Aktivitätsmodelle der deutschen Frauenbewegung um die Wende vom 19. zum 20. Jahrhundert in gesellschaftlicher und publizistischer Tätigkeit von Paulina Kuczalska-Reinschmit

• Authors: Agata Zawiszewska

Title variants

EN

Models of German women’s movement’s activity in the social and journalistic work of Paulina Kuczalska-Reinschmit at the turn of 19th and 20th centuries

PL

Modele aktywności niemieckiego ruchu kobiecego na przełomie XIX i XX wieku w działalności społecznej i publicystycznej Pauliny Kuczalskiej-Reinschmit

• Languages of publication: DE

Abstracts

DE

Paulina Kuczalska-Reinschmit (1859–1921) – die auf dem russischen Teilungsgebiet wirkende, führende Gestalt der polnischen Emanzipationsbewegung um die Wende vom 19. zum 20. Jahrhundert – gestaltete ihr Kampfprogramm für die berufliche, politische und die Bildung betreffende Gleichberechtigung der polnischen Frauen, indem sie sich auf nationale Quellen bezog: auf die Ideologie der polnischen Renaissance und des adeligen Sarmatismus der Zeit vor den Teilungen Polens. Doch die Realisierungsformen dieses Programms erarbeitete sie dank ausländischen Inspirationen, hauptsächlich aus Deutschland und Frankreich. Die Beeinflussung durch die Aktivitätsmodelle der deutschen Frauenbewegung wurde insbesondere in der Anfangsphase der Formulierung ihres Emanzipationsprogramms sichtbar, die die zweite Hälfte der 1880er Jahre und die erste Hälfte der 1890er Jahre umfasste, als sie über die deutschen Frauen zunächst in dem ersten polnischen feministischen Wochenblatt „Świt“ [Morgendämmerung] schrieb, dann im Wochenblatt der sog. Warschauer Positivisten „Przegląd Tygodniowy“ [Wochenschau], und schließlich in ihrer eigenen feministischen Zeitschrift „Ster“ [Steuer]. Bei der Bestimmung von Programmen und Aktivitätsformen der Zeitschrift „Ster“ sowie des Vereins für die Gleichberechtigung Polnischer Frauen stützte sich Kuczalska-Reinschmit auf die deutschen Muster, die hauptsächlich von der Organisation Allgemeiner Deutscher Frauenverein und von der durch Louise Otto-Peters und Auguste Schmidt redigierten Zeitschrift „Neue Bahnen“ erarbeitet wurden.

EN

Paulina Kuczalska-Reinschmit (1859–1921) – the leader of the Polish emancipation movement at the turn of the 19th and 20th centuries and active on the territory under Russian rule – established her programme of struggle for educational, professional and political emancipation of Polish women, drawing inspiration from the national sources: the ideology of the Polish Renaissance and Polish Sarmatism of the pre-partition era but the forms of implementation of this programme were based on foreign, mainly French and German influences. The German influence is noticeable particularly in the crystallization of her emancipation programme, that is in the second half of the 1880s and first half of the 1890s when she wrote about German women in the first Polish feminist daily “Świt” [Dawn], then in the daily of the so called Warsaw positivists titled “Przegląd Tygodniowy” [Weekly Review] and finally in her own feminist periodical “Ster” [Helm]. While working on the programmes and forms of activity of “Ster” and of the Polish Women’s Union for Equal Rights, she took advantage of the models created mainly by the German organization Allgemeiner Deutscher Frauenverein as well as Louise Otto-Peters and Auguste Schmidt’s magazine “Neue Bahnen”.

PL

Paulina Kuczalska-Reinschmit (1859–1921) – liderka polskiego ruchu emancypacyjnego na przełomie XIX i XX w., działająca na terenie zaboru rosyjskiego – ukształtowała swój program walki o równouprawnienie edukacyjne, zawodowe i polityczne Polek, wywodząc go ze źródeł narodowych: ideologii polskiego renesansu i szlacheckiego sarmatyzmu doby przedrozbiorowej, ale formy realizacji tego programu opracowała, korzystając z inspiracji zagranicznych, głównie niemieckich i francuskich. Inspiracje modelami aktywności niemieckiego ruchu kobiecego widać szczególnie wyraźnie w fazie krystalizacji programu emancypacyjnego Kuczalskiej-Reinschmit, przypadającej na drugą połowę lat 80. XIX i pierwszą połowę lat 90. XIX w., gdy pisała o Niemkach na łamach pierwszego polskiego tygodnika feministycznego „Świt”, następnie – tygodnika tzw. pozytywistów warszawskich, „Przeglądu Tygodniowego”, a wreszcie – własnego periodyku feministycznego „Ster”. W tworzeniu programów i form działania „Steru” i Związku Równouprawnienia Kobiet Polskich Kuczalska-Reinschmit korzystała z wzorców wypracowanych głównie przez niemiecką organizację Allgemeiner Deutscher Frauenverein oraz czasopismo „Neue Bahnen” Ludwiki Otto i Augusty Schmidt.

Keywords

DE

polnische Frauenbewegung; die feministische Zeitschrift „Ster“ (Lemberg 1895–1897, Warschau 1907–1914); Paulina Kuczalska-Reinschmit (1859–1921)

EN

Polish women’s movement; feminist magazine “Helm” (Lviv 1895–1897, Warsaw 1907–1914); Paulina Kuczalska-Reinschmit

PL

polski ruch kobiecy; feministyczne czasopismo „Ster” (Lwów 1895–1897, Warszawa 1907–1914); Paulina Kuczalska-Reinschmit (1859–1921)

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Colloquia Germanica Stetinensia
• Year: 2016
• Issue: 25
• Pages: 101-120

Contributors

author

Agata Zawiszewska

• Uniwersytet Szczeciński, Wydział Filologiczny

References

• Blobaum, Robert. „‘Kwestia kobieca’ w Królestwie Polskim“. Über. v. Magdalena Gawin. In: Działaczki społeczne, feministki, obywatelki..:. Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich do 1918 roku (na tle porównawczym), hrsg. v. Agnieszka Janiak-Jasińska, Katarzyna Sierakowska, Andrzej Szwarc, 37–56. Warszawa: Neriton, 2008.
• Domarańczyk, Daria A. „‘Ster’ – pierwsze w Polsce radykalne czasopismo feministyczne przełomu XIX i XX wieku“. Acta Uviversitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 1/23 (2014): 125–134.
• Dormus, Katarzyna. „Warszawski ‘Ster’ (1907–1914) i jego program wychowawczy“. Rozprawy z Dziejów Oświaty XL (2000): 87–110.
• Dufrat, Joanna. W kręgu lewicy niepodległościowej. Od Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego do Ochotniczej Ligi Kobiet (1908–1918/1919). Toruń: Wyd. Adam Marszałek, 2001.
• Działaczki społeczne, feministki, obywatelki…: Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich do 1918 roku (na tle porównawczym), hrsg. v. Agnieszka Janiak-Jasińska, Katarzyna Sierakowska, Andrzej Szwarc. Warszawa: Neriton, 2008.
• Franke, Jerzy. „‘Ster’ (1907–1914)“. In: Jerzy Franke, Wokół buntu i pokory. Warszawskie czasopisma kobiece w latach 1905–1918, 101–118. Warszawa: Inst. Informacji Naukowej i Studiów Bibliotecznych UW, 2000.
• Franke, Jerzy. „Pod znakiem feminizmu. Ster – Nowe Słowo – Głos Kobiet“. In: Jerzy Franke, Polska prasa kobieca w latach 1820–1918. W kręgu ofiary i poświęcenia, 225–251. Warszawa: Wyd. SBP, 1999.
• Górnicka-Boratyńska, Aneta. „‘Ster’ i ‘Nowe Słowo’ – projekt polskich sufrażystek“. In: Aneta Górnicka-Boratyńska, Stańmy się sobą. Cztery projekty emancypacji (1863–1939), 82–145. Izabelin: Świat Literacki, 2001.
• Hulewicz, Jan. „Kuczalska-Reinschmit Paulina (1859–1921)“. In: Polski słownik biograficzny, hrsg. v. Franciszek Kubacz, Ignacy Piotr Legatowicz, Bd. 16, H. 1. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wyd. PAN, 1971.
• Konopnicka, Maria. „Nieletnie“. Świt 26 (1884), Bd. I.
• Kuczalska-Reinschmit, Paulina. „Kongresy kobiece w Paryżu“. Dodatek miesięczny do Przeglądu Tygodniowego 1889, I. Halbjahresschrift: 338–364.
• Kuczalska-Reinschmit, Paulina. „Kwestia pracy kobiet po fabrykach w Niemczech“. Świt 5 (1885), Bd. III.
• Kuczalska-Reinschmit, Paulina. „Międzynarodowy kongres dla prac i usiłowań kobiecych w Berlinie“. Ster 21–24 (1896).
• Kuczalska-Reinschmit, Paulina. Nasze drogi i cele. Szkic do programu działalności kobiecej. Lwów 1897.
• Kuczalska-Reinschmit, Paulina. „Sprawa głosowania kobiet w Szwajcarii“. Świt 17 (1885), Bd. II.
• Kuczalska-Reinschmit, Paulina. „Stowarzyszenia kobiece w Niemczech“. Świt 11–12 (1885), Bd. II.
• „Międzynarodowy zjazd kobiecy w Berlinie“. Ster 12 (1896).
• M. Z. „Kongresy kobiece. II. Międzynarodowy kongres dla prac i usiłowań kobiecych w Berlinie“. Ster 20 (1896).
• Pachucka, Romana. Pamiętniki z lat 1886-1914, eingeleitet und kommentiert v. Jan Hulewicz. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1958.
• Pawłowska, Anna. „Kwestie etyczno-obyczajowe w prasie kobiecej przełomu XIX i XX wieku (na łamach ‘Steru’ i ‘Nowego Słowa’)“. Studia Historyczne 4 (1987): 571–588.
• Sierakowska, Katarzyna. „Aspiracje polityczne Związku Równouprawnienia Kobiet Polskich“. In: Kobieta i świat polityki. Polska na tle porównawczym w XIX i na początku XX wieku, hrsg. v. Anna Żarnowska, Andrzej Szwarc, 245–253. Warszawa: Wyd. Sejmowe, 1994.
• Sikorska-Kulesza, Jolanta. „Trójzaborowe zjazdy kobiet na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku“. In: Działaczki społeczne, feministki, obywatelki…: Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich do 1918 roku (na tle porównawczym), hrsg. v. Agnieszka Janiak-Jasińska, Katarzyna Sierakowska, Andrzej Szwarc, 81–95. Warszawa: Neriton, 2008.
• Szwarc, Andrzej. „Kontrolować czy likwidować? Policja carska wobec Związku Równouprawnienia Kobiet Polskich (1913–1914)“. In: Społeczeństwo w dobie przemian. Wiek XIX i XX, hrsg. v. Maria Nietyksza, 141–145. Warszawa: DiG, 2003.
• Walewska, Cecylia. W walce o równe prawa. Nasze bojownice. Warszawa: Drukarnia Rotacyjna, 1930.
• Zaleska, Zofia. „‘Ster’. Dwutygodnik dla spraw wychowania i pracy kobiet“. In: Czasopisma kobiece w Polsce. (Materiały do historii czasopism). Rok 1818–1937, 96–97. Warszawa: Wyższa Szkoła Dziennikarska, 1938.
• Zaleska, Zofia. „‘Ster’. Organ równouprawnienia kobiet“. In: Czasopisma kobiece w Polsce (Materiały do historii czasopism). Rok 1818-1937, 111–112. Warszawa: Wyższa Szkoła Dziennikarska, 1938.
• Żarnowska, Anna. „Ruch emancypacyjny i stowarzyszenia kobiece na ziemiach polskich przed odzyskaniem niepodległości“. In: Działaczki społeczne, feministki, obywatelki…: Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich do 1918 roku (na tle porównawczym), hrsg. v. Agnieszka Janiak-Jasińska, Katarzyna Sierakowska, Andrzej Szwarc, 13–28. Warszawa: Neriton, 2008.
• Żarnowska, Anna, Andrzej Szwarc. Kobieta i społeczeństwo na ziemiach polskich w XIX w. Bd. 1. Warszawa: Instytut Historyczny UW, 1990.
• Żarnowska, Anna, Andrzej Szwarc. Kobieta i edukacja na ziemiach polskich w XIX i XX w. Bd. 2.Warszawa: Instytut Historyczny UW, 1992.
• Żarnowska, Anna, Andrzej Szwarc. Kobieta i świat polityki. Bd. 3. Warszawa: Instytut Historyczny UW, 1994–1996.
• Żarnowska, Anna, Andrzej Szwarc. Kobieta i kultura. Kobiety wśród twórców kultury intelektualnej i artystycznej w dobie rozbiorów i w niepodległym państwie polskim. Bd. 4. Warszawa: Instytut Historyczny UW, 1996.
• Żarnowska, Anna, Andrzej Szwarc. Kobieta i kultura życia codziennego. Wiek XIX i XX. Bd. 5. Warszawa: Instytut Historyczny UW, 1997.
• Żarnowska, Anna, Andrzej Szwarc. Kobieta i praca. Wiek XIX i XX. Bd. 6. Warszawa: Instytut Historyczny UW, 2000.
• Żarnowska, Anna, Andrzej Szwarc. Kobieta i kultura czasu wolnego. Bd. 7. Warszawa: Instytut Historyczny UW, 2001.
• Żarnowska, Anna, Andrzej Szwarc. Kobieta i małżeństwo. Bd. 8. Warszawa: Instytut Historyczny UW, 2004.
• Żarnowska, Anna, Andrzej Szwarc. Kobieta i rewolucja obyczajowa. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności. Wiek XIX i XX. Bd. 9. Warszawa: Instytut Historyczny UW, 2006.