Problematyczne używanie Internetu przez młodzież i młodych dorosłych – przegląd narzędzi do przesiewowej oceny tego zjawiska

• Authors: Jarczyńska Jolanta

Title variants

EN

Problematic Internet use by adolescents and young adults – a review of tools for screening analysis of this phenomenon

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Jedną z grup najbardziej zagrożonych problematycznym używaniem Internetu jest młodzież oraz młodzi dorośli. Dla większości z nich Internet jest narzędziem pracy, rozrywki i komunikacji, jednak dla pewnej grupy osób okazać się może pułapką. Korzystanie z sieci może wymykać się spod kontroli i mieć negatywny wpływ na ich życie. Problem nadużywania Internetu zainteresował badaczy już pod koniec lat 90. minionego stulecia, a w ciągu ostatniej dekady stał się przedmiotem ożywionej dyskusji naukowej psychologów, psychiatrów, pedagogów, socjologów i innych badaczy. Od tego czasu nastąpił intensywny rozwój prac nad konstruowaniem i walidacją narzędzi do oceny oraz rozpoznawania problematycznego użytkowania Internetu i uzależnienia od niego. Metody używane w początkowym okresie badań nad zjawiskiem problematycznego używania Internetu (PUI) dalekie były od standardów, jakie muszą obecnie spełniać narzędzia psychometryczne. W artykule dokonano przeglądu krajowych oraz zagranicznych narzędzi do przesiewowej oceny i rozpoznawania problematycznego użytkowania Internetu oraz uzależnienia od niego, które wykorzystuje się w badaniu populacji młodzieży szkolnej i dorosłych. Ukazano skalę zagrożenia omawianym zjawiskiem, zaprezentowano kluczowe dla podjętego problemu definicje, przybliżono kryteria diagnostyczne problematycznego używania Internetu, a także sformułowano zalecenia pod adresem przyszłych prac badawczych nad dalszym udoskonaleniem i rozwojem narzędzi pomiarowych służących do identyfikacji młodzieży szkolnej i młodych dorosłych zagrożonych uzależnieniem od Internetu i jego zasobów.

Keywords

PL

problematyczne używanie Internetu; nadużywanie Internetu; uzależnienie od Internetu; narzędzia przesiewowe; młodzież; młodzi dorośli

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
• Journal: Przegląd Pedagogiczny
• Year: 2015
• Issue: 1
• Pages: 119-136

Contributors

author

Jarczyńska Jolanta

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

References

• Aboujaoude E. (2010). Problemowe użytkowanie Internetu – przegląd literatury. Postępy Psychiatrii i Neurologii 19(4), 247-252.
• Andrzejewska A. (2014). Dzieci i młodzież w sieci zagrożeń realnych i wirtualnych. Aspekty teoretyczne i empiryczne. Warszawa: Difin.
• Armstrong L., Phillips J.G., Saling L.L. (2000). Potential determinants of heavier Internet us age. International Journal of Human Computer Studies, 53, 537-550.
• Augustynek A. (2010). Uzależnienie komputerowe. Diagnoza, rozpowszechnienie, terapia. Warszawa: Difin.
• Bargh J.A., McKenna K.Y.A. (2009). Internet a życie społeczne. W: W.J. Paluchowski (red.), Internet a psychologia. Możliwości i zagrożenia (s. 25-45). Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.
• Caplan S.E. (2002). Problematic Internet use and psychosocial well-being: Development of a theory-based cognitive-behavioral measurement instrument. Computers in Human Behavior, 18, 553-575.
• CBOS (2012). Oszacowanie rozpowszechnienia oraz identyfikacja czynników ryzyka i czynników chroniących w odniesieniu do hazardu, w tym hazardu problemowego (patologicznego) oraz innych uzależnień behawioralnych. Warszawa: CBOS. Zaczerpnięte 20 lutego 2014. Strona internetowa http://www.kbpn.gov.pl/portal?id=15&res_id=2264442
• CBOS (2012). Korzystanie z Internetu. Warszawa. Zaczerpnięte 3 czerwca 2013. Strona internetowa http://www.cbos.pl/SPIS KOM.POL/2012/K_081_12.PDF
• CBOS (2013). Młodzież 2013. Warszawa. Zaczerpnięte 30 maja 2014. Strona internetowa http://www.narkomania.org.pl/raporty/mlodziez-2013-badania-cbos)
• Ceyhan E., Cyhan A.A., Gurcan A. (2007). The validity and reliability of the Problematic Internet Usage Scale. Educational Sciences: Theory and Practice, 7(1), 411-416.
• Chang M.K., Man Law S.P. (2008). Factor structure for Young’s Internet Addiction Test: A confirmatory study. Computers in Human Behavior, 24, 2597-2619.
• Chocholska P., Osipczuk M. (2009). Uzależnienie od komputera i internetu u dzieci i młodzieży.Warszawa: Hachette.
• Davis R.A. (2001). A cognitive behavioral model of pathological internet use (PIU). Computers in Human Behavior, 17, 187-195.
• Davis R.A., Flett G.L., Besser A. (2002). Validation of a new scale for measuring problematic Internet use: Implications for pre-employment screening. CyberPsychology and Behavior, 5(4), 331-345.
• Griffiths M. (1996) Behavioural addictions: An issue for everybody? Journal of Workplace Learning, 8(3), 1925.
• Griffiths M. (1996a). Internet ”addiction”: An issue for clinical psychology? Clinical Psychology Forum, 97, 32-36.
• Griffiths M. (2000). Does Internet and Computer “Addiction” Exist? Some Case Study Evidence. CyberPsychology and Behavior, 3(2), 211-218.
• Kaliszewska K. (2007). Skale Ryzyka Nadmiernego Używania Internetu. ASK. Społeczeństwo, Badania, Metody, 16, 115-131.
• Kaliszewska K. (2010). Nadmierne używanie Internetu. Charakterystyka psychologiczna. Poznań: Wyd. UAM.
• Khazaal Y., Billieux J., Thorens G., Khan R., Louati Y., Scarlatti E., Theintz F., Lederrey J., Van Der Linden M., Zullino D. (2008). French validation of the Internet Addiction Test. CyberPsychology and Behavior, 11(6), 703-706.
• Kirwil L. (2011). Polskie dzieci w Internecie. Zagrożenia i bezpieczeństwo – część 2. Częściowy raport z badań EU Kids Online II. Warszawa: SWPS.
• Kmiecik A. (2010). Internet jako medium w relacjach międzyludzkich. W: E. Laskowska, M. Kuciński (red.), Internet a relacje międzyludzkie. Bydgoszcz: Wyd. UKW.
• Kuss D.J., Griffiths M.D., Karila L., Billieux J. (2014). Internet Addiction: A Systematic Review of Epidemiological Research for the Last Decade. Current Pharmaceutical Design, 20(25), 4026-4052.
• Majchrzak P. (2010). Czynniki ryzyka uwikłania w sieć w świetle badań własnych. W: P. Majchrzak, M. Ogińska-Bulik, Uzależnienie od Internetu. Łódź: Wyd. WSHE.
• Majchrzak P., Ogińska-Bulik N. (2006). Zachowania ryzykowne związane z cyberprzestrzenią – polska adaptacja Internet Addiction Test. W: N. Ogińska-Bulik (red.), Zachowania ryzykowne dzieci i młodzieży (s. 59-78). Łódź: Wyd. WSHE.
• Majchrzak P., Ogińska-Bulik N. (2010). Uzależnienie od internetu. Łódź: Wyd. AHE.
• Meerkerk G.J., Van Den Eijnden R.J.J.M., Vermulst A.A., Garretsen H.F.L. (2009). The compulsive Internet use scale (CIUS): Some psychometric properties. CyberPsychology and Behavior, 12(1), 1-6.
• Morahan-Martin L. (2005). Internet Abuse. Addiction? Disorder? Symptom? Alternative Explanations? Social Science Computer Review, 23(1).
• Ngai S.S.Y. (2007). Exploring the validity of the Internet addiction test for students in grades 5-9 in Hong Kong. International Journal of Adolescence and Youth, 13, 221-237.
• Nichols L.A., Nicki R. (2004). Development of a psychometrically sound Internet Addiction Scale: A preliminary step. Psychology of Addictive Behaviors, 18(4), 381-384.
• Ogińska-Bulik N. (2010). Uzależnienie od czynności. Mit czy rzeczywistość? Warszawa: Difin.
• Ozcan N.K., Buzlu S. (2005). An assistive tool in determining problematic Internet use: Validity and reliability of the “Online Cognitions Scale” in a sample of university students. Journal of Addiction, 6(1), 19-26.
• Pawłowska B., Potembska E. (2011). Objawy zagrożenia uzależnieniem i uzależnienia od Internetu mierzonego Kwestionariuszem do Badania Uzależnienia od Internetu, autorstwa Pawłowskiej i Potembskiej u młodzieży polskiej w wieku od 13 do 24 lat. Current Problems of Psychiatry, 12(4), 439-442.
• Petersen K.U., Weymann N., Schelb Y., Thiel R., Thomasius R. (2009). Pathological Internet use – epidemiology, diagnostics, co-occurring disorders and treatment. Fortschritte der Neurologie-Psychiatrie, 77(5), 263-271.
• Poprawa R. (2006). W poszukiwaniu psychologicznych mechanizmów problematycznego używania Internetu. W: M. Sokołowski (red.), Oblicza Internetu. Internet w przestrzeni komunikacyjnej XXI wieku (s. 113-124). Elbląg: Wyd. PWSZ w Elblągu,.
• Poprawa R. (2011). Test problematycznego używania Internetu. Adaptacja i ocena psychometryczna Internet Addiction Test K. Young. Przegląd Psychologiczny, 54(2), 193-216.
• Poprawa R. (2012). Problematyczne używanie internetu – symptomy i metoda diagnozy. Badania wśród dorastającej młodzieży. Psychologia Jakości Życia, 11(1), 57-82.
• Potembska E. (2011). Uzależnienie i zagrożenie uzależnieniem od Internetu u młodzieży. Praca na stopień doktora nauk medycznych. Promotor: dr hab. Beata Pawłowska, Lublin.
• Pyżalski J. (2012). Agresja elektroniczna i cyber bullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży. Kraków: Impuls.
• Sieńko M. (2002). Człowiek w pajęczynie. Internet jako zjawisko kulturowe. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.
• Shapira N.A., Lessig M.C., Goldsmith T.D., Szabo S.T., Lazoritz, M., Gold M., Stein D.J. (2003). Problematic internet use: proposed classification and diagnostic criteria. Depression and Anxiety, 17, 207-216.
• Sowińska B. (2010). Miejsce Internetu w życiu młodzieży ponadgimnazjalnej. W: E. Laskowska, M. Kuciński (red.), Internet a relacje międzyludzkie (s. 169-200). Bydgoszcz: Wyd. UKW.
• Thatcher A., Goolam S. (2005). Development and psychometric properties of the problematic Internet use questionnaire. South African Journal of Psychology, 35(4), 793-809.
• Thatcher A., Wretschko G., Fridjhon P. (2008). Online flow experiences, problematic Internet use and Internet procrastination. Computers in Human Behavior, 24, 2236-2254.
• Tomaszewska H. (2012). Młodzież, rówieśnicy i nowe media. Społeczne funkcje technologii komunikacyjnych w życiu nastolatków. Warszawa: Wyd. Akademickie Żak.
• Widyanto L., Griffiths M. (2005). Internet Addiction: A Critical Review. International Journal of Mental Health and Addiction, 4, 31-51.
• Widyanto L., McMurran M. (2004). The psychometric properties of the Internet Addiction Test. CyberPsychology and Behavior, 7(4), 443-450.
• Wojtasik Ł. (2009). Rodzice wobec zagrożeń dzieci w Internecie. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 26(1), 90-99.
• Woronowicz B.T. (2009). Uzależnienia. Geneza, terapia, powrót do zdrowia. Poznań-Warszawa: Media Rodzina – PARPAMEDIA.
• Young K.S. (2009). Internet Addiction: Diagnosis and Treatment Considerations. Journal of Contemporary Psychotherapy, 39, 241-246.
• Young K.S. (1998). Internet addiction: The emergence of a new clinical disorder. CyberPsychology and Behavior, 1(3), 237-244.
• Young K.S. (2010). Uzależnienie od Internetu w ubiegłej dekadzie: spojrzenie wstecz z perspektywy osobistej. Postępy Psychiatrii i Neurologii, 19(4), 253-254.