Organizacja wiedzy w umyśle człowieka w świetle teorii schematów i gatunków

• Authors: Marek Nahotko, dr hab.

Title variants

EN

Organization of Knowledge in Human Mind in the Light of Schemata and Genres Theory

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

CEL/TEZA: Celem artykułu jest przedstawienie poglądów na wiedzę jako rezultatu funkcjonowania ludzkiego umysłu, oraz opis zasad i narzędzi organizacji wiedzy w umyśle człowieka, wykorzystywanych do komunikowania wiedzy, m.in. w postaci zapisów informacji (w przypadku wiedzy naukowej – publikacji naukowych). W tym sensie organizacja wiedzy następuje podczas procesów konwersji wiedzy w informację (nadawca) i informacji w wiedzę (odbiorca). KONCEPCJA/METODY BADAŃ: Na podstawie krytycznej analizy piśmiennictwa z zakresu neurologii, psychologii i socjologii, a także językoznawstwa, dokonano opisu procesów mentalnych realizowanych podczas aktywności twórczej, w szczególności związanej z procesami pisania/czytania publikacji naukowych. Uwzględnione zostały w szczególności teorie genploracji, schematów mentalnych i gatunków. Procesy te i aktywności uznane zostały za procesy organizacji wiedzy. WYNIKI I WNIOSKI: W wyniku realizacji mentalnych procesów organizacji wiedzy, w mózgu człowieka, podczas jego neuronalnej aktywności, powstają umysłowe struktury wiedzy, nazywane różnie (schematy, skrypty, ramy, plany) w zależności od teorii opisującej te zjawiska. Podczas aktywności związanych z komunikowaniem się, struktury te są z kolei podstawą tworzenia konwencji dotyczących formy i treści przekazywanych informacji w formie tekstowej, zwanych gatunkami. Gatunki, jako konwencje znane i stosowane zarówno przez nadawców, jak i odbiorców komunikatów, ułatwiają konwersje typu informacja-wiedza-informacja (twórczość) i wiedza-informacja-wiedza (komunikacja). ORYGINALNOŚĆ/WARTOŚĆ POZNAWCZA: Artykuł porządkuje wiedzę o procesach organizacji wiedzy łącząc kilka teorii znanych z neurologii, psychologii i socjologii, co ułatwia właściwe umiejscowienie procesów organizacji wiedzy i stosowanych w niej narzędzi – systemów organizacji wiedzy.

EN

PURPOSE/THESIS: The purpose of the paper is to present concepts of knowledge understood as a result of the activity of human mind and describe the framework for knowledge organization in the human mind, which is being used to communicate knowledge as recorded information (in the case of scientific knowledge these records are scientific publications). In this sense, the organization of knowledge takes place when knowledge is processed into information (sender side) and converted from the information back to the knowledge (recipient side). APPROACH/METHOD: Based on a critical analysis of the literature in the field of neuroscience, psychology, sociology and linguistics, the author introduces the description of mental processes related to creative activities, in particular those related to the processes of writing and reading scientific publications. Theories of genploration, mental schemata and text genres are taken into consideration. Processes and activities in question have been recognized as the processes of knowledge organization. RESULTS AND CONCLUSIONS: Mental knowledge structures are being formed as a result of the mental processes of knowledge organization, executed in the human brain during the neural activity. They carry a number of names (schemata, scripts, frames, planes) depending on the theory used for the description of the phenomenon. During activities associated with communication, these structures, in turn, become the basis for the conventions called genres that concern the form and content of information provided as a text. Genres, as conventions known and used by both senders and recipients of messages, facilitate conversions such as information-knowledge-information (creativity) and knowledge-information-knowledge (communication). ORIGINALITY/VALUE: The paper organizes knowledge concerning the processes of knowledge organization, combining a number of well-known neuroscience, psychology and sociology theories, which facilitates the appropriate localization of knowledge organization processes and tools they employ, i.e. knowledge organization systems.

Keywords

PL

Gatunki; Genploracja; Organizacja wiedzy; Schematy mentalne; Systemy organizacji Wiedzy; Wiedza

EN

Geneploration; Genres; Knowledge organization; Knowledge organization systems; Mental schemata

• Publisher: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich i Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii. Uniwersytet Warszawski
• Journal: Zagadnienia Informacji Naukowej - Studia Informacyjne
• Year: 2014
• Volume: 52
• Issue: 1(103)
• Pages: 80-93

Dates

received

2014-04-12

revised

2014-05-14

accepted

2014-05-16

Contributors

author

Marek Nahotko, dr hab.

• Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa, Uniwersytet Jagielloński

References

• Abraham, A. (2014). Creative thinking as orchestrated by semantic processing vs. cognitive control brain networks. Frontiers in Human Neuroscience [online], 8(95), [20.03.2014], http://journal.frontiersin.org/Journal/10.3389/fnhum.2014.00095/
• Abraham, A.; Windmann, S. (2007). Creative cognition: the diverse operations and the prospect of applying a cognitive neuroscience perspective. Methods, 42(1), 38-48.
• Anderson, R. (1984). Role of readers’ schema in comprehension, learning and memory. In: R. Anderson, J. Osbourne, R. Tierney (eds.) Learning to read in American schools: basal readers and content text. Hillsdale: Erlbaum Assoc., 243-258.
• Anderson, R.; Pearson, D. (1984). A schema-theoretic view of basic processes in reading comprehension. Champaign: Univ. of Illinois.
• Anderson, R.; Pichert, J; Shirey, L. (1979). Effects of the reader’s schema at different points in time. Technical Report no. 119. Champaign: Univ. of Illinois.
• Bezemer, J.; Kress, G. (2008). Writing in multimodal texts. A social semiotic account of designs for learning. Written Communication, 25(2), 166-195.
• Bojar, B. (2013). Przestrzeń informacyjna tekstu. Studium jednego przypadku. Zagadnienia Informacji Naukowej, 1(101), 20-36.
• Dietrich, A.; Kanso, R. (2010). A review of EEG, ERP and neuroimaging studies of creativity and insight. Psychological Bulletin, 136(5), 822-848.
• Dijk, T.; Kintsch, W. (1983). Strategies of discourse comprehension. New York: Academic Press.
• Dillon, A. (2004). Designing usable electronic text. Boca Raton; London; New York: CRC Press.
• Dillon, A.; Vaughan, M. (1997). It’s the journey and the destination: shape and the emergent property of genre in evaluating digital documents. New Review of Multimedia and Hypermedia, 3, 91-106.
• Fairclough, N. (2003). Analysing discourse: textual analysis for social research. London; New York: Routlege.
• Gajda, S. (1993). Gatunkowe wzorce wypowiedzi. W: J. Bartmiński (red.) Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2, Współczesny język polski, Wrocław: Wiedza o Kulturze, 255-268.
• Hyland, K. (2010). Constructing proximity: relating to readers in popular and professional science. Journal of English for Academic Purposes, 9(2), 116-127.
• Hyland, K. (1990). A genre description of the argumentative essay. RELC Journal, 21(1), 66-78.
• Hyland, K.; Salager-Meyer, F. (2008). Scientific writing. Annual Review of Information Science and Technology, 42(1), 297-338.
• Jung, R. [et al.] (2013). The structure of creative cognition in the human brain. Frontiers in Human Neuroscience [online], 7 (330), [2.04.2014], http://journal.frontiersin.org/Journal/10.3389/fnhum.2013.00330/
• Jung, R.; Segall, J.; Bockholt, J.; Flores, R.; Smith, S.; Chavez, R. Haier, R. (2010). Neuroanatomy of creativity. Human Brain Mapping, 31(3), 398-409.
• Kotuła, S. (2013). Komunikacja bibliologiczna wobec World Wide Web. Lublin: Wydaw. UMCS.
• Livnat, Z. (2012). Dialogue, science and academic writing. Amsterdam: John Benjamins Publ.
• Meurer, J. (1991). Schemata and reading comprehension. Ilha do Desterro, 25/26, 167-184.
• Mierzecka-Szczepańska, A. (2013). Badania zachowań informacyjnych. Warszawa: Wydaw. SBP.
• Minsky, M. (1975). A framework for representing knowledge. In: P. Wilson (ed.) The psychology of computer vision. New York: McGraw-Hill, 211-277.
• Montesi, M.; Mackenzie Owen, J. (2008). Research journal articles as document genres: exploring their role in knowledge organization. Journal of Documentation, 64(1), 143-167.
• Nęcka, E. (2012). Psychologia twórczości. Sopot: Gdańskie Wydaw. Psychologiczne.
• Nęcka, E.; Orzechowski, J.; Szymura, B. (2012). Psychologia poznawcza. Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN.
• Pearson, D. (2009). The roots of reading comprehension instruction. In: S. Israel & G. Duffy (eds.) Handbook of research on reading comprehension. New York: Routledge, 3-31.
• Rumelhart, D.; Ortony, A. (1977). The representation of knowledge in memory. In: R. Anderson, R. Spiro, W. Montague (eds.) Schooling and the acquisition of knowledge. Hillsdale: Erlbaum, 99-135.
• Sadoski, M.; Paivio, A.; Goetz, E. (1991). A critique of schema theory in reading and dual coding alternative. Reading Research Quarterly, 26(4), 463-484.
• Schank, R. (1999). Dynamic memory revisited. Cambridge: Cambridge Univ. Press.
• Smith, S.; Ward, T.; Schumacher, J. (1993). Constraining effects of examples in a creative generation tasks. Memory & Cognition, 21(6), 837-845.
• Swales, J. (1990). Genre analysis : English in academic and research settings. Cambridge: Cambridge Univ. Press.
• Talja, S.; Keso, H.; Pietiläinen, T. (1999). The production of ‘context’ in information seeking research: a metatheoretical view. Information Processing & Management, 35(6), 751-763.
• Vaughan, M.; Dillon, A. (2006). Why structure and genre matter for users of digital information: a longitudinal experiment with readers of a web-based newspaper. International Journal of Human-Computer Studies, 64(6), 502-526.
• Ward, T.; Smith, S.; Finke, R. (1999). Creative cognition. In: R. Sternberg (ed.) Handbook of creativity. Cambridge: Cambridge Univ. Press, 189-212.
• Witosz, B. (2003). Schematy, wzorce tekstowe, gatunki mowy… (O kategoryzacji, kategoriach wypowiedzi językowych i ich modelowaniu). Przestrzenie Teorii, 2, 89-102.
• Wojtak, M. (2001). Pragmatyczne aspekty analiz stylistycznych tekstów użytkowych. W: B. Witosz (red.) Stylistyka a pragmatyka. Katowice: Wydaw. Uniw. Śląskiego, 38-47.
• Woźniak-Kasperek, J. (2011). Wiedza i język informacyjny w paradygmacie sieciowym. Warszawa: Wydaw. SBP.

Identifiers

ISSN

0324-8194