Twoja śmierć. Próba eksplikacji doświadczenia śmierci

• Authors: Ireneusz Ziemiński

Title variants

EN

Your death: An attempt to explain the experience of death

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia doświadczenie śmierci z perspektywy drugiej osoby (Twoja śmierć) w kontekście problemów związanych ze znaną tezą Epikura – dopóki istniejemy, nie ma śmierci, odkąd jest śmierć, my już nie istniejemy. Problemu epistemologicznego – możli-wość doświadczenia śmierci – nie da się rozwiązać ani z perspektywy pierwszej osoby (umie-rający nie może swej śmierci doświadczyć), ani z perspektywy trzeciej osoby (fakt jego/jej śmierci jest zdarzeniem w świecie, które nie ma dla mnie znaczenia), lecz wyłącznie z per-spektywy drugiej osoby (w Twojej śmierci doświadczam częściowo także śmierci własnej). Podobnie można rozwikłać pozostałe problemy związane ze śmiercią: ontologiczny (wraz z Twoją śmiercią dane jest mi doświadczenie nicości), aksjologiczny (Twoja śmierć odsłania absolutne zło ludzkiej śmierci), moralny (jestem gotowy oddać swe życie po to, by Ciebie od śmierci ocalić) oraz eschatologiczny (pomimo Twojej śmierci doświadczam Twojej dalszej obecności, co rodzi nadzieję na możliwość jakiejś formy życia wiecznego).

EN

Article presents the experience of death from the point of view of the second person (your death) in the context of the problems that arise from Epicurus’s famous thesis that as long as we exist, death is not present and when it is present, we do not exist. The epistemo-logical problem is the possibility of experiencing death. We cannot resolve this problem from the point of view of the first or third person (a dying person cannot experience his/her own death and the death of a stranger is not important to me). In your death, however, the death of a close friend, of a person emotionally connected with me, I can partly experience my own death. We can resolve some of the other problems in a similar manner: the ontological prob-lem (your death is an experience of real nothingness), the axiological problem (your death shows the absolute evil of human death), the moral problem (I am ready to sacrifice my life to rescue you from death) and the eschatological problem (after your death I have an experience of your presence, which leads me to hope for some form of eternal life).

• Publisher: Instytut Filozofii - Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Diametros
• Year: 2007
• Issue: 11
• Pages: 111-141

Contributors

author

Ireneusz Ziemiński

References

• Ariès [2002] – P. Ariès, Śmierć drugiego człowieka, przeł. M. Ochab, w: Wymiary śmierci, red. S. Rosiek, Gdańsk 2002.
• Augustyn [1987] – Św. Augustyn, Wyznania, przeł. Z. Kubiak, wyd. III popr., Warszawa 1987.
• Bauman [1998] – Z. Bauman, Śmierć i nieśmiertelność. O wielości strategii życia, przeł. N. Leśniewski, Warszawa 1998.
• Bortkiewicz [2000] – P. Bortkiewicz, Tanatologia. Zarys problematyki moralnej, Poznań 2000.
• Choron [1963] – J. Choron, Death and Western Thought, Collier Books, New York, Collier-Macmillan Ltd., London 1963.
• Cichowicz [1993] – S. Cichowicz, Śmierć: gwałt na idei lub reakcja życia. Wstęp, w: Antropologia śmierci. Myśl francuska, wyb. i przeł. S. Cichowicz, J.M. Godzimirski, Warszawa 1993.
• Cioran [1992] – E. Cioran, Na szczytach rozpaczy, przeł. I. Kania, Kraków 1992.
• Drewermann [2000] – E. Drewermann, Zstępuję na Barkę Słońca. Medytacje o śmierci i umieraniu, przeł. M.L. Kalinowski, Gdynia 2000.
• Feuerbach [1988] – L. Feuerbach, Wybór pism, t.1: Myśli o śmierci i nieśmiertelności, przeł. K. Krzemieniowa, M. Skwieciński, Warszawa 1988.
• Gadacz [2000] – T. Gadacz, Rozumowe poznawanie Boga, Bydgoszcz 2000.
• Gadacz [2002] – T. Gadacz, O umiejętności życia, Kraków 2002.
• Grodziński [1988] – E. Grodziński, Stosunek do śmierci własnej i cudzej, w: Sposoby istnienia. Działanie wobec siebie i innych, red. J. Rudniański, K. Muraski, Warszawa 1988.
• Hemingway [1988] – E. Hemingway, Komu bije dzwon, przeł. B. Zieliński, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź 1988.
• Jankélévitch [1993] – V. Jankélévitch, Tajemnica śmierci i zjawisko śmierci, w: Antropologia śmierci. Myśl francuska, wyb. i przeł. S. Cichowicz, J.M. Godzimirski, Warszawa 1993.
• Jankélévitch [2005] – V. Jankélévitch, To, co nieuchronne. Rozmowy o śmierci, przeł. M. Kwaterko, Warszawa 2005.
• Kochanowski [2006] – J. Kochanowski, Fraszki. Pieśni. Treny, Kraków, 2006.
• Michalski [1998] – K. Michalski, Heidegger i filozofia współczesna, wyd. II uzup., Warszawa 1998.
• Morin [1993] – E. Morin, Antropologia śmierci, w: Antropologia śmierci. Myśl francuska, wyb. i przeł. S. Cichowicz, J.M. Godzimirski, Warszawa 1993.
• Nola [2006] – A. di Nola, Tryumf śmierci. Antropologia żałoby, przeł. J. Kornecka, M.W. Olszańska, R. Sosnowski, M. Surma-Gałkowska, M. Woźniak, Kraków 2006.
• Rilke [1987] – R.M. Rilke, Poezje, wyb. i przeł. M. Jastrun, Kraków 1987.
• Sartre [1970] – J. P. Sartre, Wyobrażenie. Fenomenologiczna psychologia wyobraźni, przeł. P. Beylin, Warszawa 1970.
• Sesboüé [2002] – B. Sesboüé, Zmartwychwstanie i życie. Krótki traktat o rzeczach ostatecznych, przeł. M. Żerańska, Poznań 2002.
• Siemianowski [1992] – A. Siemianowski, Śmierć i perspektywa nadziei. Esej filozoficzny o ostatecznych sprawach człowieka, Gniezno 1992.
• Speyr [1999] – A. von Speyr, Tajemnica śmierci, przeł. M. Węcławski, Poznań 1999.
• Stróżewski [2002] – W. Stróżewski, O doświadczeniu śmierci, w: Śmierć, przestrzeń, czas, tożsamość w Europie Środkowej około 1900, red. K. Grodziska, J. Purchla, Kraków 2002.
• Szczepański [1984] – J. Szczepański, Sprawy ludzkie, wyd. III rozszerzone, Warszawa 1984.
• Szymborska [2004] – W. Szymborska, Wiersze wybrane, Kraków 2004.
• Tarnowski [1993] – K. Tarnowski, Ku absolutnej ucieczce. Bóg i wiara w filozofii Gabriela Marcela, Kraków 1993.
• Thielicke [2002] – H. Thielicke, Życie ze śmiercią, przeł. S. Szczyrbowski, Warszawa 2002.
• Thomas [1993] – L.-V. Thomas, Doświadczenie śmierci: jego granice i rzeczywistość, w: Antropologia śmierci. Myśl francuska, wyb. i przeł. S. Cichowicz, J.M. Godzimirski, Warszawa 1993.
• Tischner [2005] – J. Tischner, Myślenie według wartości, Kraków 2005.
• Tischner [2006] – J. Tischner, Filozofia dramatu, Kraków 2006.
• Twardowski [2005] – J. Twardowski, Śmierć na śmierć nie umiera. Myśli wybrane, wyb. i oprac. A. Iwanowska, Warszawa 2005.
• Vovelle [2002] – M. Vovelle, Historia ludzi w zwierciadle śmierci, przeł. M. Ochab, w: Wymiary śmierci, red. S. Rosiek, Gdańsk 2002.
• Winch [1990] – P. Winch, Co to znaczy usiłować?, przeł. T. Szawiel, w: P. Winch, Etyka a działanie. Wybór pism, wyb. T. Szawiel, Warszawa 1990.
• Ziemiński [2001] – I. Ziemiński, Orfeusz i Alkestis. Dwa sposoby usprawiedliwienia śmierci, w: „Sztuka i Filozofia” 20 (2001), s. 21-41.
• Zuccaro [2004] – C. Zuccaro, Teologia śmierci, przeł. K. Stopa, Kraków 2004.

Identifiers

DOI

10.13153/diam.11.2007.270