Powtórzenia w wypowiedziach determinowanych gatunkowo u pacjentów z otępieniem alzheimerowskim

• Authors: Domagała Aneta

Title variants

EN

Repetitions in genre-determined utterances in patients with Alzheimer’s dementia

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tematem artykułu są powtórzenia warunkowane patologicznym przebiegiem procesów umysłowych, występujące w strukturze wypowiedzi osób z otępieniem alzheimerowskim. Badania zostały przeprowadzone na materiale językowym pozyskanym w grupie 120 osób z otępieniem alzheimerowskim w czasie realizacji projektu badawczego pt. „Narracja i jej zaburzenia w przebiegu choroby Alzheimera. Skala sprawności narracyjnych jako technika diagnostyczna w otępieniu alzheimerowskim” (kierownik projektu: dr Aneta Domagała; 39. konkurs projektów badawczych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego). Powtórzenia występują zarówno w wypowiedziach osób pozostających w łagodnej, jak i w umiarkowanej fazie otępienia alzheimerowskiego. Te najbardziej niepożądane (badany ponownie określa te same obiekty czy ich cechy w sposób niekontrolowany, uporczywy) są najpowszechniejsze w obydwu grupach. Jednocześnie – ich nasilenie zwiększa się wraz z zaawansowaniem procesu otępiennego (przykładowo: w opisie miejsca jest ich ponad dwukrotnie więcej w wypowiedziach osób będących w umiarkowanej fazie otępienia niż w fazie łagodnej). Spośród badanych rodzajów wypowiedzi opisowych objawami patologicznymi najbardziej obciążony był opis miejsca.

EN

The article deals with repetitions, which occur in the structure of utterances of patients with Alzheimer’s dementia. The studies were carried out using the linguistic material obtained in a group of 120 patients with Alzheimer’s dementia under the research project “Narrative and Its Disorders in Alzheimer’s Dementia. The Scale of Narrative Skills in Alzheimer’s Dementia” (project manager: Dr Aneta Domagała; 39th Ministry of Science and Higher Education competition of research projects). All the distinguished categories of repetitions are present both in the utterances of mild to moderate Alzheimer’s dementia patients. The most undesirable ones (the subject describes the same objects or their features once again, in an uncontrolled, persistent way) are the most common in both groups. At the same time, their intensity increases as the dementia process progresses (for example: in the description of a place there are more than twice as many repetitions in the utterances of moderate-dementia patients than in mild-dementia patients). Out of the studied types of descriptive utterances, the description of a place was one where most pathological symptoms were reported.

Keywords

PL

otępienie alzheimerowskie; zaburzenia struktury tekstu; powtórzenia; perseweracje; pętla

EN

Alzheimer’s dementia; disturbances of text structure; repetitions; perseverations; loop

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2014-2015
• Volume: 43-44
• Pages: 335-345

Dates

published

2014-01-01

Contributors

author

Domagała Aneta

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego

References

• Ampel T., 1978, Elipsa i powtórzenie w żywej mowie, [w:] Studia nad składnią polszczyzny mówionej, red. T. Skubalanka, Wrocław, 177–182.
• Bayles K., 1982, Language function in senile dementia, “Brain and Language”, 16, 265–280.
• Bayles K. A., Tomoeda C. K., Kaszniak A. W., 1985, Verbal perseverations of Dementia Patients, “Brain and Language” 25, 102–116.
• Domagała A., 2003, Mowa we wczesnej fazie demencji typu Alzheimera, „Logopedia” 32, 105–126.
• Domagała A., 2007, Zachowania językowe w demencji. Struktura wypowiedzi w chorobie Alzheimera, Lublin.
• Domagała A., 2011, Knowledge of Rehabilitation of Patients with Alzheimer’s Dementia in University Training of Logopedists, ICERI 2011 Proceedings, ed. I. Candal Torres, L. Gómez Chova, A. López Martínez, Madrid, 4966–4973.
• Domagała A., 2012, Narrative exercises in Alzheimer’s dementia. The problem of writing disorders, „Logopedia”; www. logopedia. umcs.pl
• Domagała A., 2013, Pętla w wypowiedziach osób z otępieniem alzheimerowskim, [w:] Język. Człowiek. Społeczeństwo, red. T. Woźniak, J. Panasiuk, Lublin.
• Domagała A., 2015, Narracja i jej zaburzenia w otępieniu alzheimerowskim, Lublin.
• Domagała A., Długosz E., 2002, Perseweracje werbalne jako przedmiot badań nad demencją typu Alzheimera, „Logopedia”, 30, 155–168.
• Freeman T., Gathercole C. E., 1966, Perseverations – the clinical symptoms – in chronic schizofrenia and organic dementia, “British Journal of Psychiatry”, 112, 27–32.
• Fuld P. A., Katzman R., Davies P., Terry R. D., 1982, Intrusions as a sign of Alzheimer Dementia: chemical and pathological verification, “Annals of Neurology”, 11, 155–159.
• Hamilton H. E., 1994, Conversations with an Alzheimer’s Patient: An Interactional Sociolinguistic Study, Cambridge.
• Herzyk A., 2001, Wariantywność przejawów afazji. Problem teoretyczny i diagnostyczny, [w:] Zaburzenia mowy, red. S. Grabias, Lublin, 280–300.
• Herzyk A., 2005, Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej, Warszawa.
• Łuczywek E., 1996, Zaburzenia aktywności poznawczej osób w późnym wieku. Problemy demencji, [w:] Zaburzenia w funkcjonowaniu człowieka z perspektywy neuropsychologii klinicznej, red. A. Herzyk, D. Kądzielawa, Lublin, s. 111–149.
• Marczewska H., 1994, Zaburzenia językowe w demencji typu Alzheimera i demencji wielozawałowej, [w:] H. Marczewska, E. Osiejuk, Nie tylko afazja... O zaburzeniach językowych w demencji Alzheimera, demencji wielozawałowej i przy uszkodzeniach prawej półkuli mózgu, Energeia, Warszawa, 7–60.
• Neils-Strunjas J., Shuren J., Roeltgen D., Brown C., 1998, Perseverative writing errors in a patient with Alzheimer’s disease, “Brain and Language”, 63, 303–320.
• Niebrzegowska S., 1998, Pętla semantyczna w paradygmacie spójnościowym tekstu, [w:] Tekst. Problemy teoretyczne, red. J. Bartmiński, B. Boniecka, Lublin, 169–185.
• Olszewski H., 2008, Otępienie czołowo-skroniowe. Ujęcie neuropsychologiczne, Kraków.
• Ramage A., Bayles K., Helm-Estabrooks N., Cruz R., 1999, Frequency of perseverations in normal subjects, “Brain and Language”, 66, 329–340.
• Shindler A. G., Caplan L. R., Hier D. B., 1984, Intrusions and perseverations, “Brain and Language”, 23, 148–158.
• Stark J., 2007a, A review of classical accounts of verbal perseveration and their modern-day relevance, “Aphasiology”, 21 (10/11), 928–959.
• Stark J, 2007b, Preface to this special issue on verbal perseveration, “Aphasiology”, 21 (10/11), 911–915.
• Szepietowska M., Daniluk B., 2000, Zaburzenia językowe w demencji w ujęciu neuropsychologii klinicznej, „Audiofonologia”, XVI, 117–135.
• Walsh K., 1998, Neuropsychologia kliniczna, Warszawa.
• Walsh K., 2001, Jak rozumieć uszkodzenia mózgu. Podstawy diagnozy neuropsychologicznej, Warszawa.
• Wilkoń A., 1987, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Katowice.
• Wilkoń A. , 2002, Spójność i struktura tekstu. Wstęp do lingwistyki tekstu, Kraków.
• Zec R.F., 1993, Neuropsychological functioning in Alzheimer’s disease, [w:] Neuropsychology of Alzheimer Disease and Other Dementias, red. R.W. Parks, R.F. Zec, R.S. Wilson, Oxford Univ. Press, 3–79.