AKSJOLOGICZNE DYLEMATY NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W POSTINTEGRACYJNEJ PRZESTRZENI SPOŁECZNEJ

• Authors: Maria Chodkowska

Title variants

EN

AXIOLOGICAL DILEMMAS CONCERNING DISABILITY IN THE POST-INTEGRATION SOCIAL SPACE

Abstracts

Przez wiele stuleci osoby z defektami cielesnymi lub umysłowymi postrzegane były jako należące do gorszej kategorii, a nawet niegodne życia. Takie postawy wygenerowały szereg stereotypów stanowiących podstawę dyskryminacji. Chrześcijaństwo wprawdzie zmieniło ogólne nastawienie do tych osób, jednak w praktyce różnice były niewielkie: pogardę zastąpiła litość, co rozwinęło bogate tradycje żebractwa opartego na miłosierdziu i jałmużnie, wpisane w główne nakazy tej religii. Rzeczywiste zmiany ukierunkowane na integrację osób niepełnosprawnych to dopiero ubiegłe stulecie, przy czym w różnych krajach przybierały one różne tempo, czasem następował całkowity regres, tak jak miało to miejsce w Niemczech nazistowskich. W Polsce dążenie do integracji osób niepełnosprawnych poprzez ich edukację i rehabilitację rozpoczęło się już w okresie międzywojennym, a lata PRL-u te działania mocno zintensyfikowały. Jednak dopiero po roku 1989 rozwinęła się polityka prointegracyjna, ukierunkowana nie tylko na edukację i rehabilitację, ale również na rzeczywistą i kompleksową normalizację warunków życia niepełnosprawnych, zespoloną z równoczesnymi działaniami mającymi na celu kształtowanie świadomości osób niepełnosprawnych oraz modyfikowanie postaw wobec ich problemów. Wysiłki te, podejmowane w kontekście światowych zmian w percepcji potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych, sprawiają, że integracja staje się coraz bardziej widoczna we wszystkich obszarach społecznego funkcjonowania, tj. w szkole, na uczelni, w zakładzie pracy, na ulicy, w sąsiedztwie, kinie itp. Natomiast wciąż jeszcze nierozwiązane pozostają kontrowersyjne kwestie aksjologiczne, odsuwane lub zupełnie pomijane zarówno w opracowaniach specjalistycznych, jak i dyskursie społecznym. Ostatni etap procesów integracyjnych, który nazywam postintegracyjnością, to czas zajęcia się tymi kwestiami, upubliczniania ich i szukania optymalnych rozwiązań. W opracowaniu tym przedstawiłam trzy tego typu kwestie, tj. seksualność osób niepełnosprawnych, aborcję płodów uszkodzonych i prawo do pomocy w zakończeniu życia osobom niezdolnym fizycznie do takiego działania.

EN

For many centuries, people with physical and mental disabilities were regarded as an inferior species who did not even deserve to live. Such attitudes led to the emergence of a number of stereotypes, which gave rise to discrimination. Although Christianity changed the overall attitude to people with disabilities, in practice the shift was only superficial. Contempt was replaced by mercy, spawning a rich tradition of begging based on compassion and almsgiving, some of the main tenets of this religion. Actual changes aimed at the integration of disabled people did not arrive until the last century but their pace varied between countries and they were sometimes impeded by a complete reversal in this regard, as in Nazi Germany. In Poland, the integration of disabled people through their education and rehabilitation was started in the interwar period, and the years of the People’s Republic of Poland gave such actions an even greater intensity. However, only after 1989 was a pro-integration policy developed, which was aimed not only at education and rehabilitation, but also the standardisation of the living conditions of disabled people. After 25 years of this policy, changes both in the functioning of disabled people and in the attitudes towards them are noticeable. However, difficult and controversial axiological issues still remain unsolved, being either undetermined or completely neglected both in academic studies and in social discourse. The last stage of the integration processes, which I call post-integration, is the time to address and publicise these issues, and look for optimal solutions. This compilation presents three such issues, i.e. the sexuality of people with disabilities, the abortion of a foetus with birth defects, and the right to receive help with terminating life by people who are physically unable to do so.

Keywords

EN

integration; post-integration; sexuality of disabled people abortion of a foetus with birth defects; euthanasia

PL

integracja; postintegracja; seksualność osób niepełnosprawnych; aborcja płodu uszkodzonego; eutanazja

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Forum Pedagogiczne
• Year: 2016
• Issue: 1
• Pages: 19-35

Dates

published

2016

Contributors

author

Maria Chodkowska

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Wydział Pedagogiki i Psychologii

References

• Fornalik I. (2010). Dojrzewanie. Miłość. Seks. Poradnik dla rodziców osób z niepełnosprawnością intelektualną. Warszawa: Stowarzyszenie rodzin i opiekunów osób z zespołem Downa „Bardziej kochani”.
• Galewicz W. (red.) (2010). Początki ludzkiego życia. Antologia bioetyki. T. 2. Kraków: Wydawnictwo Elektron.
• Głodkowska J., Giryński A. (red.). (2005). Seksualność osób z niepełnosprawnością intelektualną – uwalnianie od schematów i uprzedzeń. Warszawa: Wydawnictwo APS.
• Jaczewski A. (2013). Seksualność osób niepełnosprawnych – współczesne pola dyskusji i polemiki badawczej. W: Kijak R. (red.). Seksualność – niepełnosprawność – rzeczywistość. Współczesne konteksty badawcze w problematyce seksualności człowieka z niepełnosprawnością. Warszawa: Instytut Rozwoju Służb Społecznych.
• Kijak R. (2010). Seks i niepełnosprawność. Doświadczenia seksualne osób z niepełnosprawnością intelektualną. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Kijak R. (red.). (2013). Seksualność – niepełnosprawność – rzeczywistość. Warszawa: Instytut Rozwoju Służb Społecznych.
• Kijak R. (2013). Wprowadzenie w problematykę seksualności osób z niepełnosprawnością – między teorią a empirią. W: Kijak R. (red.). Seksualność – niepełnosprawność – rzeczywistość. Warszawa: Instytut Rozwoju Służb Społecznych.
• Kirenko J., Lew-Starowicz Z. (2001). Seks po uszkodzeniach rdzenia kręgowego. Ryki: Wyższa Szkoła Umiejętności i Zarządzania.
• Kościelska M. (2004). Niechciana seksualność. O ludzkich potrzebach osób niepełnosprawnych intelektualnie. Warszawa: Jacek Santorski & Co.
• Ostrowska A. (2015). Niepełnosprawni w społeczeństwie 1993–2013. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Ostrowska A. (red.). (2007). O seksualności osób niepełnosprawnych. Warszawa: Instytut Rozwoju Służb Społecznych.
• Parchomiuk M. (2013). Postawy pedagogów specjalnych wobec seksualności osób z niepełnosprawnością intelektualną. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Rzedzicka K., Kobylańska A. (red.). (2003). Dorosłość, niepełnosprawność, czas współczesny. Na pograniczu pedagogiki specjalnej. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Stepulak M. (red.). (2010). Małżeństwo i rodzina wobec aborcji. Lublin: Wydawnictwo Naukowe KUL.
• Szewczyk K. (2009). Bioetyka. Medycyna na granicach życia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Ślęczek-Czakon D. (2004). Problem wartości i jakości życia w sporach bioetycznych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Wejbert-Wąsiewicz E. (2012). Aborcja w dyskursie publicznym. Monografia zjawiska. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Identifiers

DOI

10.21697/fp.2016.1.02