Tłumacz jako instytucja — przypadek PRL i drugiej Jugosławii

• Authors: Małczak Leszek

Title variants

HR

Prevoditelj kao institucija — slučaj Narodne Republike Poljske i druge Jugoslavije

EN

The Translator as an institution — the case of The Polish People’s Republic and the second Yugoslavia

• Languages of publication: PL

Abstracts

HR

Prevoditelji su dio institucionalizirane prijevodne književnosti zajedno s organizacijama prevoditelja, književnom kritikom, izdavačkim kućama i časopisima. Igrali su vrlo važnu ulogu u Narodnoj Republici Poljskoj. Komunistička ih je partija smatrala gnijezdom opozicije. Prva poljska organizacija prevoditelja osnovana je tek 1981., nakon više godina neuspjelih pokušaja, što nije slučajno, za vrijeme najveće popularnosti sindikata Solidarnost. Prijevodna je književnost bila dio kulturnih veza s inozemstvom koje su pak bile dio vanjske politike i međunarodnih odnosa i kao takve su se nalazile pod potpunom kontrolom države. Politička je ideologija faktor koji u najvećoj mjeri tječe na kulturnu politiku. Unatoč svim izvanknjiževnim ograničenjima, prijevodna je književnost, kao i kulturne veze s inozemstvom, imala veću slobodu nego druge kulturne institucije zato što je vlast htjela izgraditi pozitivnu sliku zemlje, pogotovu za stranog recepijenta. Položaj prevoditelja u Narodnoj Republici Poljskoj bio je blizak Horacijevu modelu prevođenja, akt pregovaranja u kojem sudjeluju patron (u ovome slučaju država), dva jezika i kulture.

EN

Translators are a part of institutionalized translation literature together with organizations of translators, literary critics, publishing houses, and magazines. They played a very important role in The Polish People’s Republic. The Polish Communist Party treated them as nest of oppositionists. The first organization of translators, Association of Polish Translators and Interpreters, was established after years of failed attempts in 1981, not accidentally at the time of the biggest popularity of Solidarity. Translation literature was a part of cultural contacts with abroad which were a part of the foreign policy of the state. This particular sphere was under control of the state. Political ideology was the most important factor which influenced cultural policy. Despite those extratextual constraints translators and the sphere of cultural contacts with abroad had a little bit more freedom than other cultural institutions because the political authority wanted to create a positive picture of the country, especially for the foreign receiver. The position of the translator in The Polish People’s Republic was close to The Horace Model of translation. He had to negotiate between a patron (in our case state) and two languages and cultures.

Keywords

PL

instytucje; literatura tłumaczona; PRL; druga Jugosławia

HR

institucije; prijevodna književnost; Narodna Republika Poljska; druga Jugoslavija

EN

institutions; translation literature; The Polish People’s Republic; the second Yugoslavia

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Przekłady Literatur Słowiańskich
• Year: 2015
• Volume: 6
• Issue: 1
• Pages: 281-289

Dates

published

2015

Contributors

author

Małczak Leszek

• Uniwersytet Śląski

References

• Bartoszewski, Władysław, Iwona Smolka, Adam Pomorski. Mój Pen Club. Warszawa: PWN, 2013.
• Bassnett, Susan. „The Translation Turn in Cultural Studies.” Susan Bassnett, André Lefevere. Constructing Cultures. Essays on Literary Translation. Clevendon—Sydney—Johannesburg: Cromwell Press, 1998.
• Burek, Tomasz. „Rozmyte tradycje.” Badania nad krytyką literacką. Seria 2. Z dziejów form artystycznych w literaturze polskiej. Red. Michał Głowiński, Krzysztof Dybciak. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984.
• Chmielewski, Piotr. Ludzie i instytucje. Z historii i teorii nowego instytucjonalizmu. Warszawa: Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, 1995.
• Gaszyńska Magiera, Małgorzata. „Przekład literacki w perspektywie komunikacji międzykulturowej.” Przekład jako akt komunikacji międzykulturowej. Red. Iwona Kasperska, Alicja Żuchelkowska. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2013. 47—68.
• Nowacki, Dariusz. „Rola mojej rodziny w światowej rewolucji Bory Ćosicia.” ResPublica Nova 12 (2002).
• Rokicki, Konrad. Literaci. Relacje między literatami a władzami PRL w latach 1956— 1970. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2011.
• Sadkowski, Wacław. Odpowiednie dać słowo słowu. Zarys dziejów przekładu literackiego w Polsce. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2002.
• Sławiński, Janusz. Dzieło — język — tradycja. Kraków: Universitas, 1998.
• Sławiński, Janusz. Teksty i teksty. Warszawa: PEN, 1990.
• Tokarz, Bożena. „Polityka w przekładzie, czyli o pragmatyzmie.” Polityka a przekład. Red. Piotr Fast. Katowice: Śląsk, 1996.
• Tokarz, Bożena. „Tabu i autocenzura w przekładzie.” Tabu w przekładzie. Red. Piotr Fast, Natalia Strzelecka. Katowice: Śląsk, 2007.
• Żółkiewski, Stefan. „O badaniu dynamiki kultury literackiej.” Problemy teorii literatury. Prace z lat 1965—1974. Wyb. Henryk Markiewicz. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987.

Identifiers

ISSN

1899-9417