Österreichische Literatur angesichts der historischen Identitätsunsicherheit. Eine Skizze

• Authors: Joanna Ławnikowska-Koper

Title variants

PL

Literatura austriacka wobec historycznych problemów z tożsamością. Szkic

• Languages of publication: DE

Abstracts

PL

Określenie miejsca literatury austriackiej wśród literatur niemieckiego obszaru językowego i wskazanie jej odrębności jest możliwe tylko przy uwzględnieniu tych czynników historycznych, które zdecydowały o transformacji naddunajskiego mocarstwa aż po utworzenie Drugiej Republiki. Celem niniejszego szkicu nie jest ani politologiczna, ani socjologiczna analiza towarzyszących owej transformacji procesów. Przedmiotem refleksji jest jednakże ich wpływ na literaturę, co wyraża się między innymi zmienną dynamiką tematyki tożsamościowej w twórczości autorów austriackich w okresie ostatnich dwóch stuleci. Rozważaniom tym towarzyszy próba nazwania tych cech, które stanowią o jej swoistości, zarówno formalnie, jak i tematycznie. Są wśród nich z jednej strony kompetencja estetyczna i skłonność do refleksji nad językiem, a z drugiej – zdominowana przez „Hassliebe” problematyka ojczyźniana. Leżąca u jej podłoża obecność mitów, zarówno mitu monarchii, jak i późniejszego mitu Austrii jako ofiary nazizmu, legitymuje odrębność tej literatury. Punktem odniesienia dla podjętych dociekań jest toczący się współcześnie dyskurs o austriackiej tożsamości, a konkretnie działalność Instytutu Badań i Wspierania Austriackich i Międzynarodowych Procesów Literackich, a także publikacje takich badaczy, jak Hans Arlt, Klaus Bartsch czy Leslie Bodie. Ważną przesłanką okazały się Też tezy Vittorii Borsò na temat przyszłości literatur narodowych.

Keywords

PL

literatura austriacka; tożsamość

EN

Austrian literature; identity

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Colloquia Germanica Stetinensia
• Year: 2009
• Issue: 16
• Pages: 39-58

Contributors

author

Joanna Ławnikowska-Koper

• Akademia im. Jana Długosza Częstochowa

References

• Arlt, Herbert: Zur Geschichte der Darstellung der österreichischen Literatur. In: Donald G. Daviau, Herbert Arlt (Hgg.): Geschichte der österreichischen Literatur. Teil I. St. Ingbert 1996, S. 13–23.
• Bachmann, Ingeborg: Jugend in einer österreichischen Stadt. In: Ingeborg Bachmann Werke. Bd. 2. München 1982.
• Bartsch, Kurt/ Goltschnigg, Dietmar/ Melzer, Gerhard (Hgg.): Für und wider eine Österreichische Literatur. Königstein i. Ts. 1982.
• Bauer, Alfredo: Österreichische Nation und österreichische Nationalliteratur. In: Jura Soyfer. Internationale Zeitschrift für Kulturwissenschaften 5, Nr. 2/1996, S. 25–27.
• Bodi, Leslie: Internationale Verständigung und nationale Identität. Modellfall Österreich. In: Herbert Arlt (Hg.): Kunst und internationale Verständigung. (= Österreichische und internationale Literaturprozesse 1) St. Ingbert 1996.
• Borsò, Vittoria: Europäische Literaturen versus Weltliteratur – Zur Zukunft von Nationalliteratur. In: Jahrbuch der Heinrich-Heine-Universität Düsseldorf 2003.
• Breicha, Otto/ Fritsch, Gerhard (Hgg.): Aufforderung zum Misstrauen. Literatur, Bildende Kunst, Musik in Österreich seit 1945. Salzburg 1967.
• Bruckmüller, Ernst: Nation Österreich. Sozialhistorische Aspekte ihrer Entwicklung. Wien, Köln, Graz 1984.
• Bruckmüller, Ernst: Österreichbewusstsein im Wandel. Identität und Selbstverständnis in den 90er Jahren. Wien 1994.
• Jandl, Ernst: eine fahne für österreich. In: Gesammelte Werke 1. Hamburg 1990.
• Johnston, William M.: Österreichische Kultur und Geistesgeschichte. Gesellschaft und Ideen im Donauraum 1848 bis 1939. Aus dem Amerikanischen übertragen v. Otto Grohma. Wien, Köln, Weimar 1992.
• Lernet-Holenia, Alexander: Gruß des Dichters. In: Der Turm 1 (1945/46), S. 109.
• Magris, Claudio: Der habsburgische Mythos in der modernen österreichischen Literatur. Übers. aus dem Italienischen v. Madeleine von Pásztory. Wien 2000 (Originalausgabe 1963).
• Menasse, Robert: Das Land ohne Eigenschaften. Essay zur österreichischen Identität. Wien 1993.
• Müller, Karl: Sieben Jahre später in einem Totenhaus oder Zäsuren ohne Folgen? Zu einigen Voraussetzungen des literarischen Lebens in Österreich nach 1945. In: Die Quarantäne. Deutsche und österreichische Literatur der fünfziger Jahre zwischen Kontinuität und Neubeginn. Hgg. v. Edward Białek, Leszek Żyliński. Wrocław, Dresden 2006, S. 11–43.
• Pelinka, Anton: Zur österreichischen Identität zwischen deutscher Vereinigung und Mitteleuropa. Wien 1991.
• Schmid-Bortenschlager, Sigrid: Der analytische Blick. In: Carine Kleiber u. Erika Tunner (Hgg.): Frauenliteratur in Österreich von 1945 bis heute. Bern, Frankfurt, New York 1985, S. 109–129.
• Stourzh, Gerald: Vom Reich zur Republik. Studien zum Österreichbewusstsein im 20. Jahrhundert. Wien 1990.
• Uhl, Heidemarie: Österreichischer Opfermythos und seine Transformationen in der Zweiten Republik. In: Österreichische Zeitschrift für Politikwissenschaft 2001/1, S. 19–34.
• Wintersberger, Astrid (Hg.): Manche Künstler sind Dichter. 88 zündende Beispiele aus Österreich. Salzburg und Wien 1993.