ISTOTA SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO W POLSCE

• Authors: Elżbieta Maj

Title variants

EN

THE ESSENCE OF SOCIAL SECURITY SYSTEM IN POLAND

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule omówiono polski system zabezpieczenia społecznego . Dokonano analizy trzech obszarów, tj. systemu ubezpieczeń społecznych, zaopatrzenia społecznego oraz pomocy społecznej. Zwrócono uwagę na podstawowe cechy tych systemów oraz normatywne podstawy ich działania. W trakcie analizy zastosowana metodę dogmatyczno-prawną, teoretyczno-prawną. W celu zbadania ewolucji trzech systemów zastosowano także metodę historyczno-prawną. W podsumowaniu podkreślono różnorodność form wsparcia. Dokonano charakterystyki funkcjonowania systemu ubezpieczeń społecznych, zaopatrzenia społecznego oraz pomocy społecznej nie tylko pod kątem istotnych cech, ale i elementów subsydiarności.

EN

The article discusses the Polish social security system and includes the analysis of three areas: social security system, social provisions and social assistance. Special attention is paid to basic characteristics of these systems and the normative basis for their actions. The author uses the following methods: dogmatic – legal and theoretical- legal method. In order to examine the evolution of the three systems the author used the historical and legal method. The paper concludes with highlight on diversity of available forms of support. The paper also includes the profile of functioning of the social security system, social provisions and social assistance not only in terms of their characteristics, but also in terms of the elements of subsidiarity.

Keywords

PL

zabezpieczenie społeczne; ubezpieczenie społeczne; zaopatrzenie społeczne; pomoc społeczna; prawo socjalne; subsydiarność

EN

social protection; social security system; social provision; social assistance; social law; subsidiarity

• Publisher: Wyższa Szkoła Finansów i Prawa w Bielsku-Białej
• Journal: Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Finansów i Prawa w Bielsku-Białej
• Year: 2015
• Issue: 1
• Pages: 100-139

Dates

published

2015-03-30

Contributors

author

Elżbieta Maj

• Wyższa Szkoła Finansów i Prawa w Bielsku-Białej

References

• Deklaracja Praw Człowieka ONZ z 1948 r.
• Dekret z dnia 22 października 1947 r. w sprawie mocy obowiązującej niektórych przepisów ustawodawstwa z zakresu opieki społecznej, Dz. U. z 1947 r. nr 65, poz. 389.
• Dekret z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Dz. U. z 1954 r. nr 30, poz. 116.
• Dekret z dnia 28 października 1947 r. o ubezpieczeniu rodzinnym, Dz. U. z 1947 r. nr 66, poz. 414.
• Europejska Karta Społeczna RE z 1961 r., Dz. U. z 1999 r. nr 8, poz. 67.
• Europejski Kodeks Zabezpieczenia Społecznego RE z 1964 r.
• Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej z 2000 r., Dz. Urz. UE 2007 r. nr C 303/01.
• Konstytucja marcowa z dnia 21 marca 1921 r., Dz. U. z 1921 r. nr 44, poz. 267.
• Konstytucja PRL z dnia 22 lipca 1952 r., Dz. U. z 1952 r. nr 33, poz. 232.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. z 1997 r. nr 78, poz. 483 z późn. zm.
• Konwencja Nr 102 o minimalnych normach zabezpieczenia społecznego MOP z 1952 r., Dz. U. z 2005 r. nr 93, poz. 775.
• Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych ONZ z 1966 r., Dz. U. z 1977 r. nr 38, poz. 169.
• Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 grudnia 2004 r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy do celów rentowych, Dz. U. z 2004 r. nr 273, poz. 2711.
• Rozporządzenie EWG Nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych i ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie z 1971 r., Dz. Urz. WE z 1971 r. nr L 149.
• Rozporządzenie Nr 1231/2010 rozszerzające rozporządzenie (WE) Nr 883/2004 i rozporządzenie (WE) Nr 987/2009 na obywateli państw trzecich, którzy nie są jeszcze objęci tymi rozporządzeniami jedynie ze względu na swoje obywatelstwo z 2010 r., Dz. Urz. UE z 2010 r. nr L 344.
• Rozporządzenie Nr 574/72 w sprawie wykonania rozporządzenia Nr 1408/71 z 1972 r., Dz. Urz. WE z 1972 r. nr L 74.
• Rozporządzenie Nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego z 2004 r., Dz. Urz. UE z 2004 r. nr L 200.
• Rozporządzenie Nr 987/2009 dotyczące wykonywania rozporządzenie (WE) Nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego z 2009 r., Dz. Urz. UE z 2009 r. nr L 284.
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 647/2005 zmieniające rozporządzenie Rady (EWG) Nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie oraz rozporządzenie Rady (EWG) Nr 574/72 w sprawie wykonywania rozporządzenia (EWG) Nr 1408/71 z 2005 r., Dz. Urz. UE z 2005 r. nr L 117/1.
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 listopada 2011 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Pracy i Polityki Społecznej, Dz. U. z 2011 r. nr 248, poz. 1485.
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 sierpnia 2012 r. sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych, Dz. U. z 2012 r., poz. 959.
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2012 r. w sprawie zweryfikowania kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, Dz. U. z 2012 r., poz. 823.
• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą z 1957 r.
• Ustawa z dnia 1 grudnia 1994 r. o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych, tekst jednolity – Dz. U. z 1998 r. nr 102, poz. 652 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, tekst jednolity – Dz. U. z 1983 r. nr 30, poz. 144 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, tekst jednolity – Dz. U. z 2013 r., poz. 182 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, tekst jednolity – Dz. U. z 2013 r., poz. 1442.
• Ustawa z dnia 16 sierpnia 1923 r. o opiece społecznej, Dz. U. z 1923 r. nr 92, poz. 726 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tekst jednolity – Dz. U. z 2013 r., poz. 1440.
• Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, tekst jednolity – Dz. U. z 2013 r., poz. 1403 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 23 stycznia 1968 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Dz. U. z 1968 r. nr 3, poz. 6.
• Ustawa z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, tekst jednolity – Dz. U. z 2012 r., poz. 400 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, tekst jednolity – Dz. U. z 2014 r., poz. 159.
• Ustawa z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych, tekst jednolity – Dz. U. z 1989 r. nr 25, poz. 137 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej, tekst jednolity – Dz. U. z 2013 r., poz. 982 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, tekst jednolity – Dz. U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 z późn. zm.
• [Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, tekst jednolity – Dz. U. z 2013 r., poz. 1456.
• Ustawa z dnia 28 marca 1933 r. o ubezpieczeniu społecznym, Dz. U. z 1933 r. nr 51, poz. 396.
• Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, tekst jednolity – Dz. U. z 2013 r., poz. 989 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej, tekst jednolity – Dz. U. z 1998 r. nr 64, poz. 414 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, tekst jednolity – Dz. U. z 2010 r. nr 101, poz. 648 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, tekst jednolity – Dz. U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej, tekst jednolity – Dz. U. z 2013 r., poz. 743 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, tekst jednolity – Dz. U. z 2013 r., poz. 595 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, tekst jednolity – Dz. U. z 2013 r., poz. 135 z późn. zm.
• Auleytner J., Polityka społeczna czyli ujarzmienie chaosu socjalnego, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP w Warszawie, Warszawa 2002.
• Auleytner J., Polityka społeczna w Polsce i w świecie, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP w Warszawie, Warszawa 2011.
• Babińska-Górecka R., Lewandowicz-Machnikowska M., Świadczenia rodzinne/komentarz, Wydawnictwo Gaskor Sp. z o.o., Wrocław 2010.
• Baron-Wiaterek M., Administracja publiczna wobec osób w podeszłym wieku, [w:] W obliczu starości, (red.) Frąckiewicz L., ROPS Województwa Śląskiego, Augustana Sp. z o.o., Katowice 2007.
• Broda-Wysocki P., Pomoc społeczna. Pomagać i motywować do indywidualnej aktywności, [w:] Zmiany i reformy w systemie zabezpieczenia społecznego. W kierunku wzrostu indywidualnej odpowiedzialności, (red.) Golinowska S., Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 1999.
• Bułajewski S., Dąbrowski M., Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne, [w:] Wolności i prawa człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, (red.) Chmaj M., Kantor Wydawniczy ZAKAMYCZE 2006.
• Dzienisiuk D., Zabezpieczenie społeczne w Unii Europejskiej – koordynacja świadczeń, Difin, Warszawa 2004.
• Golinowska S., Polityka społeczna okresu transformacji, w:] Golinowska S. et al., Dekada polskiej polityki społecznej. Od przełomu do końca wieku, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 2000.
• Jasudowicz T., Prawo do godnego poziomu życia i zabezpieczenia społecznego, [w:] Prawa człowieka i ich ochrona, (red.) Gronowska B. et al., „Dom Organizatora”, Toruń 2005.
• Jędrasik-Jankowska I., Pojęcia i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego, t1, LexisNexis 2006.
• Jończyk J., Prawo zabezpieczenia społecznego, ZAKAMYCZE, Kraków 2001.
• Kisielewicz A., Zarys prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, wyd. czwarte zmienione, Wyższa Szkoła Prawa i Administracji w Przemyślu, Przemyśl 2008.
• Koczur W., Rubel K., Wspólnotowa koordynacja zabezpieczenia społecznego, [w:] System ubezpieczeń społecznych. Zagadnienia podstawowe, (red.) Szpor G., Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2004.
• Koczur W., Renty z tytułu niezdolności do pracy w powszechnym systemie ubezpieczeń, [w:] Zabezpieczenie społeczne osób niepełnosprawnych, (red.) L. Frąckiewicz, W. Koczur, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. K. Adamieckiego w Katowicach, Katowice 2006.
• Muszalski W., Prawo socjalne, Wydawnictwo Naukowe PWN Sp. z o. o., Warszawa 2006.
• Nitecki S., Pomoc społeczna. Procedury i tryb przyznawania świadczeń, wyd.3, Wydawnictwo Gaskor Sp. z o.o., Wrocław 2012.
• Nitecki S., Prawo pomocy społecznej w polskim systemie prawnym, Wolters Kluwer Polska Sp. z o. o., Warszawa 2008.
• Salwa Z., Prawo pracy ubezpieczeń społecznych, LexisNexis, Warszawa 2006.
• Rysz-Kowalczyk B., Kwestie społeczne w różnych wymiarach społecznego zróżnicowania, [w:] Dekada polskiej polityki społecznej. Od przełomu do końca wieku, (red.) Golinowska S., Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 2000.
• Szpor G., Ubezpieczenia w systemie zabezpieczenia społecznego, [w:] System ubezpieczeń społecznych. Zagadnienia podstawowe, (red.) Szpor G., Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2004.
• Szpor G., Ubezpieczenia w systemie zabezpieczenia społecznego, [w:] System ubezpieczeń społecznych. Zagadnienia podstawowe, (red.) Szpor G., Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2006.
• Szpor G., Ubezpieczenia w systemie zabezpieczenia społecznego, [w:] System ubezpieczeń społecznych. Zagadnienia podstawowe, LexisNexis, Warszawa 2011.
• Uścińska G., Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego. Świadczenia dla osób niepełnosprawnych, [w:] Zabezpieczenie społeczne osób niepełnosprawnych, (red.) Frąckiewicz L., Koczur W., Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. K. Adamieckiego w Katowicach, Katowice 2006.
• Zgud Z., Zasada subsydiarności w prawie europejskim, ZAKAMYCZE, Kraków 1999.