989, http://wysokienapiecie.pl/rynek/1997-polska-ponownie-importerem-pradu-drugi-raz-po-1989 [dostęp: 1.04.2017].
• Devine-Wright P. (2007), Energy Citizenship: Psychological Aspects of Evolution in Sustainable Energy Technologies [w:] J. Murphy (ed.), Governing Technology for Sustainability. London: Earthscan, s. 63-86.
• Duncan R.C. (2000), The Peak of World Oil Production and the Road to the Olduvai Gorge. Geological Society of America Summit, Reno, Nevada, http://dieoff.org/page224.htm [dostęp: 5.05.2017].
• Duncan R.C. (2005-2006), The Olduvai Theory. Energy, Population, and Industrial Civilization. „The Social Contract” 16(2), http://www.thesocialcontract.com/pdf/sixteen-two/xvi-2-93.pdf [dostęp: 1.04.2017].
• Edwards P.N. (2003), Infrastructure and modernity: force, time, and social organization in the history of sociotechnical systems [w:] T.J. Misa, P. Brey, A. Feenberg (ed.), Modernity and technology. Cambridge, Massachusetts: The MIT Press, s. 185-225.
• Energy Data (2012), India’s Black Tuesday on July 31st marked perhaps the greatest power outage in world history, http://www.enerdata.net/enerdatauk/press-and-publication/energy-features/india-black-tuesdayjuly-31-power-outage.php [dostęp: 7.05.2017].
• Energy Information Administration (EIA) (2016), International Energy Outlook 2016, https://www.eia.gov/outlooks/ieo/pdf/0484(2016).pdf [dostęp: 6.06.2017].
• Executive Office of the President (2013), Economic benefits of increasing electric grid resilience to weather outages. Washington, DC: Council of Economic Advisers and the US Department of Energy.
• Gooday G. (2008), Domesticating Electricity: Technology, Uncertainty and Gender, 1880-1914. London: Pickering & Chatto.
• GUS (2014), Zużycie energii w gospodarstwach domowych w 2012 r. Warszawa: Wydawnictwo GUS, http://stat. gov.pl/obszary-tematyczne/srodowisko-energia/energia/zuzycie-energii-w-gospodarstwach-domowych-w-2012-r-,2,2.html [dostęp: 6.04.2017].
• Heidegger M. (1994), Bycie i czas, B. Baran (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Holleman H.A. (2012), Energy Justice and Foundations for a Sustainable Sociology of Energy. Department of Sociology and the Graduate School of the University of Oregon.
• Hughes Th.P. (1993), The Networks of Power: Electrification in Western Society, 1880-1930. Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press.
• Jacobs M. (2013), 13 of the largest power outages in history – and what they tell us about the 2003 northeast blackout, http://blog.ucsusa.org/2003-northeast-blackout-and-13-of-the-largest-power-outages-in-history-199 [dostęp: 10.04.2017].
• Jaczewski M. (2006), Człowiek a energia. „Energetyka” kwiecień, http://www.cire.pl/pliki/2/czlowiekaenergia. pdf [dostęp: 10.04.2017].
• Latour B. (1991), Technology is society made durable [w:] J. Law (ed.), A Sociology of Monsters. Essays on Power, Technology and Domination. Sociological Review Monograph, No 38. London–New York: Routledge, s. 103-132.
• Latour B. (2010), Splatając na nowo to, co społeczne: wprowadzenie do teorii aktora-sieci, A. Derra, K. Abriszewski (tłum.). Kraków: Universitas.
• Marzec A. (2012), Poza zasadą podręczności – niepodzielne rządy podmiotu i nieunikniona emancypacja rzeczy. „Lingua ac Communitas” 22: 205-216.
• Matthewman S., Byrd H. (2014), Blackouts: a sociology of electrical power failure. „Social Space Scientific Journal”: 1-25, socialspacejournal.eu [dostęp: 5.04.2017].
• McGowan Ch. (2009), Brazil’s big blackout of 2009. „Huffington Post”, 11.11.2009, http://www.huffingtonpost.com/chris-mcgowan/brazils-big-blackout-of-2_b_354488.html [dostęp: 5.05.2017].
• Mumford L. (1966 [1934]), Technika a cywilizacja. Historia rozwoju maszyny i jej wpływ na cywilizację, E. Danecka (tłum.). Warszawa: PWN.
• Nowalska-Kapuścik D. (2016), Uzależnienie od energii elektrycznej. Krytyczna infrastruktura w rozważaniach konsumentów [w:] D. Nowalska-Kapuścik (red.), New Addictions. Od dopalaczy do portali społecznościowych. Wydawnictwo Internetowe E-bookowo.
• Nye D.E. (1990), Electrifying America: Social Meanings of a New Technology, 1880–1940. Cambridge: Mass.: MIT Press.
• Nye D.E. (2007), Are Blackouts Landscapes? „American Studies in Scandinavia” 39(2): 72-84.
• OECD (International Energy Agency) (2016a), World Energy Outlook 2016. Executive summary.
• OECD (International Energy Agency) (2016b), World Energy Outlook 2016. Electricity Access Database, www.worldenergyoutlook.org [dostęp: 6.06.2017].
• Popper K.R. (2012), Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna, A. Chmielewski (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Rosa E.A., Machlis G.E., Keating K.M. (1988), Energy and Society. „Annual Review of Sociology” 14(1): 149-172.
• Ruszkowski P. (2015), Problemy polskiej energetyki w perspektywie socjologicznej. „Energetyka – Społeczeństwo – Polityka” 1: 65-87.
• Schivelbusch W. (1988), Disenchanted Night: The Industrialisation of Light in the Nineteenth Century. Oxford: Berg.
• Szczerbowski R. (2017), Nowy mix energetyczny. „Energia Elektryczna” 2, http://www.rynek-energii-elektrycznej. cire.pl/pokaz-pdf-%252Fpliki%252F2%252F2017%252Fr_szczerbowski_energetyka_prosumenckapop.pdf [dostęp: 10.05.2017].
• Tchórzewski K. (2017), Tanie ładowanie z dowolnego gniazdka. Takie auto ma dostać rządowe wsparcie. „TVP Info” 6.03.2017, http://www.tvp.info/29368179/polski-samochod-elektryczny-produkcje-wesprze-rzad [dostęp: 6.04.2017].
• Thrift N. (2005), Knowing Capitalism. London, Thousand Oaks, New Delhi: Sage Publications Ltd.
• UCTE (2004), Final report of the investigation committee on the 28 September 2003 blackout in Italy. Union for the Coordination of the Transmission of Electricity, http://www.rae.gr/old/cases/C13/italy/UCTE_rept.pdf [dostęp: 10.05.2017].
• White L. (1943), Energy and The Evolution of Culture. „American Anthropologist” 45(3): 335-356.
• Wiggam M.P. (2011), The Blackout in Britain and Germany During the Second World War. University of Exeter.
• Winther T. (2013), Space, Time, and Sociomaterial Relationships: Moral Aspects of the Arrival of Electricity in Rural Zanzibar [w:] S. Strauss, S. Rupp, T. Love (ed.), Cultures of Energy: Power, Practices and Technologies. Walnut Creek: Left Coast Press, s. 164-176.
• Winther T., Wilhite H. (2015), Tentacles of Modernity: Why Electricity Needs Anthropology. „Cultural Anthropology” 30(4): 569-577.
• World Bank (2016), Sustainable Energy for All. Access to electricity statistics, http://data.worldbank.org/indicator/EG.ELC.ACCS.ZS?year_high_desc=false [dostęp: 6.06.2017].
• World Energy Council (2016), World Energy Resources 2016, https://www.worldenergy.org/wp-content/uploads/2016/10/World-Energy-Resources-Full-report-2016.10.03.pdf [dostęp: 6.06.2017].
• Wójcik B. (2002), Popperowski postulat trzech światów a naturalistyczna koncepcja umysłu. „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce” XXXI: 147-169.

Notes

PL

Artykuł siódmy z numeru UCS 2017: 19(2)