Kto dominuje w polskim dyskursie medialnym? Profil ideologiczny polskiej infosfery

• Authors: Sojak Radosław , Meler Andrzej , Królicka Beata

Title variants

EN

Who Dominates the Polish Media Discourse? Ideological Profile of the Polish Infosphere

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem badania była identyfikacja profilu ideologicznego polskiej infosfery. Został on zrealizowany poprzez ustalenie ilościowych proporcji w dostępie do mediów przedstawicieli trzech zagregowanych formacji politycznych: lewicowo-liberalnej, centrowej i prawicowej w okresie od 1 stycznia do 30 kwietnia 2023 roku. Badanie wykazało, że polską przestrzeń medialną można było scharakteryzować jako spolaryzowaną w zbalansowany sposób, światopogląd lewicowo-liberalny zajmował w niej bowiem 43% przekazu, prawicowy 41%, a centrowy 16%. Infosferę równoważyły media publiczne, które dostarczały przekazu prawicowego, oraz portale internetowe, zapewniające perspektywę lewicowo-liberalną. Autorzy przewidywali dwa potencjalne czynniki zmiany: (1) przejęcie politycznej kontroli nad mediami publicznymi przez opcję polityczną o profilu lewicowo-liberalnym i centrowym oraz (2) utratę znaczenia przez prasę i telewizję. Przewidywania autorów potwierdziło badanie uzupełniające, przeprowadzone w okresie od 1 stycznia do 30 kwietnia 2024 roku.

EN

The study aims to establish the ideological profile of the Polish infosphere. It was implemented by quantifying the proportions of media access by representatives of three aggregated political formations: left-liberal, centrist and right-wing between January 1 and April 30, 2023. The study revealed that the Polish media space could be characterised as polarised in a balanced way, as the left-liberal worldview accounted for 43% of the coverage, the right-wing – for 41% and the centrist – for 16%. The infosphere was balanced by the public media, which provided a right-wing message, and by online portals providing a left-liberal perspective. The authors predicted two potential drivers of change: (1) the political control of the public media taken by a left-liberal and centrist political option, and (2) the loss of relevance of the press and television. The authors’ predictions were confirmed by a follow-up study conducted between January 1 and April 30, 2024.

Keywords

PL

dyskurs medialny; pluralizm mediów; stronniczość mediów; profil ideologiczny mediów; monitoring mediów

EN

media discourse; media bias; media pluralism; ideological profile of the media; media monitoring

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2025
• Issue: 1
• Pages: 5-28

Contributors

author

Sojak Radosław

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

author

Meler Andrzej

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

author

Królicka Beata

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• Alvarez-Monzoncillo, J. M. (2022). Watching the Internet: The Future of TV? Media XXI.
• Bartoszewicz, M., Gołębiewski, F. (2021). Paradoks opłacalności. Stronniczość po- lityczna na polskim rynku medialnym – próba syntezy. Zarządzanie Mediami, 1, 55–80.
• Bejma, A. (2013). Od afery Rywina do katastrofy smoleńskiej – nowe (utrwalone) podziały społeczno-polityczne w Polsce. Studia Politologiczne, 29, 112–132.
• Bobbio, N. (1996). Prawica i lewica. (A. Szymanowski, tłum.). Wydawnictwo Znak. CBOS. (2000). Społeczne postrzeganie lewicy i prawicy. Komunikat z badań nr 178.
• https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2000/K_178_00.PDF. Dostęp 08.12.2023.
• CBOS. (2015). Co różni zwolenników lewicy, centrum i prawicy? Komunikat z badań
• nr 139. https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2015/K_139_15.PDF. Dostęp 20.11.2023. CBOS. (2021). Zawiedzione nadzieje, czyli PO–PiS 20 lat później. Komunikat z ba- dań nr 24. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2021/K_024_21.PDF. Dostęp
• 02.12.2023.
• CMDP. Centrum Monitorowania Dyskursu Publicznego. cmdp.umk.pl.
• CMPF. (2023a). Media Pluralism Monitor 2023. https://cmpf.eui.eu/media-pluralism-
• -monitor-2023/. Dostęp 29.12.2023.
• CMPF. (2023b). Media Pluralism Monitor. https://cmpf.eui.eu/media-pluralism-mo-
• nitor/. Dostęp 26.12.2023.
• Cześnik, M., Kotnarowski, M. (2011). Nowy wymiar politycznego współzawodnic-
• twa: Polska solidarna versus Polska liberalna. Studia Polityczne, 27, 129–158. Dobek-Ostrowska, B. (2011). Polski system medialny na rozdrożu. Media w polityce,
• polityka w mediach. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Doyle, G. (2002). Media Ownership: The Economics and Politics of Convergence and
• Concentration in the UK and European Media. Sage Publications.
• Flis, J., Kwiatkowska, A. (2018). Polski system partyjny: idee i identyfikacje. W: A. Wojtaszczyk, P. Stawarz, J. Wiśniewska-Grzelak, (red.). Zmierzch demokracji li-
• beralnej? Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, 587–606.
• Flis, J. (2015). Antynomie sprzeciwu. Studia Socjologiczno-Polityczne. Seria Nowa, 1, 93–103.
• Gil de Zúñiga, H., Ardèvol-Abreu, A., Casero-Ripollés, A. (2021). WhatsApp Political Discussion, Conventional Participation and Activism: Exploring Direct, Indirect and Generational Effects. Information, Communication & Society, 24(2), 201–218. https://doi.org/10.1080/1369118X.2019.1642933
• Godlewski, T. (2016). Identyfikacje ideologiczne a preferencje wyborcze społeczeń- stwa polskiego. Historia i Polityka, 15(22), 9–19. http://dx.doi.org/10.12775/ HiP.2016.001
• Golińska-Konecko, M. (2018a). „Dobra zmiana” w mediach. Komu wyszła na dobre? Media ‒ Kultura ‒ Komunikacja społeczna, 14(3), 75–83.
• Golińska-Konecko, M. (2018b). Stare media wobec nowych technologii. Ewolucja telewizji w Polsce. Zeszyty Naukowe Gdańskiej Szkoły Wyższej, 3(20), 195–206. https://doi.org/10.24426/zngsw.v20i3.147
• Grabowska, M. (2004). Podział postkomunistyczny. Społeczne podstawy polityki w Polsce po 1989 roku. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Holtz-Bacha, Ch. (2024). Freedom of the Media, Pluralism, and Transparency. Euro- pean Media Policy on New Paths? European Journal of Communication, 39(1), 37–55. https://doi.org/10.1177/02673231231176966
• Jakubowicz, K. (2016). New Media Ecology: Reconceptualizing Media Pluralism. W: P. Valcke, M. Sükösd, R.G. Picard, (eds.). Media Pluralism and Diversity. Con- cepts, Risks and Global Trends. Palgrave Macmillan, 23–53.
• Jaskiernia, A. (2015). Problemy wolności i pluralizmu mediów w polityce medialnej Unii Europejskiej. Studia Medioznawcze, 61(2), 139–153.
• Jaskiernia, A. (2018). Aktualne problemy europejskiego ładu medialnego. Rada Euro- py i Unia Europejska wobec zagrożeń wolności i pluralizmu mediów, postprawdy i odpowiedzialności platform internetowych. Studia Medioznawcze, 72(1), 123– 131.
• Jaskiernia, A. (2021). Problemy mediów w nowej strategii Unii Europejskiej „wzmoc- nienia odporności demokratycznej”. Studia Medioznawcze, 1(84), 880–890.
• Karppinen, K. (2013). Rethinking media pluralism. Fordham University Press.
• Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, Dz.U.UE.C.2007.303.1. https://eur-lex. europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=OJ:C:2007:303:FULL&from=EL.
• Dostęp 02.01.2024.
• KE. (2023a). Komisja Europejska, Monitorowanie pluralizmu mediów w erze cyfro-
• wej, https://digital-strategy.ec.europa.eu/pl/policies/monitoring-media-pluralism.
• Dostęp 29.12.2023.
• KE. (2023b). Komisja Europejska, Wolność i pluralizm mediów, https://digital-strate-
• gy.ec.europa.eu/pl/policies/media-freedom. Dostęp 02.01.2024.
• Klepka, R. (2017). Ewolucja Wiadomości TVP1: od medialnej stronniczości do pro- pagandy politycznej. W: H. Batorowska, (red.). Walka informacyjna: uwarunko- wania, incydenty, wyzwania. Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej. Instytut Bezpieczeństwa i Edukacji Obywatelskiej. Katedra Kultury
• Informacyjnej i Zarządzania Informacją, 244–253.
• Klepka, R. (2021). Polityka w krzywym zwierciadle mediów. Stronniczość polityczna mediów w relacjonowaniu parlamentarnych kampanii wyborczych w 2015 i 2019 roku. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
• Klepka, R. (2022). Medialna stronniczość polityczna: perspektywa ekonomiczna. W: A. Walecka-Rynduch, B. Skowronek, (red.). Język a media. (R)ewolucja języka i komunikacji we współczesnych mediach w dobie pandemii. Collegium Columbi- num, 179–191.
• Klimkiewicz, B. (2014). A Polyvalent Media Policy in the Enlarged European Union. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Klimkiewicz, B. (2016). Media Pluralism and Enlargement: The Limits and Potential for Media Policy Change. W: D. Ward, (red.). The European Union and the culture industries. Routledge, 81–104.
• Konarska, K. (2021). Zmiany w polityce medialnej Węgier i Polski. Media – Biznes – Kultura. Dziennikarstwo i komunikacja społeczna, 10, 83–101.
• Kowalski, T. (2017). Koncepcje pluralizmu mediów i polityki mediowej w warunkach rozwoju platform cyfrowych. Studia Medioznawcze, 2(69), 21–28.
• Kwiatkowska, A., Cześnik, M., Żerkowska-Balas, M., Stanley, B. (2016). Ideologicz- na treść wymiaru lewica–prawica w Polsce w latach 1997–2015. Studia Socjolo- giczne, 4, 97–129.
• Maier, S. (2010). All the News Fit to Post? Comparing News Content on the Web to Newspapers, Television, and Radio. Journalism & Mass Communication Quarter- ly, 87(3–4), 548–562. https://doi.org/10.1177/107769901008700307
• Obacz, P. (2018). Podział „Polska solidarna – Polska liberalna” w świetle wybranych koncepcji pluralizmu politycznego. Wydawnictwo LIBRON – Filip Lohner.
• Olechowska, P. (2017). Stopień stronniczości polskich dzienników ogólnoinforma- cyjnych (wybrane wyznaczniki). Political Preferences, 16, 107–130. https://doi. org/10.6084/m9.figshare.5605684
• Pankowski, K. (1997). Lewicowość–prawicowość: deklaracje polityczne Polaków 1990–1997. W: L. Kolarska-Bobińska, R. Markowski, (red.). Prognozy i wybory. Polska demokracja 1995. Wydawnictwo Sejmowe, 69–108.
• Piechocka, A., Królicka, B., Sojak, R. (2018). Medialna sfera publiczna we współcze- snej Polsce – ocena z perspektywy modelu liberalno-przedstawicielskiego. Studia Socjologiczne, 3, 127–152. https://doi.org/10.24425/122475
• Quintelier, E., Vissers, S. (2008). The Effect of Internet Use on Political Participation: An Analysis of Survey Results for 16-Year-Olds in Belgium. Social Science Com- puter Review, 26(4), 411–427. https://doi.org/10.1177/0894439307312631
• Rizzuto, F. (2023). News Consumption in Italy in an Era of Crisis and Innovation: The Decline of Print and TV News. Dígitos: Revista De Comunicación Digital, 9, 109–125. https://doi.org/10.7203/drdcd.v0i9.270
• Seklecka, A. (2017). „Alternatywne światy”, czyli różnice w relacjonowaniu wydarzeń w „Faktach” TVN i „Wiadomościach” TVP. Political Preferences, 16, 131–152.
• Shearer, E. (2021). More than Eight-in-Ten Americans Get News from Digital Devi- ces. https://www.pewresearch.org/short-reads/2021/01/12/more-than-eight-in-ten- americans-get-news-from-digital-devices/. Dostęp 14.04.2024.
• Sojak, R. (2009). Przestrzeń dialogu czy pole bitwy? Quasi-etnometodologiczna ana- liza telewizyjnych programów publicystycznych na przykładzie „Kropki nad i...”. W: M. Sokołowski, (red.). Za kulisami spektaklu. Medialne wizerunki polityki. Wy- dawnictwo Adam Marszałek, 261–274.
• Szawiel, T. (2003). Podział lewica–prawica w polityce oraz w szerszym kontekście kulturowym. W: M. Grabowska, T. Szawiel, Budowanie demokracji. Podziały społeczne, partie polityczne i społeczeństwo obywatelskie w postkomunistycznej Polsce. Wydawnictwo Naukowe PWN, 217–266.
• Szot, L. (2020). Między wolnością a upolitycznieniem mediów publicznych. Przegląd Politologiczny, 2, 157–177.
• Uhma, P. 2019. Oblicza pluralizmów mediów publicznych w Polsce. Państwo i Spo- łeczeństwo, 2, 67–92.
• Valcke, P., Picard, R.G., Dal Zotto, C., Sükösd, M., Kuczerawy, A., Kerremans, R. (2016). Indicators for Media Pluralism. W: P. Valcke, M. Sükösd, R.G. Picard, (eds.). Media Pluralism and Diversity. Concepts, Risks and Global Trends. Palgra- ve Macmillan, 121–138.
• Wietoszko, R. (2018). Ideologiczne narracje tożsamościowe w mediach – wymiar in- formacyjny i konsekwencje ekonomiczne. Media – Biznes – Kultura. Dziennikar- stwo i komunikacja społeczna, 4, 53–69.
• Wojtasik, W. (2011). Lewica i prawica w Polsce. Aspekty ekonomiczno-społeczne. Ofi- cyna Wydawnicza Humanitas.
• Zagała, Z. (2023). Od podziału postsolidarnościowego do polaryzacji. (Krótkie) stu- dium relacji między Prawem i Sprawiedliwością a Platformą Obywatelską i ich wyborcami. Zeszyty Naukowe KUL, 66(3, 263), 107–126. https://doi.org/10.31743/ znkul.16429
• Zybała, A. (2019). Kulturowe źródła konfliktu politycznego w Polsce. Przegląd So- cjologiczny, 3, 185–205.

Identifiers

DOI

DOI: 10.24425/sts.2025.154169