Ramy prawne działalności sprawozdawców sądowych w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu

• Authors: Kakareko Ksenia , Sobczak Jacek

Title variants

EN

Legal framework for the activity of court rapporteurs in the light of the jurisprudence of the European Court of Human Rights in Strasbourg

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem pracy jest przedstawienie przez pryzmat orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka najważniejszych problemów, jakie pojawiły się w ostatnich latach na tle dziennikarskich sprawozdań z przebiegu rozpraw sądowych. Metody badań: w zakresie analizy tekstów normatywnych i wywodów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wykorzystano całą paletę metod prawniczych, wśród nich metodę egzegezy tekstu prawnego i prawniczego według wskazań koncepcji derywacyjnej, czemu towarzyszyła analiza lingwistyczna, w ujęciu zarówno topiczno-retorycznym, jak i proceduralnym. Konieczne było odniesienie się do hermeneutyki prawniczej jako metody wyjaśniania tekstu. Wykorzystano także metodę leksykalną oraz, w mniejszym stopniu, metodę porównawczą, pozwalającą na przedstawienie głębokich aksjologicznych źródeł systemu prawnego. Pomocną okazała się również analiza instytucjonalno-prawna. Wyniki i wnioski: przeprowadzone badania dowodzą, że obowiązki, jakie spoczywają na dziennikarzach pełniących funkcję sprawozdawców sądowych, są niezwykle poważne, a z ich istnienia oraz uwarunkowań, w jakich one funkcjonują, świat dziennikarski – jak się wydaje – nie do końca zdaje sobie sprawę. Odnosi się to w szczególności do publikacji fotografii i wizerunków zarówno oskarżonych, jak i innych osób, których dotyczy postępowanie sądowe, ponadto do publikacji dokumentów, zdjęć z akt sprawy, a także kwestii nagrań. Wartość poznawcza: przedstawione judykaty powinny uświadomić osobom pełniącym funkcję sprawozdawców z przebiegu procesów oraz tym, którzy dopiero podejmują się tej roli, jakim wyzwaniom przyjdzie im sprostać w trakcie wykonywania tej pracy.

EN

The aim of the study is to present the most important problems that have emerged in recent years against the background of journalistic reports on the course of court proceedings through the prism of the judgments of the European Court of Human Rights. Research methods: in the scope of the analysis of normative texts and the arguments of the European Court of Human Rights, a whole range of legal methods was used, including the method of exegesis of the legal text according to the indications of the derivative concept, which was accompanied by a linguistic analysis, topical and rhetorical and procedural ones. It was necessary to refer to legal hermeneutics as a method of explaining the text. The lexical method was also used, and, to a lesser extent, the comparison, allowing for the presentation of deep axiological sources of the legal system. The institutional and legal analysis also turned out to be helpful. Results and conclusions: the conducted research proves that the duties of journalists acting as court reporters are extremely serious, and the journalistic world seems not fully aware of their existence and the conditions in which they function. This applies in particular to the publication of photographs and images of both the defendants and other persons concerned by the court proceedings, moreover, to the publication of documents, photos from the case files, and the issue of recordings. Cognitive value: the rulings presented should make those acting as rapporteurs aware of the course of the trials and those who are just starting to take up this role, what challenges they will face while performing this work.

Keywords

PL

dziennikarz sprawozdawca; prawo do wizerunku; poufność informacji; odpowiedzialność za pomówienie; prawo do prywatności

EN

court reporter; responsibility for slander; confidentiality of information; right to privacy; right to image

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
• Journal: Studia Medioznawcze
• Year: 2020
• Issue: 4 (numer jubileuszowy)
• Pages: 798-807

Contributors

author

Kakareko Ksenia

• Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii UW

author

Sobczak Jacek

• Akademia Ekonomiczno-Humanistyczna w Warszawie

References

• Decyzja ETPC z 10 maja 2016 r. w sprawie Salihu i inni przeciwko Szwecji, skarga nr 3328/15, LEX nr 2051140.
• Decyzja ETPC z 15 września 2015 r. w sprawie H.Ł. przeciwko Polsce, skargi nr 14781/07, 39824/09, 41361/09 i 42875/09, LEX nr 1800233.
• Decyzja ETPC z 20 lutego 2008 r. w sprawie Gęsina-Torres przeciwko Polsce, skarga nr 11915/15, LEX nr 2456376.
• Decyzja ETPC z 13 marca 2012 r. w sprawie Axel Springer AG przeciwko Niemcom, skarga nr 44585/10, LEX nr 1130718.
• Skarga do ETPC nr 51405/12, sprawa Axel Springer SE i RTL Television GmBH przeciwko Niemcom, LEX nr 2357467.
• Wyrok ETPC z 1 lipca 2014 r. w sprawie A.B. przeciwko Szwecji, skarga nr 56925/08, LEX nr 1477251.
• Wyrok ETPC z 19 czerwca 2012 r. w sprawie Kurier Zeitungsverlag und Druckerei GmbH przeciwko Austrii, skarga nr 1593/06, LEX nr 1169123.
• Wyrok ETPC z 22 marca 2016 r. w sprawie Pinto Coelho przeciwko Portugalii, skarga nr 48718/11, LEX nr 2005706.
• Wyrok ETPC z 24 lutego 2015 r. w sprawie Haldimann i inni przeciwko Szwajcarii, skarga nr 21830/09, LEX nr 1936099.
• Wyrok ETPC z 25 lutego 2016 r. w sprawie Société de Conception de Presse et D’édition przeciwko Francji, skarga nr 4683/11, LEX nr 1982237.
• Wyrok ETPC z 28 czerwca 2012 r. w sprawie Ressiot i inni przeciwko Francji, skarga nr 15054/07, LEX nr 1169405.
• Wyrok ETPC (Wielka Izba) z 29 marca 2016 r. w sprawie Bédat przeciwko Szwajcarii, skarga nr 56925/08, LEX nr 2008832.
• Wyrok ETPC (Wielka Izba) z 21 stycznia 1999 r. w sprawie Fressoz i Roire przeciwko Francji, skarga nr 29183/95, LEX nr 77231.
• Wyrok ETPC z 2 czerwca 2015 r. w sprawie Erla Hlynsdottir przeciwko Islandii, skarga nr 54145/10, LEX nr 1711636.
• Wyrok z 28 czerwca 2012 r. w sprawie Ressiot i inni przeciwko Francji, skarga nr 15054/07, LEX nr 1169405.
• Daniluk, P. (2010). Konstytucyjność braku sądowej kontroli zezwolenia prokuratora na ujawnienie danych sądowych i wizerunku podejrzanego. Ius Novum, 3, 73–83.
• Gajewska-Kraczkowska, H. (1993). O audiowizualnych rejestracjach rozprawy głównej – de lege ferenda. W S. Waltoś (Red.), Problemy kodyfikacji prawa karnego. Księga ku czci Profesora M. Cieślaka (s. 497–502). Kraków: Uniwersytet Jagielloński. Katedra Postępowania Karnego.
• Gajewska-Kraczkowska, H. (1990). Tajność postępowania przygotowawczego a prawo do informacji o jego przebiegu. Studia Prawnicze, 3, 3–13.
• Gęsicka, D.K., Świderska, M. (2018). Dopuszczalność publikacji danych osobowych i wizerunku lekarza, przeciwko któremu toczy się postępowanie przed sądem lekarskim. Glosa do wyroku SN z dnia 26 maja 2017 r., I CSK 588/16. Glosa nr 4.
• Jarzęcka-Siwik, E. (2005). Ograniczenie dostępu do informacji publicznej o przebiegu postępowania karnego. Prokuratura i Prawo, 3.
• Kamiński, I.C. (2006). Swoboda wypowiedzi w orzeczeniach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Kraków: Wolters Kluwer.
• Kędzierska, M. (2007). »Śledztwo dziennikarskie« – wybrane zagadnienia. Prokuratura i Prawo, 4, 45–57.
• Kolendowska-Matejczuk, M. (2012). Publikowanie w mediach danych osobowych i wizerunku osób, przeciwko którym toczy się postępowanie przygotowawcze pod kontrolą sądu. Zmiany w prawie prasowym. Palestra, 5–6, 93–100.
• Komitet Ministrów Rady Europy. (2003). Zalecenie Rec(2003)13 Komitetu Ministrów dla państw członkowskich w sprawie informowania o postępowaniach karnych w mediach (przyjęte przez Komitet Ministrów 10 lipca 2003 r. podczas 848. posiedzenia zastępców ministrów). Pobrane 2 sierpnia 2020 z krrit.gov.pl/regulacje-prawne/rada-europy
• Koper, R. (2007). Zakaz prasowej antycypacji rozstrzygnięć w sprawach karnych. Przegląd Sądowy, 3, 130–147.
• Koper, R. (2005). Zakres obowiązywanie zakazu prasowej publikacji danych osobowych i wizerunku a proces karny. Cz. 1. Palestra, 7–8, 44–52.
• Krajniak, O. (2004). Sprawozdanie prasowe ze sprawy karnej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Księżak, P. (2017). Środki masowego przekazu – prawo prasowe – okresowość publikacji zamieszczanych w internecie – zakaz naruszania prywatności przez publikację danych osobowych i wizerunku świadków. Glosa do wyroku SN z dnia 28 października 2016 r., I CSK 695/15. Orzecznictwo Sądów Polskich, 12, 126.
• Kulesza, J. (2010). Prowokacja dziennikarska – kontratyp czy mit? Państwo i Prawo, 2, 17–29.
• Kulesza, J. (2019). Wolność wypowiedzi a tzw. prowokacja dziennikarska. Glosa do postanowienia ETPC z dnia 20 lutego 2018 r., 11915/15. Europejski Przegląd Sądowy, 8, 40–44.
• Mamak, K. (2013). O niecelowości anonimizacji oskarżonych w sprawach karnych. Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych, 3, 71–82.
• Morgała, D. (2013). Ujawnienie danych osobowych i wizerunku sprawcy przestępstwa. Prokuratura i Prawo, 3, 78–94.
• Morgała, D. (2014). Zezwolenie na ujawnienie wizerunku osoby, przeciwko której toczy się postępowanie przygotowawczej lub sądowe. Przegląd Sądowy, 2, 106–119.
• Nowicki, M.A. (2005). Fressoz i Roire przeciwko Francji, wyrok ETPC z dnia 21 stycznia 1999 r., skarga nr 29183/95. W M.A. Nowicki, Nowy Europejski Trybunał Praw Człowieka. Wybór orzeczeń 1999-2004 (s. 958–964). Warszawa: Biuro Informacji Rady Europy; Kraków: Zakamycze.
• Nowicki, M.A. (2013). Kurier Zeitungsverlag und Druckerei GmbH przeciwko Austrii, wyrok ETPC z dnia 19 czerwca 2012 r., skarga nr 1593/06. W M.A. Nowicki, Europejski Trybunał Praw Człowieka. Wybór orzeczeń 2012 (s. 273–276). Warszawa: Wolters Kluwer.
• Rajkowska, M. (2019). Ochrona wizerunku i nazwiska osoby oskarżonej w polskim prawie prasowym. Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego, 3, 204–210.
• Rodak, B. (2015). Glosa do wyroku ETPC z dnia 2 czerwca 2015 r., 54145/10. LEX/el., Wolters Kluwer. Pobrane z sip.lex.pl/komentarze-i-publikacje/glosy/glosa-do-wyroku-etpc-z-dnia-2-czerwca-2015-r-54145-10-386153255
• Sadomski, J. (2003). Naruszenie dóbr osobistych przez media. Warszawa: Instytut Wymiaru Sprawiedliwości.
• Siostrzonek-Sergiel, A. (2017). Udział przedstawicieli mediów w jawnej rozprawie a prawo do prywatności pokrzywdzonego. Palestra, 11, 56–66.
• Sobczak, J. (2006). Dylematy sprawozdawczości sądowej. W D. Kala (Red.), Wymiar sprawiedliwości a media. Jawność życia publicznego a prawo do informacji (s. 63–68). Bydgoszcz: Zrzeszenie Prawników Polskich.
• Sobczak, J. (2007a). Dziennikarstwo śledcze i prowokacja dziennikarska. W M. Szpunar (Red.), Media a polityka (s. 55–74). Rzeszów: Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania.
• Sobczak, J. (2008). Dziennikarz – sprawozdawca sądowy. Dylematy i zasadzki. W B. Godlewska-Michalak (Red.), Media i sądy pro bono et malo. Wzajemne relacje w służbie demokratycznego państwa prawa. Warszawa, 13 czerwca 2008 roku. Materiały pokonferencyjne (s. 16–42). Warszawa: Krajowa Rada Sądownictwa.
• Sobczak, J. (2000). Dziennikarz – sprawozdawca sądowy. Prawa i obowiązki. Warszawa: PWN.
• Sobczak, J. (2007b). Pułapki prawnicze i językowe sprawozdawczości sądowej. W D. Wadowski (Red.), Kultura – Media – Społeczeństwo. Księga jubileuszowa ku czci Ojca Profesora Leona Dyczewskiego OFMConv (s. 729–742). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Sobczak, J. (2007c). Swoboda wypowiedzi w orzecznictwie Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Cz. 1. Ius Novum, 2–3, 5–38.
• Spurek, S. (2017). Dostęp do akt postępowania przygotowawczego na podstawie przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej w świetle orzecznictwa sądów administracyjnych. Palestra, 7–8, 27–33.
• Stanowska, M. (2001). Udostępnianie dziennikarzom akt sądowych i prokuratorskich. Przegląd Sądowy, 10, 69–79.
• Stefański, R.A. (2009). Publikacja wizerunku sprawcy przestępstwa de lege lata i de le ferenda. W Ł. Pohl (Red.), Aktualne problemy prawa karnego. Księga pamiątkowa z okazji Jubileuszu 70. urodzin Profesora Andrzeja J. Szwarca (s. 565–576). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Stocka, K. (2002). Zasada domniemania niewinności w postępowaniu karnym a środki masowego przekazu. Nowa kodyfikacja prawa karnego, LVI, 171–197.
• Waltoś, S. (2007). Domniemanie niewinności w świecie mediów. W I. Nowikowski (Red.), Problemy stosowania prawa sądowego. Księga ofiarowana Profesorowi Edwardowi Skrętowiczowi (s. 473–483). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Warecka, K. (2014a). A.B. przeciwko Szwajcarii – wyrok ETPC z dnia 1 lipca 2014 r., skarga nr 56925/08. LEX/el., Wolters Kluwer. Pobrane z sip.lex.pl/komentarze-i-publikacje/omowienia/a-b-przeciwko-szwajcarii-wyrok-etpc-z-dnia-1-lipca-2014-r-skarga-151197021
• Warecka, K. (2014b). Strasburg: losowy wybór dziennikarzy wpuszczonych na salę rozpraw nie ogranicza wolności wypowiedzi. Axel Springer AG przeciwko Niemcom – decyzja ETPC z dnia 13 marca 2012 r., skarga nr 44585/10. LEX/el., Wolters Kluwer. Pobrane z sip.lex.pl/komentarze-i-publikacje/omowienia/strasburg-losowy-wybor-dziennikarzy-wpuszczonych-na-sale-rozpraw-151184040
• Warecka, K. (2016). Strasburg: nakaz zaczernienia zdjęcia torturowanego zgodny z Konwencją. Société de Conception de Presse et d’Édition przeciwko Francji – wyrok ETPC z dnia 25 lutego 2016 r., skarga nr 4683/11. LEX/el., Wolters Kluwer, sip.lex.pl/#/publication/151280213
• Warecka, K. (2014c). Strasburg: zadośćuczynienie za ujawnienie tożsamości dziecka zgodne z Konwencją. Kurier Zeitungsverlag und Druckerei GmbH (nr 2) przeciwko Austrii i Krone Verlag GmbH przeciwko Austrii – wyrok ETPC z dnia 19 czerwca 2012 r., skargi nr 1593/06 i 27306/07. LEX/el., Wolters Kluwer, sip.lex.pl/#/publication/151185324
• Warecka, K. (2017). Strasburg: zakaz publikacji wizerunku oskarżonego nie narusza dziennikarskiej wolności wypowiedzi. Axel Springer SE i RTL Television GmBH przeciwko Niemcom – wyrok ETPC z dnia 21 września 2017 r., skarga nr 51405/12. LEX/el., Wolters Kluwer, sip.lex.pl/#/publication/151320339
• Zimna, M. (2012). Zakaz publikowania wizerunku oskarżonego. Ius Novum, 1, 30–38.

Identifiers

DOI

10.33077/uw.24511617.ms.2020.4.321