PL
W okresie przedkrytycznym Kant podejmował rozliczne próby przezwyciężenia kartezjańskiego dylematu duszy i ciała. By tego dokonać na łamach swojej pierwszej rozprawy naukowej (Medytacje nad rzeczywistą miarą sił żywych) przedstawia teorię quasi-materialnych cząstek, stanowiących centra sił przyciągania i odpychania. Głównym celem tej rozprawy była jednak analiza pojęć pobocznych. Kant zauważył bowiem, że cząstki te nie wchodzą w bezpośredni kontakt (dzieli je próżnia). Dlatego działanie ich wewnętrznych sił wymaga pośrednictwa. Z kolei Medytacje nad materią ognia służą określeniu własności nośnika pośredniczącego we wzajemnym oddziaływaniu ciał na odległość. Tym sposobem Kant wprowadza pojęcie eteru (który wypełnia próżnię). Jego właściwości są tożsame z właściwościami materii ognia (stąd tytuł rozprawy). Materia ta podlega działaniu zasady sprężystości, która określa spójność ciał i precyzuje zjawisko wzajemnego oddziaływania cząstek. Kant definiuje cząsteczki proste dopiero na łamach Monadologii fizycznej. Dzieło to przyjmuje rozwiązanie substancjalne, co jest ostatecznym dowodem na próbę odrzucenia klasycznych rozwiązań i wprowadzenia nowego rodzaju bytu (monad psychofizycznych). Dlatego najistotniejszym zadaniem postawionym przed Monadologią fizyczną jest próba ugruntowania związku metafizyki z geometrią. Monady poddane zostają geometrycznej weryfikacji. Kantowska definicja monad jest równie leibniziańska, co opozycyjna wobec tej idei. Monady Kanta wykazują nie tylko różne własności, ale nade wszystko wchodzą ze sobą w bezpośredni kontakt. Warto porównać obie koncepcje, aby zauważyć, w jaki sposób rozwijała się jedna z najciekawszych współczesnych idei filozoficznych – idea monad.
EN
In his precritical period Kant made numerous attempts to overcome the Cartesian body-soul dilemma. In his Thoughts on the true estimation of living forces, he presents a theory of quasi-material particles which are sources of attractive and repulsive forces. Since these particles do not come into direct contact with one another, their external interactions require mediation. In A brief outline of some meditation on fire Kant identifies the properties of this mediating factor. This leads him to introduces the concept of the ether, whose properties are identical with those of the matter of fire. It is only in his Physical monadology that Kant defines simple particles. In this work he proposes a substantive solution, which is definitive proof of his abandonment of the classical approach and his introduction of a new kind of being, the psychophysical monad. The most important task of the Physical monadology is to ground the connection between metaphysics and geometry. Kant's idea of the monad is both Leibnizian and in opposition to the latter's notion. Kant's monads possess not only different properties, but above all they enter into direct contact with one another. It is worth comparing these two notions to trace the development of one of the most interesting modern philosophical ideas, that of the monad.