PL
Zaufanie do edukacji ma swoje źródło w przekonaniach o prawomocności władzy. Teoretyczne uzasadnienie tej zależności sformułował David Easton w latach 60. XX w., zaś empirycznego potwierdzenia doczekała się ona dopiero obecnie, dzięki wynikom Europejskiego Sondażu Społecznego. Badanie to dowiodło, że wpływ przekonań o legitymizacji władzy na zaufanie do edukacji kształtuje się niejednakowo w różnych krajach. Tam, gdzie system szkolny cechuje się decentralizacją i autonomicznością, rodzice oceniają edukację pod kątem jakości szkół w najbliższym sąsiedztwie, przez co w tych krajach zaufanie do edukacji jest względnie niezależne od poparcia dla struktur ogólnopaństwowych. Natomiast w krajach, w których edukację uważa się za agendę systemu władzy, podporządkowaną celom politycznym, ocenia się ją tak samo jak inne instytucje państwa. Europejski Sondaż Społeczny dostarcza też wniosków na temat indywidualnych czynników decydujących o zaufaniu do edukacji. Okazuje się, że zajmowanie wysokiej pozycji społecznej – w tym uzyskanie wysokiego wykształcenia – nie sprzyja pozytywnej ocenie edukacji. Polska, na tle krajów europejskich, wyróżnia się wyraźną nadwyżką zaufania do edukacji wobec oceny rządu, demokracji i gospodarki. Zarazem w Polsce nadzwyczaj silnie ujawnia się negatywna ocena edukacji przez ludzi wykształconych. W artykule podjęto próbę wyjaśnienia tego dość nieoczekiwanego zjawiska.
EN
Social trust in education is at least partly rooted in the legitimacy of the principal institutions which organise the social order, such as the political system, democracy and economy. Easton formulated the theoretical justification for this hypothesis in the 1960s, while empirical confirmation was delayed until the first decade of this century, when the data was collected in the European Social Survey. The results of ESS confirmed the hypothesis that trust in education is influenced by the legitimacy of the more fundamental state institutions but the mechanisms of this effect vary across Europe. In countries where schools are autonomous and control over them is located at community level, trust in education becomes independent from social support for the state. However, in countries where education is considered to be a government agency, strongly shaped by political goals, people tend to evaluate education together with other state institutions. The ESS data also provide insight into factors determining trust in education at the level of the individual. Surprisingly, the lowest degree of trust was shown by the upper classes, including the educated, whom the education system had benefited most. This is not conducive to the involvement of such people in countries that are building their educational resources.