Wsparcie twórczości plastycznej artystów z niepełnosprawnością

• Authors: Rel Małgorzata

Title variants

EN

Supporting artistic creativity of artists with disability

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem przeprowadzonych przeze mnie badań zostały motywy podejmowanych działań na rzecz twórców z niepełnosprawnością intelektualną przez liderów i miłośników sztuki nieprofesjonalnej w Polsce. Osoby niezwiązane zawodowo z opieką nad twórcami z niepełnosprawnością, wykonują niezmiernie istotną pracę przywracania zdrowych relacji niepełnosprawni–pełnosprawni, w których „osoba z niepełnosprawnością staje się równouprawnionym partnerem społecznej interakcji” (Krause 2009, s. 13). Dlaczego to robią? Czy czują jakąś niezwykłą misję? A może jest to nie tylko pasja twórców, lecz równolegle przenikająca się pasja zainteresowania człowiekiem w ogóle? Niniejszy tekst bazuje na analizie korespondencji i analizie narracji liderów polskiego środowiska miłośników sztuki naiwnej i art brut. Badaniami objęłam kolekcjonerów, muzealników i kuratorów galerii sztuki. Wyjątkiem wśród badanych osób są opiekunowie, znanego już w kręgu sztuki nieprofesjonalnej w Polsce i na świecie, artysty z niepełnosprawnością intelektualną Henryka Żarskiego. Z analizy wynika, że dzięki szczerze pojmowanej misji i zawodowemu powołaniu oraz prawdziwej pasji kolekcjonerskiej i zainteresowaniu twórczością artystów samorodnych, fundamentalnie zmieniają się warunki społecznego funkcjonowania, następuje swoiste „wyjście z cienia” osób z niepełnosprawnością intelektualną. Popularność zdobyła książka znanego powszechnie w środowisku miłośników sztuki nieprofesjonalnej Aleksandra Jackowskiego – Sztuka zwana naiwną, wydana w Polsce w 1995 roku. Podsumowując wyniki swoich badań uważam, że stwarzanie osobom z niepełnosprawnością, w tym wypadku artystom plastykom (bez etykietki – niepełnosprawny) wspólnej płaszczyzny działania, na której ich problemy staną się naszymi problemami i sprawami wspólnymi, jest podstawą praktyki koncepcji podmiotowości w pedagogice specjalnej, która w Polsce, w teorii zajmuje coraz więcej miejsca.

EN

The subject of the research I have conducted were the motives of activities undertaken for the benefit of artists with intellectual disabilities, by the leaders and enthusiasts of non-professional art in Poland. People who are not professionally connected with the care for artists with disabilities carry out an extremely important job of restoring healthy relations between the disabled and the able-bodied, in which a person with a disability becomes a partner having equal rights with respect to social interactions (according to: Krause 2009, p. 13). Why do they do it? Do they feel some extraordinary mission? Perhaps this is not only the passion of the artists, but also the passion for the interest in a man in general, permeating in parallel? This paper is based on the analysis of the correspondence and the analysis of the narration of the leaders of the Polish circle of enthusiasts of naïve art and outsider art. The research I have conducted included collectors, museologists and curators of art galleries. The guardians of an artist with an intellectual disability Henryk Żarski, already known in the circles of non-professional art in Poland and around the world, constitute an exception amongst the examined people. From this analysis it follows that owing to a genuinely comprehended mission and a professional vocation, as well as a true collector’s passion for and interest in the artistic work of self-taught artists, the conditions of social functioning change fundamentally, the peculiar „getting out from the shadow” of people with intellectual disabilities. One book published in Poland in 1995, i.e. a rather long time ago, has become a success. The author of this publication is widely known within the circle of non-professional art enthusiasts. To summarise the results of my research, I believe that creating a common ground for activity for people with disabilities, for visual artists ( without the label „disabled”) in this case, a ground on which their problems become our problems and shared issues, constitutes the basis for putting the concept of subjectivity in special needs pedagogy into practice, which tends to occupy more and more place in theory in Poland.

Keywords

PL

art brut; sztuka naiwna; paradygmat podmiotowości niepełnosprawność intelektualna

EN

outsider art; naive art; subjectivity paradigm; intellectual disability

• Publisher: Pedagogium Wyższa Szkoła Nauk Społecznych w Warszawie
• Journal: Pedagogika Społeczna
• Year: 2015 (R. XIV)
• Issue: 4(58)
• Pages: 161-178

Dates

published

2015-12-30

Contributors

author

Rel Małgorzata

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Benedyktowicz Z. (1995), Z Aleksandrem Jackowskim o Sztuce zwanej naiwną i Na skróty, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” nr 3–4.
• Chlewiński Z. (2014), Na podstawie nawiązanej korespondencji.
• Chwedczuk M. (1995), Polubiły mnie farby, widać, „Wiadomości Kulturalne” 8.10.1995.
• O książce Aleksandra Jackowskiego „Sztuka zwana naiwną”, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” nr 3–4.
• Daszkiewicz J. (2005a). Chagall, Sienkiewicz, SNY – litografia i malarstwo, Katalog wystawy, Galeria Tak, Poznań.
• Daszkiewicz J. (2005b), Dlaczego tworzą? – wokół sztuki art brut, Wielkopolski Portal Informacyjny Osób Niepełnosprawnych. Pion, Poznań.
• Jackowski A. (1995), Sztuka zwana naiwną. Zarys encyklopedyczny twórczości w Polsce, Wydawnictwo Krupski i S-ka, Warszawa.
• Jackowski A. (2007), O konkursie „Oto Ja.”, Katalog XI wystawy sztuki naiwnej i Art Brut „Oto Ja”, Płock.
• Jankowska K. (2008), Art brut – sztuka szlachetna i gorzka, rozpoznanie i próby osłodzenia, Katalog wystawy poplenerowej, Fundacja Fabryka UTU, Toruń.
• Jaszczak B. (2009), Na podstawie przeprowadzonego wywiadu, Płock.
• Jaszczak B. (2014), Na podstawie nawiązanej korespondencji.
• Kosakowski Cz. (2003), Węzłowe problemy pedagogiki specjalnej, Wydawnictwo „Akapit”, Toruń.
• Krause A. (2009), Relacje i doświadczenia społeczne osób z niepełnosprawnością – wyjściowe tezy dyskursu, [w:] Dyskursy pedagogiki specjalnej, nr 8, Kosakowski Cz., Krause A., Wójcik M. (red.), Wydawnictwo „Akapit”, Toruń–Olsztyn.
• Kubiak-Szymborska E. (2012), Podmiotowość: o szansach i możliwościach rozwoju, [w:] Niepełnosprawność – w zwierciadle dorosłości, Kijak R.J. (red.), Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
• Kwasiborski A. (2013), Od art brut do art naive, Katalog wystawy, Płock.
• Lam A. (1995), O książce Aleksandra Jackowskiego „Sztuka zwana naiwną, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” nr 3–4.
• Łoś Z. (2009), Tęsknota za naiwnością… z płockiej perspektywy, [w:] Od egzekucji do uniewinnienia, Chlewiński Z. (red.), Muzeum Mazowieckie w Płocku, Płock.
• Madejska N. (1975), Malarstwo i schizofrenia, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Migdał J. (2005), Talent, Pasja, Intuicja. Polska sztuka nieprofesjonalna 1945–2005, Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu we współpracy z Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie, Radom.
• Szaefer M. (2014), Na podstawie nawiązanej korespondencji.
• Szejnert M. (1965), Inni, „Tygodnik Kulturalny” nr 33.
• Wałkiewicz A. (2014), Na podstawie przeprowadzonego wywiadu.
• Wałkiewicz S. (2014), Na podstawie nawiązanej korespondencji i przeprowadzonego wywiadu.
• Wojciechowski A. (2001), Terapia przez twórczość, [w:] Obecność: zebrane teksty, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń.
• Wolanin Z. (2005), Talent, Pasja, Intuicja. Polska sztuka nieprofesjonalna 1945–2005, Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu we współpracy z Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie, Radom.
• Wyka A. (1995), Lekcja, „Exlibris” dodatek „Życia Warszawy” nr 88, grudzień 1995.
• Zapora A. (2013), Inne spojrzenie. Art brut w Polsce, Katalog wystawy, Włocławek.
• Zieleziński A. (2005), Talent, Pasja, Intuicja. Polska sztuka nieprofesjonalna 1945–2005, Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu we współpracy z Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie, Radom.
• Zimmerer L. (1980), Paradoksy opieki nad twórczością nieprofesjonalną, [w:] Plastyka nieprofesjonalna, Jackowski A. (red.), Instytut Sztuki Polskiej PAN, Wydawnictwo COK, Warszawa.
• Luterek G. (2007), Oswajanie światów, http://www.pion.pl/temat_pion.php?pokaz_art=T&id=17&id_art=35 [data pobrania: 19.09.2007].
• http://www.krzesła.blogspot.com/p/surowe-historie-czyli-art-brut.hotml [data pobrania: 04.01.2014].
• http://www.pion.pl/temat_pion.php?pokaz_art=T&id=17&id_art=31 [data pobrania: 19.09.2007].

Identifiers

ISSN

1642-672X